Veelgestelde vragen over een digitale euro

Vraag 1. Waarom heeft Europa een digitale euro nodig?

Door de digitalisering gaan we anders betalen. Er wordt steeds minder met contant geld betaald en de coronapandemie heeft de verschuiving naar online winkelen en digitaal betalen versneld. De digitale euro zou een elektronische vorm van contant geld zijn voor onze gedigitaliseerde wereld. Consumenten zouden hiermee de mogelijkheid krijgen om gebruik te maken van centralebankgeld in digitale vorm, als aanvulling op bankbiljetten en munten.

Een digitale euro kan het leven makkelijker maken, want het biedt iets wat nu nog niet bestaat: een digitaal betaalmiddel dat algemeen geaccepteerd wordt in het hele eurogebied, voor betalingen in winkels, online of van persoon tot persoon. Net als contant geld zou de digitale euro risicovrij, breed toegankelijk en gemakkelijk te gebruiken zijn en voor basisgebruik ook kosteloos.

Bovendien kan een digitale euro de strategische autonomie en monetaire soevereiniteit van Europa versterken door de efficiëntie van het Europese betalingslandschap te vergroten, innovatie te bevorderen en de weerbaarheid van het systeem tegen mogelijke cyberaanvallen of technische verstoringen, zoals stroomstoringen, te versterken.

Vraag 2. Hoe kan een digitale euro bijdragen aan de strategische autonomie van Europa?

Een digitale euro kan een Europese betaaloplossing bieden die in het gehele eurogebied beschikbaar en in Europese handen is. Een digitale euro kan dus helpen om Europa minder afhankelijk te maken van private, niet-Europese aanbieders van betalingsdiensten en tegelijkertijd als tegenwicht fungeren voor hun marktdominantie. Verder kan een digitale euro het Europese betalingsverkeer concurrerender en innovatiever maken.

Algemeen gesproken kan Europa met een succesvolle digitale euro een mondiale voorloper worden op het gebied van digitale financiën en digitaal centralebankgeld.

Vraag 3. Komt een digitale euro in de plaats van contant geld?

Nee. Een digitale euro moet een aanvulling op en geen vervanging van contant geld worden. Een digitale euro zou naast contant geld bestaan, als antwoord op de toenemende vraag van consumenten naar digitaal, snel en veilig betalen. Contant geld blijft in het eurogebied gewoon beschikbaar, net als de private elektronische betaalmiddelen die momenteel worden gebruikt.

Vraag 4. Wordt een digitale euro een alternatieve munt binnen het Eurosysteem?

Nee. Een digitale euro is een andere manier om in Europa te betalen met de euro, onze gemeenschappelijke munt. Een digitale euro zou een-op-een inwisselbaar zijn met bankbiljetten. Een digitale euro kan inspelen op de groeiende voorkeur van burgers en bedrijven om digitaal te betalen.

Vraag 5. Wat is de stand van het project op dit moment en hoe zijn de Europese wetgevers erbij betrokken?

In juni 2023 heeft de Europese Commissie een concept van wetgevingsvoorstel voor een mogelijke digitale euro voorgesteld. Dit moet ervoor zorgen dat burgers en bedrijven met een toekomstige digitale euro een extra keuzemogelijkheid hebben om overal in het eurogebied digitaal te betalen met een breed geaccepteerde, goedkope, veilige en robuuste vorm van publiek geld.

De onderzoeksfase van het digitale-europroject loopt in het najaar van 2023 af. Als de Raad van Bestuur van de ECB de volgende fase van het project goedkeurt, dan gaat de ECB van start met het ontwikkelen en testen van mogelijke technische oplossingen en organisatorische maatregelen die voor een digitale euro nodig zijn. Het Eurosysteem neemt noodzakelijke aanpassingen die uit het wetgevingstraject naar voren komen mee in het ontwerp van een digitale euro.

De twee processen, wetgeving en ontwerp, gaan gelijk op, zodat het Eurosysteem snel een digitale euro kan uitgeven als en wanneer de tijd daar rijp voor is. Pas nadat de rechtshandeling is aangenomen, beslist de Raad van Bestuur of er al dan niet een digitale euro wordt uitgegeven.

De ECB staat klaar om zo nodig ondersteuning en technisch advies bij het wetgevingsproces te geven.

Vraag 6. Wie is bij het project voor de digitale euro betrokken?

