Częste pytania na temat cyfrowego euro

1. Czy cyfrowe euro miałoby zastąpić gotówkę?

Nie, cyfrowe euro nie zastąpiłoby gotówki, tylko byłoby jej uzupełnieniem. W strefie euro gotówka nadal będzie dostępna. Euro w formie cyfrowej, funkcjonujące obok gotówki, stanowiłoby odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie konsumentów na szybkie i bezpieczne płatności cyfrowe.

2. Jakie konsekwencje dla sektora bankowego miałaby emisja cyfrowego euro?

Cyfrowe euro nie powinno mieć negatywnych konsekwencji dla sektora finansowego. Dlatego uwzględniamy następujące wymagania: a) cyfrowe euro ma być używane przede wszystkim jako środek płatniczy i nie powinno stać się instrumentem inwestycyjnym, b) w jego obsługę powinni być zaangażowani pośrednicy podlegający nadzorowi.

3. Dlaczego cyfrowe euro byłoby lepsze od stablecoinów i kryptoaktywów?

Cyfrowe euro byłoby pieniądzem emitowanym przez bank centralny – a zatem przez niego gwarantowanym – i skonstruowanym tak, żeby spełniało potrzeby obywateli: było wolne od ryzyka oraz zapewniało ochronę prywatności i danych. Banki centralne mają obowiązek chronić wartość pieniądza – niezależnie od tego, czy jest on w formie fizycznej czy cyfrowej.

Stabilność i niezawodność stablecoinów ostatecznie zależy od tego, kto je emituje, jak jest on wiarygodny oraz czy można wyegzekwować jego zobowiązanie do utrzymania niezmiennej w czasie wartości. Ponadto emitenci prywatni mogą wykorzystywać dane osobowe do celów komercyjnych.

Natomiast w przypadku kryptoaktywów w ogóle nie można zidentyfikować odpowiedzialnego za nie podmiotu, czyli nie da się egzekwować zobowiązań.

4. Czy cyfrowe euro będzie oparte na technologii rozproszonych rejestrów (DLT), np. blockchain?

Eurosystem eksperymentuje z różnymi podejściami i technologiami, które umożliwiałyby udostępnienie cyfrowego euro. Są wśród nich rozwiązania zarówno scentralizowane, jak i zdecentralizowane, takie jak DLT. Jednak żadna decyzja jeszcze nie zapadła.

5. Czy cyfrowe euro byłoby alternatywną walutą w ramach Eurosystemu?

Nie. Cyfrowe euro byłoby po prostu kolejnym środkiem płatniczym umożliwiającym płacenie w euro – naszej wspólnej walucie – na terenie Europy. Byłoby wymienialne na banknoty w stosunku jeden do jednego. Cyfrowe euro zaspokajałoby rosnącą preferencję konsumentów i firm dla płatności cyfrowych.

6. Dlaczego konsumenci mieliby chcieć korzystać z cyfrowego euro?

Byłby to cyfrowy środek płatniczy równie bezpieczny, łatwy w użyciu i tani jak obecnie gotówka. Korzystanie z niego do zaspokajania podstawowych potrzeb płatniczych byłoby bezpłatne i można by go używać w całej strefie euro.

W świecie, w którym ludzie coraz częściej płacą elektronicznie, a rynek płatności cyfrowych stale rośnie, cyfrowe euro dawałoby wszystkim – gospodarstwom domowym, małym firmom i dużym przedsiębiorstwom – dodatkową możliwość korzystania z pieniądza banku centralnego.

Dla takich odbiorców jak kupcy i małe firmy byłby to kolejny sposób przyjmowania płatności od klientów.

Cyfrowe euro mogłoby także mieć zaawansowane funkcje, takie jak płatności automatyczne lub cyfrowa identyfikacja tożsamości.

