Zarządzanie wewnętrzne

W celu wzmocnienia zarządzania wewnętrznego EBC i Eurosystemu powołano Komitet ds. Audytu. Jest to komitet wysokiego szczebla, który wspiera Radę Prezesów w wypełnianiu jej obowiązków w zakresie:

rzetelności informacji finansowych
nadzoru nad kontrolą wewnętrzną
zgodności z odpowiednimi przepisami prawa, regulacjami i kodeksami postępowania
działalności pionów audytu.

Podstawą jego działania jest mandat Komitetu ds. Audytu.

W skład komitetu wchodzą przewodniczący Yannis Stournaras oraz czterech członków: Josef Bonnici, Luis de Guindos, Patrick Honohan i Jens Weidmann.

Zgodnie z Kartą audytu Eurosystemu/ESBC i jednolitego mechanizmu nadzorczego (dostępna tylko po angielsku) Komitet ds. Audytu Wewnętrznego przyczynia się do realizacji celów Eurosystemu/ESBC i jednolitego mechanizmu nadzorczego przez świadczenie niezależnych, obiektywnych usług atestacyjnych i doradczych, służących zwiększeniu wartości i lepszej realizacji działań Eurosystemu/ESBC i jednolitego mechanizmu nadzorczego.

Komitet ds. Audytu Wewnętrznego podlega organom decyzyjnym EBC. Odpowiada za opracowanie i wykonanie planu audytu Eurosystemu/ESBC i jednolitego mechanizmu nadzorczego oraz określa dla nich wspólne standardy pracy audytorów.

W statucie ESBC przewidziane są dwa poziomy kontroli zewnętrznej:

niezależny biegły rewident
Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Biegły rewident bada roczne sprawozdania finansowe EBC (art. 27 ust. 1 statutu ESBC), zaś Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenia skuteczność zarządzania (art. 27 ust. 2).

Zasady dobrej praktyki w zakresie wyboru i mandatu niezależnych biegłych rewidentów zgodnie z art. 27 ust. 1 statutu ESBC i ECB, zatwierdzone przez Radę Prezesów 10 marca 2017 (dostępne tylko po angielsku)

Raport niezależnego biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego jest publikowany w Raporcie Rocznym EBC.

Sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wraz z odpowiedziami EBC:

Audyt wewnętrzny

Dyrekcja ds. Audytu Wewnętrznego podlega bezpośrednio Zarządowi. Jej zadania są określone w Karcie audytu EBC zatwierdzonej przez Zarząd.

Karta audytu została opracowana na podstawie międzynarodowych standardów praktyki zawodowej, m.in. standardów Instytutu Audytorów Wewnętrznych (Institute of Internal Auditors).

System kontroli wewnętrznej

Nadzór zwierzchni nad zarządzaniem ryzykiem w EBC sprawuje Zarząd.

Struktura funkcjonalna kontroli wewnętrznej jest trójpoziomowa. W pierwszym rzędzie każda jednostka organizacyjna (sekcja, dział, dyrekcja lub dyrekcja generalna) odpowiada za zarządzanie dotyczącym jej ryzykiem oraz za skuteczność i efektywność swoich działań.

Drugi poziom kontroli stanowią jednostki organizacyjne odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem operacyjnym i zarządzanie ryzykiem finansowym oraz Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego. Propagują one stosowanie mechanizmów kontrolnych i pomagają w ich wprowadzaniu.

Trzecim poziomem kontroli jest pion audytu wewnętrznego, który świadczy niezależne i obiektywne usługi doradcze służące zwiększeniu wartości i skuteczności działań EBC. Ponadto systemy kontroli i zarządzania wewnętrznego są dodatkowo wzmacniane przez opisany powyżej Komitet EBC ds. Audytu.