Samen met de nationale centrale banken van het eurogebied moet de ECB ervoor zorgen dat een digitale euro aan de behoeften van de gebruikers voldoet. Daarom werkt het Eurosysteem nauw samen en overlegt het regelmatig met beleidsmakers, wetgevers, marktpartijen en maatschappelijke organisaties. Ook focusgroepen zijn van onschatbare waarde geweest, als podia waar het Eurosysteem direct de standpunten en voorkeuren van de burgers kon vernemen.

Dit overleg vindt deels plaats in (i) de marktadviesgroep, die bestaat uit deskundigen die adviseren over het productontwerp en de distributie van een digitale euro, en (ii) de Euro Retail Payments Board, een forum voor institutionele dialoog over retailbetalingen dat vanuit sectorperspectief de keuzes rond het ontwerp van de digitale euro beoordeelt. Bovendien neemt de ECB regelmatig deel aan vergaderingen van de Eurogroep van de ministers van Financiën van de landen van het eurogebied en presenteert ze de laatste updates van het project aan Europese beleidsmakers in het Europees Parlement. De ECB organiseert ook seminars met Europese maatschappelijke organisaties om hun standpunten te horen.

Vraag 7. Wie zou een digitale euro kunnen gebruiken?

In lijn met het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie en de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte, zou een digitale euro beschikbaar worden gesteld aan mensen die in het eurogebied wonen of er gevestigd zijn. Mensen die vroeger in een land van het eurogebied hebben gewoond of gevestigd waren, kunnen in principe ook toegang krijgen tot een digitale euro.

Ook winkeliers buiten het eurogebied kunnen betalingen in digitale euro’s aanvaarden, zolang ze een rekening hebben bij een aanbieder van betalingsdiensten uit het eurogebied.

Afhankelijk van de ontwikkelingen in de wetgeving kunnen consumenten en winkeliers in de Europese Economische Ruimte^[1] en/of bepaalde derde landen op termijn ook toegang krijgen tot een digitale euro.

Vraag 8. Waarom zouden mensen een digitale euro willen gebruiken?

Met een digitale euro kunnen ze altijd en overal binnen het eurogebied betalen. Een digitale euro zou een universeel geaccepteerd digitaal betaalmiddel zijn dat consumenten gratis kunnen gebruiken in winkels, online of van persoon tot persoon. De digitale euro maakt digitaal betalen met een publiek betaalmiddel mogelijk.

Met een digitale euro kunnen eigenschappen van contant geld, zoals een hoge mate van privacy en gebruiksgemak, in het digitale tijdperk behouden blijven. Een digitale euro zou ook voor digitale betalingen maximale privacy bieden, want het Eurosysteem raadpleegt geen persoonsgegevens van gebruikers en slaat deze niet op. Bovendien zou bij offline betalingen met digitale euro’s de privacy nog beter gewaarborgd zijn, want die betalingen zouden alleen bekend zijn bij de betaler en de begunstigde.

Een digitale euro moet veilig en gemakkelijk te gebruiken zijn en digitale financiële inclusie bevorderen, want iedereen moet er toegang toe krijgen. Een digitale euro kan voorzien in de behoeften van mensen met een beperking, mensen die geen toegang hebben tot een bankrekening of die digitale of financiële vaardigheden ontberen.

Om ervoor te zorgen dat een digitale euro in het hele eurogebied bruikbaar en toegankelijk is, voorziet het conceptwetgevingsvoorstel van de Europese Commissie in verplichte aanvaarding door winkeliers en verplichte distributie door onder toezicht staande intermediairs.

Vraag 9. Wat kan een digitale euro betekenen voor winkeliers?

Een digitale euro zou een echte Europese oplossing zijn die in het gehele eurogebied wordt geaccepteerd. Het kan een gemakkelijker en goedkoper alternatief vormen voor het versnipperde betalingslandschap waarin winkeliers momenteel werken. Een digitale euro kan winkeliers een sterkere onderhandelingspositie geven tegenover aanbieders van betalingsoplossingen, met lagere kosten tot gevolg. Deze lagere kosten kunnen dan aan de klanten worden doorberekend.

Dankzij een digitale euro kunnen winkeliers ook profiteren van hogere omrekeningskoersen. Dit is met name van belang bij online winkelen, omdat klanten minder snel van een aankoop afzien als ze bekend zijn met het betaalmiddel. Bovendien zouden winkeliers met een digitale euro onmiddellijk betalingen kunnen ontvangen, zonder extra kosten.