7. Co się stanie, jeśli któryś bank centralny spoza strefy euro wyemituje swoją walutę cyfrową przed Eurosystemem?

Wszystkie główne banki centralne przyglądają się możliwościom emisji cyfrowego pieniądza banku centralnego, ale nie jest to wyścig ani konkurs. Członkowie grupy G20 są zgodni, że w kwestii korzystania z takiego pieniądza w skali międzynarodowej potrzebna jest współpraca.

Ponadto przy tworzeniu pieniądza cyfrowego ważniejsze od szybkości są staranność i bezpieczeństwo. Potrzebujemy systemu, który zadowoli wszystkich i od samego początku będzie działać stabilnie. Infrastrukturę dla cyfrowego euro będą musiały zapewnić zarówno banki centralne, jak i nadzorowani pośrednicy zaangażowani w jego obsługę.

Eurosystem współpracuje z innymi bankami centralnymi, żeby zrozumieć, jak emisja pieniądza cyfrowego wpłynęłaby na poszczególne gospodarki. Wszyscy korzystamy na wymianie przemyśleń i doświadczeń.

Przyglądamy się możliwości wprowadzenia cyfrowego euro w odpowiedzi na potrzeby społeczeństwa, a ze względu na naszą autonomię i suwerenność chcemy w dziedzinie płatności polegać na rozwiązaniach europejskich.

8. Jaki jest harmonogram wprowadzania cyfrowego euro?

Zanim zapadnie decyzja, czy przystępować do emisji cyfrowego euro, musimy zdecydować o jego potencjalnej konstrukcji i sprawdzić, czy spełniałaby ona potrzeby użytkowników końcowych. Przed nami jest jeszcze kilka kroków.

W lipcu 2021, po ukończeniu przez EBC i krajowe banki centralne ze strefy euro prac eksperymentalnych nad projektem cyfrowego euro, rozpoczęliśmy etap prac analitycznych. Celem tego etapu jest wskazanie optymalnej konstrukcji cyfrowego euro i upewnienie się, że będzie ona spełniać potrzeby użytkowników. Na tym etapie rozważymy także, w jaki sposób pośrednicy finansowi mogliby świadczyć usługi dla klientów oparte na cyfrowym euro.

Prace mają potrwać do października 2023.

Następnie Rada Prezesów zdecyduje, czy przejść do następnego etapu, podczas którego zajęlibyśmy się opracowaniem zintegrowanych usług oraz przeprowadzeniem testów i ewentualnie eksperymentów „na żywo” nad cyfrowym euro. Ten etap może potrwać około trzech lat.

Traktujemy to zadanie priorytetowo, ale jego właściwe wykonanie wymaga też czasu. Przed podjęciem ostatecznej decyzji o cyfrowym euro należy starannie przeanalizować skutki jego wprowadzenia.

9. Dlaczego proponuje się limit depozytów „kategorii pierwszej” i jak niskie może być oprocentowanie depozytów „kategorii drugiej”?

Badamy potencjalne zagrożenia, jakie pojawienie się cyfrowego euro może przynieść dla stabilności finansowej i transmisji polityki pieniężnej.

Jeśli zostanie ono wprowadzone, ma stanowić dodatkową formę płatności, a nie instrument inwestycyjny. Eurosystem ocenia, jakie warianty konstrukcji cyfrowego euro pozwoliłyby zapobiec utrzymywaniu dużych kwot w tej postaci jako inwestycji wolnej od ryzyka oraz przenoszeniu środków z depozytów bankowych na pieniądz cyfrowy. Jedna z możliwości to określenie limitu utrzymywanej kwoty. Kolejną jest stopniowanie stawki oprocentowania.

Gdyby zasoby cyfrowego euro miały być oprocentowane, stawka dla kwot przeznaczonych do prostego opłacania transakcji detalicznych („kategoria pierwsza”) byłaby zerowa lub dodatnia, czyli nigdy nie mniej korzystna niż w przypadku gotówki. Natomiast oprocentowanie środków „kategorii drugiej” byłoby niższe niż w przypadku aktywów uważanych za bezpieczne, żeby cyfrowe euro nie stało się instrumentem inwestycyjnym – ponieważ pieniądz banku centralnego to kategoria aktywów, która najlepiej łączy w sobie bezpieczeństwo i stabilność.