Zasady etyki zawodowej

Europejski Bank Centralny jako instytucja Unii Europejskiej wykonuje zadania publiczne. Zapewnieniu najwyższego poziomu rzetelności, kompetencji, efektywności i przejrzystości jego działań służą zasady etyki zawodowej, na które składają się reguły i wskazówki. Ich przestrzeganie jest podstawą wiarygodności EBC i stanowi niezbędny element budowy zaufania obywateli Europy do zarządzania i działań EBC.

Zasady etyki zawodowej EBC (zawarte w regulaminie pracowniczym) zostały zmienione 3 grudnia 2014 w związku z ustanowieniem jednolitego mechanizmu nadzorczego (SSM). Ich znowelizowana wersja weszła w życie 1 stycznia 2015 wraz z nowo uchwalonym kodeksem postępowania dla członków Rady ds. Nadzoru EBC.

Jednolity kodeks postępowania dla wszystkich członków organów decyzyjnych i pracowników wysokiego szczebla Europejskiego Banku Centralnego wszedł w życie 1 stycznia 2019.

Stosowanie zasad etyki zawodowej

W związku z ustanowieniem jednolitego mechanizmu nadzorczego jakość zarządzania wewnętrznego stała się dla EBC jeszcze ważniejsza. Żeby zapewnić odpowiednie i spójne stosowanie zasad etyki zawodowej oraz wzmocnić zarządzanie wewnętrzne w EBC, 17 grudnia 2014 Rada Prezesów postanowiła powołać Komitet ds. Etyki. Przejął on zadania, które na mocy kodeksu postępowania dla członków Rady Prezesów wykonywał doradca ds. etyki, oraz obowiązki, które na mocy uzupełniającego kodeksu kryteriów etycznych dla członków Zarządu EBC pełnił ekspert ds. etyki.

Głównym zadaniem Komitetu ds. Etyki jest udzielanie członkom organów decyzyjnych EBC indywidualnych porad w sprawach związanych z etyką zawodową.

Decyzja EBC/2014/59 w sprawie powołania Komitetu ds. Etyki i jego regulaminu

W ramach zapewniania zgodności działań EBC z zasadą rzetelności i najwyższymi standardami etycznymi, Zarząd utworzył także Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego. Rozpoczęcie przez nie działalności nastąpiło w tym samym czasie co wejście w życie znowelizowanego regulaminu pracowniczego EBC.

Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego jest niezależną jednostką kontroli, która ma kluczowy wkład we wzmacnianie zasad zarządzania wewnętrznego w EBC: wspiera Zarząd w ochronie wiarygodności i reputacji EBC, upowszechnia standardy etyczne wśród pracowników oraz działa na rzecz zwiększenia odpowiedzialności demokratycznej i przejrzystości EBC.

Kompetencje budżetowe

Organem odpowiedzialnym za budżet jest Rada Prezesów. Rada zatwierdza budżet EBC na podstawie projektu przedstawionego przez Zarząd. W sprawach związanych z budżetem EBC Radę Prezesów wspiera Komitet Budżetowy.

Inspektor ochrony danych

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w dniu 1 stycznia 2002 Zarząd powołał inspektora ochrony danych.

Przeciwdziałanie nadużyciom finansowym na szczeblu UE

W roku 1999 w celu nasilenia walki z nadużyciami finansowymi, korupcją i inną nielegalną działalnością szkodliwą dla interesów finansowych Wspólnot Europejskich Parlament Europejski i Rada UE przyjęły rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (Office Européen de Lutte Anti-Fraude – OLAF), tzw. rozporządzenie OLAF. Rozporządzenie to przewiduje, że w przypadku podejrzeń o nadużycia finansowe OLAF może prowadzić dochodzenia wewnętrzne w instytucjach, organach i jednostkach organizacyjnych UE.

