Pytania do nas

Europejski Bank Centralny (EBC) to bank centralny strefy euro. Zarządzamy ilością pieniędzy znajdujących się w obiegu. Naszym głównym zadaniem jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen, a robimy to głównie przez regulowanie wysokości stóp procentowych.

Odpowiadamy także za nadzór nad bankami w ramach jednolitego mechanizmu nadzorczego (SSM).

W naszej działalności kierujemy się zasadami przejrzystości, niezależności i rozliczalności.

EBC nie jest bankiem komercyjnym i nie świadczy usług bankowych na rzecz osób fizycznych i przedsiębiorstw. Nie kontaktujemy się z obywatelami z ofertą kredytów lub rachunków oszczędnościowych ani nie mamy portalu do bankowości internetowej.

EBC nie prowadzi także następujących działań:

• nie pośredniczy w przelewach pieniężnych
• nie pobiera opłat za przelewy zagraniczne
• nie przyjmuje depozytów od osób trzecich
• nie dokonuje blokady środków ani nie wydaje zaświadczeń do zdjęcia blokady.

Można się z nami kontaktować w każdym z 24 języków urzędowych UE. Wybór języków, w jakich my zwracamy się do obywateli, zależy od grupy adresatów i okoliczności. Akty prawne EBC są publikowane we wszystkich językach urzędowych UE, a jego językiem roboczym jest angielski.

Współwłaścicielami EBC są banki centralne wszystkich państw UE. Udział poszczególnych krajów w naszym kapitale zależy od ich liczby ludności i produktu krajowego brutto (PKB), przy czym oba czynniki mają równą wagę. Państwa, których walutą jest euro, wpłacają na poczet kapitału EBC więcej niż państwa, które nie wprowadziły euro. Wszystkie te czynniki składają się na tzw. klucz kapitałowy, wyznaczający kwotę przypadającą na każdy z krajowych banków centralnych.

EBC osiąga zyski i ponosi straty, tak jak inne banki. Zysk lub strata netto EBC są rozdzielane między krajowe banki centralne ze strefy euro. Statut ESBC stanowi, że do 20% zysku może pozostać w EBC jako rezerwa, a pozostała część musi zostać rozdzielona między udziałowców EBC proporcjonalnie do ich opłaconych udziałów w jego kapitale. Strata jest pokrywana z rezerwy ogólnej, dochodu za dany rok lub kwot do podziału między krajowe banki centralne.

Rada Prezesów wyraziła pełne poparcie dla narodu Ukrainy.

Wdrożyliśmy sankcje nałożone przez UE i rządy państw europejskich i jesteśmy gotowi podjąć wszelkie niezbędne działania, żeby zapewnić stabilność cen i stabilność finansową w strefie euro.

Więcej na ten temat:

Polityka pieniężna obejmuje ogół decyzji podejmowanych przez EBC, żeby oddziaływać na koszt i dostępność pieniądza. Służy to osiągnięciu naszego głównego celu, jakim jest utrzymanie stabilności cen. Najważniejszym instrumentem polityki pieniężnej jest zestaw podstawowych stóp procentowych EBC. Każda zmiana tych stóp wpływa – z kilkumiesięcznym opóźnieniem – na stopy procentowe stosowane w całej gospodarce, w szczególności oprocentowanie kredytów udzielanych przez banki komercyjne osobom fizycznym i przedsiębiorstwom. Do osiągnięcia naszego głównego celu możemy też w razie potrzeby wykorzystywać inne narzędzia.

Zgodnie z art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej głównym celem EBC jest utrzymanie stabilności cen. Rada Prezesów uważa, że najlepszym sposobem na jego osiągnięcie jest dążenie do utrzymania stopy inflacji – mierzonej zharmonizowanym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych HICP – na poziomie 2% w średnim okresie.

Przy stabilnych cenach ludziom jest łatwiej planować wydatki, a przedsiębiorstwa chętniej inwestują. Stabilność cen sprzyja też zaufaniu społecznemu do naszej waluty, ponieważ wiadomo wtedy, że ilość towarów i usług, którą można nabyć za daną kwotę euro, będzie mniej więcej stała.

Za odpowiedni miernik do oceny, czy został osiągnięty cel w zakresie stabilności cen, uważamy zharmonizowany wskaźnik cen konsumpcyjnych (Harmonised Index of Consumer Prices – HICP).