Nie podjęliśmy jeszcze żadnej decyzji w sprawie stopniowanego oprocentowania lub limitu kwoty i w toku dalszej analizy możemy rozważyć jeszcze inne możliwości.

10. Jakie dane będą według oczekiwań przetwarzane na potrzeby płatności w cyfrowym euro? Czy będzie możliwe śledzenie zachowań płatniczych i udostępnianie tych informacji organom państwowym i innym instytucjom publicznym?

Eurosystem nie jest zainteresowany gromadzeniem danych o płatnościach pojedynczych użytkowników, śledzeniem zachowań płatniczych ani przekazywaniem takich danych organom państwowym i innym instytucjom publicznym.

Cyfrowe euro pozwalałoby ludziom dokonywać płatności bez udostępniania swoich danych podmiotom zewnętrznym, z wyjątkiem informacji koniecznych do zapobiegania nielegalnym działaniom.

Utrzymanie prywatności płatności wymaga ochrony różnego rodzaju danych: tożsamości użytkownika, danych o samej płatności (np. jej kwoty) oraz metadanych związanych z transakcją (np. adresu IP urządzenia wykorzystanego do dokonania transakcji).

Prawdopodobnie użytkownicy będą się musieli zidentyfikować przy pierwszym dostępie do usług w cyfrowym euro, ale można zastosować różne stopnie ochrony prywatności w odniesieniu do dokonywanych płatności.

Wysoki poziom ochrony można także zapewnić na inne sposoby. Na przykład tożsamość użytkowników mogłaby być zapisywana osobno od danych o płatności, dzięki czemu dostęp do tej informacji miałyby – na podstawie ściśle określonych przepisów – tylko jednostki analityki finansowej, żeby w razie podejrzenia działań przestępczych móc zidentyfikować nadawcę i odbiorcę płatności.

11. Firmom zewnętrznym zlecono opracowanie prototypów potencjalnych interfejsów użytkownika. W jakim celu?

Tworzenie prototypu służy zdobywaniu informacji w warunkach eksperymentalnych, tak jakby w laboratorium. Sprawdzamy, do jakiego stopnia funkcje back‑end Eurosystemu (czyli działająca w tle infrastruktura rozliczeniowa do rejestrowania transferów i sald w cyfrowym euro) mogłyby zostać płynnie zintegrowane z istniejącymi rozwiązaniami płatniczymi typu front‑end dostępnymi dla ogółu społeczeństwa. Koncentrujemy się przy tym na pięciu konkretnych zastosowaniach: płatnościach peer‑to‑peer w trybie online, płatnościach peer‑to‑peer w trybie offline, płatnościach w punktach sprzedaży (np. sklepach) inicjowanych przez nadawcę, płatnościach w punktach sprzedaży inicjowanych przez odbiorcę oraz płatnościach w handlu elektronicznym. Podczas prac nad prototypami nie będą przetwarzane żadne rzeczywiste płatności (nie rozpoczęto emisji cyfrowego euro, więc jedynie przeprowadzamy symulacje). Nie planuje się, żeby prototyp stworzony w wyniku tych eksperymentów miał stać się podstawą ewentualnego systemu produkcyjnego.

12. Jak EBC wybrał firmy, które biorą udział w pracach nad prototypami?

EBC wystosował publiczne zaproszenie do wyrażenia zainteresowania udziałem w tych pracach. W sumie zgłosiły się 54 firmy, z których wybrano 5. Przy ocenie oferentów brano pod uwagę 4 wymagania niezbędne i 28 wymagań specjalnych (które określono z wyprzedzeniem i opublikowano na stronie internetowej EBC) w odniesieniu do pięciu wymienionych powyżej zastosowań. Celem procesu selekcji było wyłonienie reprezentatywnej grupy firm obejmującej wszystkie typy uczestników rynku (pośredników, podmioty przetwarzające płatności oraz sprzedawców detalicznych). Firmy uczestniczyły w procesie selekcji na własny koszt. Poziom zainteresowania udziałem w pracach nad prototypami świadczy o tym, że firmy prywatne postrzegają cyfrowe euro jako ważny krok naprzód i chcą się przyczynić do jego rozwoju (np. ze względów reputacyjnych), nawet jeśli nie przyniesie im to korzyści finansowych.