Środki przeciwdziałania nadużyciom finansowym przyjęte przez EBC

Decyzja EBC w sprawie zasad dotyczących dochodzeń prowadzonych przez OLAF. W dniu 3 czerwca 2004 Rada Prezesów EBC przyjęła decyzję EBC/2004/11 w sprawie warunków prowadzenia przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych dochodzeń w Europejskim Banku Centralnym w związku z zapobieganiem nadużyciom finansowym, korupcji oraz innym bezprawnym działaniom przynoszącym szkodę interesom finansowym Wspólnot Europejskich oraz w sprawie zmiany Warunków Zatrudnienia Pracowników EBC. Decyzja ta weszła w życie 1 lipca 2004. Jej uzupełnieniem było porozumienie administracyjne między Europejskim Bankiem Centralnym a Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych z 16 czerwca 2016 (dostępne tylko po angielsku), zawarte w celu usprawnienia współpracy EBC i OLAF.

Poprzedni program EBC dotyczący przeciwdziałania nadużyciom finansowym

Rada Prezesów nie kwestionowała potrzeby zdecydowanego przeciwdziałania nadużyciom finansowym, ale uważała, że niezależny status i zadania statutowe EBC wykluczają stosowanie wobec niego przepisów rozporządzenia OLAF. W miejsce tego rozporządzenia Rada przyjęła odrębną decyzję EBC/1999/5 z dnia 7 października 1999 r. w sprawie zapobiegania nadużyciom finansowym. Decyzja ta zakładała opracowanie obszernego programu przeciwdziałania nadużyciom, nad którym ostateczną kontrolę sprawowałby niezależny Komitet ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowym.

Komisja Europejska, przy poparciu Królestwa Niderlandów, Parlamentu Europejskiego i Rady UE, zakwestionowała stanowisko Rady Prezesów (sprawa C-11/00). W dniu 10 lipca 2003 Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygnął sprawę na korzyść skarżących i unieważnił decyzję EBC/1999/5.

W orzeczeniu Trybunału jednoznacznie zaliczono EBC do „ram instytucjonalnych Wspólnoty”. Stwierdzono zarazem, że intencją prawodawcy było zapewnienie EBC niezależności w wykonywaniu powierzonych mu zadań, ale niezależność ta nie oznacza całkowitego wyłączenia EBC z porządku instytucjonalnego Wspólnoty ani też zwolnienia go z wszystkich przepisów prawa wspólnotowego. Nie jest to sprzeczne ze stanowiskiem EBC. Stosowanie rozporządzenia OLAF nie powinno naruszać niezależności EBC w realizacji powierzonych mu zadań. W okresie swojej działalności Komitet EBC ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowym przedstawił następujące raporty roczne ze swojej działalności:

Decyzja EBC z dnia 3 czerwca 2004 w sprawie warunków prowadzenia przez Europejski Urząd do spraw Zwalczania Nadużyć Finansowych dochodzeń w Europejskim Banku Centralnym w związku z zapobieganiem nadużyciom finansowym, korupcji oraz innym bezprawnym działaniom przynoszącym szkodę interesom finansowym Wspólnot Europejskich oraz w sprawie zmiany Warunków Zatrudnienia Pracowników EBC (EBC/2004/11)
Raport roczny z działalności Komitetu Europejskiego Banku Centralnego ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowym za okres od marca 2002 do stycznia 2003maj 2003 (niedostępny po polsku)
Raport roczny z działalności Komitetu Europejskiego Banku Centralnego ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowym za okres od stycznia 2001 do lutego 2002maj 2002 (niedostępny po polsku)
Odpowiedź Europejskiego Banku Centralnego na raport roczny Komitetu ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowymmaj 2002 (niedostępny po polsku)
Raport roczny z działalności Komitetu Europejskiego Banku Centralnego ds. Przeciwdziałania Nadużyciom Finansowym za okres od stycznia 2000 do stycznia 200126 stycznia 2001 (niedostępny po polsku)
Załącznik 1: Regulamin(dostępny tylko po angielsku)
Załącznik 2: Decyzja w sprawie zapobiegania nadużyciom finansowym(dostępny tylko po angielsku)