Vraag 10. Wat kan een digitale euro betekenen voor intermediairs?

Onder toezicht staande intermediairs, zoals banken, kunnen een sleutelrol spelen bij de distributie van een digitale euro. Zij zouden voor alle kwesties in verband met de digitale euro het belangrijkste aanspreekpunt voor particulieren, winkeliers en bedrijven zijn en alle eindgebruikersdiensten uitvoeren.

Met een digitale euro kunnen intermediairs onmiddellijk het hele eurogebied bereiken, in tegenstelling tot bij de meeste particuliere innovaties, die zich veelal richten op specifieke nationale markten. Een digitale euro kan dus fungeren als platform voor intermediairs om verdere innovatie en concurrentie op de groeiende markten voor e-commerce en digitale betalingen in het hele eurogebied te bevorderen.

Een digitale euro kan intermediairs ook extra kansen bieden. Zo stelt het Eurosysteem voor dat winkeliers buiten het eurogebied die de digitale euro willen gebruiken, een rekening moeten hebben bij een betalingsdienstaanbieder uit het eurogebied.

Bovendien biedt het vergoedingsmodel voor de digitale euro dat momenteel is voorzien in het conceptvoorstel van de Europese Commissie, de intermediairs economische prikkels die vergelijkbaar zijn met die van andere digitale betaalmiddelen. In dat opzicht opent een digitale euro ook de deur voor intermediairs om te investeren in aanvullende diensten met toegevoegde waarde voor hun klanten.

Vraag 11. Zouden mensen moeten betalen om een digitale euro te gebruiken?

De digitale euro is een publiek goed. Basisgebruik zou dan ook gratis zijn voor wie er gebruik van wil maken.

Onder toezicht staande intermediairs, zoals banken, kunnen de basisfunctionaliteiten van een digitale euro gebruiken voor de verdere ontwikkeling van hun eigen platforms en oplossingen. Deze intermediairs kunnen hun klanten tegen kosten andere diensten met toegevoegde waarde aanbieden.

Vraag 12. Hoe werkt een digitale euro?

Met een digitale euro zouden mensen overal in het eurogebied veilige instantbetalingen kunnen doen in winkels, online en tussen particulieren, ongeacht bij welke betalingsdienstaanbieder ze een rekening hebben. De ECB onderzoekt momenteel hoe dit in de praktijk kan werken.

Het Eurosysteem kan bijvoorbeeld een speciale app voor digitale euro’s ontwikkelen waar iedereen toegang toe krijgt. Een alternatief is dat intermediairs, zoals banken, diensten voor digitale euro’s integreren in hun bestaande apps, waar hun klanten al mee vertrouwd zijn. In elk geval moeten ook mensen zonder bankrekening of digitale apparaten met de digitale euro kunnen betalen. Dat kan met behulp van een fysieke kaart bij openbare intermediairs, zoals postkantoren.

Een digitale euro moet zowel online als offline functionaliteiten bieden, voor situaties waarin er geen internetverbinding bestaat. Wanneer betalingen in digitale euro’s offline worden verricht, mogen alleen de betaler en de begunstigde toegang hebben tot de betalingsinformatie, zodat hun privacy de best mogelijke bescherming geniet.

Vraag 13. Hoe privé is een digitale euro?

Privacy is een van de belangrijkste ontwerpkenmerken van een digitale euro. Het Eurosysteem heeft geen commercieel belang bij persoonlijke betaalgegevens van mensen of het delen daarvan met derden. Het Eurosysteem wil dus geen persoonsgegevens van gebruikers zien of opslaan.

Met een digitale euro zouden mensen betalingen kunnen doen zonder dat hun gegevens met derden worden gedeeld. Met uitzondering natuurlijk van wat nodig is om illegale activiteiten te voorkomen, zoals is vastgelegd in de Europese regelgeving.

Bij de offline functionaliteit van een digitale euro is het privacyniveau nog hoger, aangezien de betalingsinformatie alleen bij de betaler en de begunstigde bekend is.

Vraag 14. Hoe kan de ECB ervoor zorgen dat een digitale euro inclusief is?

Een digitale euro is een publiek goed, zoals bankbiljetten en munten vandaag, maar dan in digitale vorm.

Basisgebruik van een digitale euro via een mobiele app of een fysieke kaart zou gratis zijn. Een digitale euro zou ook een offline functionaliteit bieden voor situaties waarin er geen internetverbinding bestaat.