13. Czy wyniki prac nad prototypami zostaną opublikowane?

Potrzeba zachowania przejrzystości w celu zagwarantowania równych warunków działania została ogłoszona już na etapie początkowego zaproszenia do wyrażenia zainteresowania. EBC postanowił pójść dalej, niż przewidują przepisy unijne w odniesieniu do umów nieodpłatnych, i zapewnił większą przejrzystość, niż jest to wymagane. Kandydujące firmy powiadomiono, że wszystkie informacje będą udostępniane. Podczas fazy tworzenia, w czwartym kwartale 2022, EBC – stosownie do potrzeb – przedstawiał dostawcom prototypów front‑end objaśnienia techniczne i uzgadniał z tymi dostawcami oczekiwania co do integracji (czyli jak na potrzeby prototypowania mogłyby się komunikować ze sobą komponenty front‑end i back‑end). Wyniki prac nad prototypami wraz z uzupełniającymi informacjami technicznymi zostaną opublikowane w drugim kwartale 2023.

14. Jak EBC zapewni ochronę danych użytkowników?

Prace nad prototypami będą opierać się wyłącznie na symulacjach transakcji. Żadne dane o rzeczywistych płatnościach na poziomie jednostkowym czy zbiorczym nie będą wykorzystywane ani udostępniane dostawcom prototypów front‑end oraz podmiotom uczestniczącym w eksperymentach i testach. Wszelkie dane niezbędne do doświadczeń zostaną wygenerowane wyłącznie na potrzeby tych eksperymentów. EBC zobowiązuje się przestrzegać przez cały czas możliwie najwyższych standardów ochrony danych.

Zbiór zasad dotyczących schematu cyfrowego euro

1. Po co wprowadzać schemat cyfrowego euro?

Po podjęciu przez Radę Prezesów EBC decyzji o rozpoczęciu etapu prac analitycznych w ramach projektu cyfrowego euro Eurosystem zbadał różne możliwości udostępnienia cyfrowego euro. Uznał, że najlepszym rozwiązaniem, które pozwoli osiągnąć cele projektu oraz wykorzystać potencjał sektorów publicznego i prywatnego, jest schemat cyfrowego euro^[1]. Schemat cyfrowego euro obejmie wspólne zasady i procedury udostępniania cyfrowego euro przez nadzorowanych pośredników, a tym samym zapewni jednolity dostęp i poziom obsługi użytkowników w całej strefie euro. Zapewni również sektorowi prywatnemu dostateczną swobodę w zakresie wprowadzania innowacji i oferowania usług o wartości dodanej oprócz usług związanych z cyfrowym euro.

2. Jak będzie opracowywany zbiór zasad dotyczących schematu cyfrowego euro?

Eurosystem utworzył grupę ds. opracowania zbioru zasad dotyczących schematu cyfrowego euro, która ma pomóc w sformułowaniu tych zasad na podstawie uzyskanych danych rynkowych oraz z uwzględnieniem perspektywy branży, konsumentów i kupców. W skład grupy wchodzą eksperci Eurosystemu i przedstawiciele rynku mający odpowiednie doświadczenie. Prace grupy opierają się na wariantach konstrukcji programu cyfrowego euro zatwierdzonych przez Radę Prezesów. Członkowie grupy podlegają jej przewodniczącemu, który z kolei bezpośrednio podlega kierownikowi programu cyfrowego euro. Przedstawiciele rynku zostali powołani przez odpowiednie europejskie organizacje branżowe reprezentujące najważniejsze podmioty europejskiego rynku płatności detalicznych, takie jak:

• po stronie podaży: dostawcy usług płatniczych, sektor bankowy, instytucje płatnicze czy instytucje pieniądza elektronicznego;
• po stronie popytu: konsumenci, sprzedawcy detaliczni prowadzący działalność stacjonarną i internetową, firmy/korporacje oraz małe i średnie przedsiębiorstwa.

Kandydaci zostali wybrani przez zespół projektu cyfrowego euro na podstawie ich doświadczenia w płatnościach detalicznych oraz umiejętności wymaganych do pełnienia tej funkcji. Wybrani kandydaci zostali członkami grupy, w której reprezentują swoje organizacje branżowe.

Posiedzenia grupy mają się odbywać raz w miesiącu. Oczekuje się, że członkowie grupy zapoznają się z projektowanymi zapisami zbioru zasad przygotowanymi przez sekretariat grupy i przedstawią swoje uwagi.

Dodatkowo prace nad zbiorem zasad będą równolegle prowadzone w kilku powołanych w tym celu zespołach tematycznych, które zajmą się określonymi częściami cyfrowego zbioru zasad, wymagającymi szczególnej wiedzy fachowej. Dokładny zakres kompetencji, skład i podejście poszczególnych zespołów będą podlegać indywidualnej ocenie. Podobnie jak w przypadku grupy, w skład zespołów będą standardowo wchodzić przedstawiciele zarówno Eurosystemu, jak i europejskiej branży płatności detalicznych, a zadaniem członków zespołów będzie zapoznanie się z projektem zasad przygotowanym przez sekretariat grupy i przedstawienie swoich uwag. Projektowane zapisy zbioru zasad przygotowane w poszczególnych zespołach będą docelowo za każdym razem przedkładane grupie i przez nią analizowane.

3. Jaki będzie zakres zbioru zasad dotyczących schematu cyfrowego euro?

Schemat cyfrowego euro obejmie wspólne zasady i procedury, których nadzorowani pośrednicy będą musieli przestrzegać przy udostępnianiu cyfrowego euro. Te zasady i procedury będą dotyczyć w szczególności:

• funkcjonalnego i operacyjnego modelu schematu cyfrowego euro (np. układu przepływów, podstawowych wymogów dla nadzorowanych pośredników, minimalnych standardów obsługi użytkowników itp.);
• modelu uczestnictwa w schemacie cyfrowego euro (np. kryteriów przystąpienia do schematu, obowiązków uczestników itp.);
• technicznych wymogów schematu (np. infrastruktury informatycznej, wdrażania interfejsów programowania aplikacji, standardów technicznych itp.);
• wymogów w zakresie zarządzania ryzykiem;
• zasad zarządzania schematem cyfrowego euro (np. wewnętrznego zarządzania schematem, procesów zarządzania zmianą itp.).

4. Jak mieszkańcy Europy mogą wziąć udział w pracach nad zbiorem zasad i wnieść wkład w te prace?

Eurosystem będzie zbierać zewnętrzne uwagi i opinie dotyczące zbioru zasad za pośrednictwem grupy, a także powiązanych z nią zespołów, zajmujących się określonymi częściami zbioru zasad. Członkowie grupy są przedstawicielami europejskich organizacji branżowych, czyli reprezentują stanowisko swojej organizacji. Zadaniem członków grupy jest wypracowanie wspólnego stanowiska w każdej bieżącej sprawie.

Skład grupy i procedurę powołania jej członków opisano powyżej w odpowiedzi na pytanie „Jak będzie opracowywany zbiór zasad dotyczących schematu cyfrowego euro?”.

Natomiast skład zespołów zostanie ustalony indywidualnie w zależności od ich obszarów zainteresowania. Standardowo obejmie przedstawicieli społeczności, których dotyczą projektowane zasady, takich jak europejscy konsumenci i kupcy oraz nadzorowani pośrednicy. Procedury zgłaszania kandydatur na członków poszczególnych zespołów zostaną w stosownym czasie opublikowane na stronie internetowej EBC.