In haar conceptwetgeving bepaalt de Europese Commissie dat kredietinstellingen die een digitale euro distribueren verplicht worden betalingsdiensten in digitale euro’s aan te bieden wanneer hun klanten daarom verzoeken.

Om ervoor te zorgen dat iedereen – ook ouderen en mensen met een handicap, een functiebeperking of beperkte digitale vaardigheden – met een digitale euro kan betalen, zouden in elk land van het eurogebied bepaalde overheidsinstellingen – bijvoorbeeld postkantoren – ondersteuning en toegang tot diensten in digitale euro’s aanbieden aan mensen die kwetsbaar zijn voor digitale financiële uitsluiting. Dat kan gaan om persoonlijke ondersteuning en specifieke bijstand bij het openen van een digitale-eurorekening en het gebruik van alle basisdiensten in digitale euro’s. Ook mensen zonder bankrekening zouden gratis toegang krijgen tot de basisdiensten van een digitale euro.

Bijzondere aandacht gaat ook uit naar de inclusie van kwetsbare groepen, zoals asielzoekers of personen die internationale bescherming genieten, personen zonder vast adres of onderdanen van derde landen die geen verblijfsvergunning hebben gekregen, maar die om juridische of feitelijke redenen niet kunnen worden uitgezet.

Een digitale euro wordt zo ontworpen dat in ieders behoefte wordt voorzien en niemand achterblijft.

Vraag 15. Is een digitale euro programmeerbaar geld?

Een digitale euro zou nooit programmeerbaar geld zijn.

Programmeerbaar geld is een digitale vorm van geld die wordt gebruikt voor een vooraf bepaald doel, zoals een voucher, waarbij beperkingen staan op waar, wanneer of met wie het geld kan worden gebruikt.

Een digitale euro zou geen programmeerbaar geld zijn, zoals ook is voorzien in het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie, maar kan wel automatische betalingen vergemakkelijken, bijvoorbeeld voor de maandelijkse huur.

Vraag 16. Worden intermediairs vergoed voor de distributie van een digitale euro?

Het Eurosysteem stelt een vergoedingsmodel voor dat eerlijke economische prikkels creëert voor betalingsdienstaanbieders, zoals banken, om de operationele kosten van het distribueren van een digitale euro op te vangen.

Net zoals momenteel het geval is voor andere betalingssystemen, zouden betalingsdienstaanbieders die een digitale euro distribueren, winkeliers kosten kunnen aanrekenen voor deze diensten. De prijzen voor winkeliers en betalingsdienstaanbieders zouden worden onderworpen aan een plafond, zoals de Europese Commissie in het wetgevingsvoorstel voor de digitale euro voorstelt.

Net als bij de productie en uitgifte van bankbiljetten zou het Eurosysteem de kosten dragen voor het opzetten van een schema en infrastructuur voor een digitale euro. Bovendien streeft het Eurosysteem ernaar de extra investeringskosten voor intermediairs zoveel mogelijk te beperken door bestaande infrastructuren maximaal te hergebruiken.

Vraag 17. Kan een digitale euro de financiële stabiliteit bedreigen doordat banken een minder belangrijke rol gaan spelen?

Ons financiële stelsel – met het bankwezen als centrale spil – werkt goed en het Eurosysteem wil de sleutelrol van de banken in de efficiënte kredietverstrekking aan de reële economie behouden.

De ECB zal elk mogelijk risico van een digitale euro voor het financiële stelsel tot een minimum beperken. Zo wordt de hoeveelheid digitale euro’s die gebruikers op hun rekening kunnen aanhouden beperkt om een uitstroom uit bankdeposito’s te voorkomen, ook in tijden van crisis.

Vraag 18. Hoe kan de ECB ervoor zorgen dat mensen overal in het eurogebied op dezelfde manier met een digitale euro kunnen betalen?

Onder toezicht staande intermediairs zouden verantwoordelijk zijn voor de distributie van een digitale euro in het eurogebied. Met het oog op een harmonische implementatie werkt het Eurosysteem aan een schema voor de digitale euro met gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures voor de standaardisatie van betalingen in digitale euro’s in het hele eurogebied, zodat betalingen overal in Europa mogelijk worden.

De Rulebook Development Group werkt momenteel aan de opstelling van deze gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures, in nauwe samenwerking met marktvertegenwoordigers zoals gebruikers, winkeliers en intermediairs.

Vraag 19. Hoe komen de gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures voor een digitale euro tot stand?

Om het opstellen van de gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures te ondersteunen, heeft het Eurosysteem een Rulebook Development Group voor het schema van de digitale euro opgericht om input te verkrijgen van de financiële sector, consumenten en winkeliers.

De groep, die bestaat uit medewerkers van het Eurosysteem en marktvertegenwoordigers met relevante ervaring, werkt op basis van de keuzes die de Raad van Bestuur van de ECB al voor het ontwerp van de digitale euro heeft gemaakt.

Naast deze groep zijn er een aantal afzonderlijke werkstromen opgezet voor de opstelling van specifieke onderdelen van het rulebook die bijzondere deskundigheid vereisen. Voorbeelden hiervan zijn (i) de werkstroom identificatie en authenticatie, die de vereisten op dit vlak concretiseert, en (ii) de werkstroom infrastructuurgebonden vereisten, die de vereisten op het vlak van relaties tussen intermediairs en eindgebruikers bundelt.

Vraag 20. Wat is het toepassingsgebied van het rulebook voor de digitale euro?

In het rulebook voor de digitale euro worden de gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures beschreven die onder toezicht staande intermediairs moeten volgen bij het distribueren van een digitale euro. Die hebben betrekking op:

• het functionele en operationele model van een digitale euro (bijv. end-to-endstromen, kernvereisten voor onder toezicht staande intermediairs, minimumnormen voor gebruikerservaring, enz.)
• het deelnamemodel van het betaalschema voor de digitale euro (bijv. criteria voor deelname aan het schema, verplichtingen van deelnemers, enz.)
• de technische eisen van het systeem (bijv. de IT-infrastructuur, implementatie van API’s, technische normen, enz.)
• de vereisten op het vlak van risicobeheer
• De regels voor het beheer van het betaalschema voor de digitale euro (bijv. systeembeheer, verandermanagementprocessen, enz.)

Vraag 21. Wat is het verband tussen instantbetalingen en een digitale euro?

Vandaag de dag hebben consumenten zelden de mogelijkheid om instantbetalingen te gebruiken in winkels, wat ook betekent dat winkeliers hun geld niet onmiddellijk ontvangen. Dat zou veranderen met een digitale euro. Alle betalingen in digitale euro’s zijn instantbetalingen.

Indien de gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures die voor een digitale euro zijn ontwikkeld worden goedgekeurd, kunnen de oplossingen voor instantbetalingen verder worden ontwikkeld om alle landen van het eurogebied te bereiken. Dit zou de afhankelijkheid verminderen van private niet-Europese bedrijven die op dit moment de betaalsector domineren.

Vraag 22. Is een digitale euro net als blockchain gebaseerd op ‘distributed ledger technology’ (DLT)?

Het Eurosysteem experimenteert met verschillende – zowel gecentraliseerde als gedecentraliseerde – benaderingen en technologieën bij de ontwikkeling van een digitale euro, met inbegrip van distributed ledger-technologieën. Een besluit is echter nog niet genomen.

Vraag 23. Maakt de invoering van een digitale euro betalingen in Europa kwetsbaarder voor cyberaanvallen?

Net als andere digitale infrastructuren kan een digitale euro een doelwit zijn voor cyberaanvallen. Om dit risico te beperken moet het ontwerp van een digitale euro steunen op geavanceerde technologieën om een systeem te creëren dat cyber- en toekomstbestendig is.

Vraag 24. Waarin verschilt een digitale euro van een stablecoin of crypto?

Een digitale euro is centralebankgeld. Dit betekent dat hij door een centrale bank zou worden gegarandeerd en op maat van de burgers zou worden ontworpen: risicovrij, met respect voor de privacy en aandacht voor gegevensbescherming. Centrale banken hebben als taak de waarde van het geld te handhaven, of het nu in een fysieke dan wel digitale vorm is.

De stabiliteit en de betrouwbaarheid van stablecoins hangen uiteindelijk af van de entiteit die ze uitgeeft en van de geloofwaardigheid en afdwingbaarheid van de belofte dat ze hun waarde in de loop van de tijd behouden. Private emittenten kunnen persoonsgegevens ook voor commerciële doeleinden gebruiken.

Bij crypto's bestaat er niet iets als een entiteit die aansprakelijk is, wat betekent dat vorderingen niet afdwingbaar zijn.