Wskaźnik HICP mierzy inflację cen konsumpcyjnych, czyli zachodzące z upływem czasu zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych nabywanych przez gospodarstwa domowe w strefie euro.

HICP to wskaźnik „zharmonizowany”, ponieważ wszystkie kraje UE stosują tę samą metodykę. Dzięki temu można porównywać ze sobą dane dotyczące różnych krajów.

Wskaźnik HICP jest opracowywany przez Eurostat i krajowe urzędy statystyczne zgodnie ze zharmonizowanymi metodami statystycznymi.

Obecny wysoki poziom inflacji wynika przede wszystkim z trzech czynników. Po pierwsze, podrożały ropa, gaz i energia elektryczna, a wraz ze wzrostem cen energii rośnie też inflacja. Po drugie, ceny idą w górę również dlatego, że popyt rośnie szybciej niż podaż, a przedsiębiorstwom trudno jest nadążyć, ponieważ odbudowują jeszcze łańcuchy dostaw, które ucierpiały wskutek pandemii. Po trzecie, w szczytowym okresie pandemii ceny były wyjątkowo niskie. Gdy porównamy te bardzo niskie ceny z obecnymi wyższymi, różnica wydaje się duża.

Kiedy przewiduje się, że inflacja w średnim okresie będzie poniżej docelowego poziomu 2%, EBC stara się pobudzić gospodarkę za pomocą podstawowych stóp procentowych i innych narzędzi. Przy niskich stopach banki mogą udzielać tanich kredytów, co przekłada się na wzrost inwestycji i spożycia w gospodarce. Niskie stopy podnoszą też wartość aktywów (np. emerytur i nieruchomości), co także stanowi zachętę do wydawania pieniędzy. Wszystko to pobudza aktywność i wzrost gospodarczy, a przez to – podbija inflację.

Skup aktywów polega na tym, że bank centralny skupuje aktywa takie jak obligacje rządowe lub korporacyjne, żeby obniżyć poziom długoterminowych stóp procentowych, gdy istnieje ryzyko utrzymywania się niskiej inflacji. Jest to korzystne dla gospodarki, ponieważ pobudza spożycie i inwestycje, co w efekcie przyczynia się do narastania presji cenowej i pomaga doprowadzić inflację do docelowego poziomu 2%.

8 lipca 2021 ogłosiliśmy naszą nową strategię polityki pieniężnej. Od ostatniego przeglądu strategii, który odbył się w 2003, w gospodarce strefy euro i w gospodarce światowej nastąpiły głębokie zmiany. Wskutek obniżenia się wydajności gospodarki i zmiany sytuacji demograficznej oraz w następstwie kryzysu finansowego mamy obecnie mniejsze możliwości osiągania naszych celów wyłącznie za pomocą obniżania lub podnoszenia podstawowych stóp procentowych. Źródłem dodatkowych wyzwań dla prowadzenia polityki pieniężnej są globalizacja, transformacja cyfrowa, czynniki zagrażające zrównoważeniu środowiskowemu oraz zmiany zachodzące w systemie finansowym.

Nasz mandat jest określony w Traktatach, ale to do nas należy sformułowanie strategii polityki pieniężnej. W tej strategii opisujemy, jak będziemy realizować nasz podstawowy cel, jakim jest stabilność cen w strefie euro, za pomocą odpowiedniego zestawu instrumentów polityki pieniężnej. W nowej strategii EBC przyjął symetryczny 2‑procentowy cel inflacyjny, co oznacza, że stopa inflacji niższa od wartości docelowej jest równie niepożądana jak stopa ją przewyższająca.

Chcesz dowiedzieć się więcej o narzędziach, środkach i decyzjach związanych z naszą polityką pieniężną?

Chcesz dowiedzieć się więcej o głównych wnioskach wynikających z przeglądu strategii?

Celem europejskiego nadzoru bankowego jest zapewnienie bezpieczeństwa i dobrej kondycji europejskiego systemu bankowego, zwiększenie integracji i stabilności finansowej oraz zapewnienie spójności nadzoru.

SSM (skrót od Single Supervisory Mechanism, czyli jednolity mechanizm nadzorczy) to system nadzoru nad bankami w Europie. Tworzą go Nadzór Bankowy EBC oraz krajowe organy nadzoru z państw uczestniczących.

Nie, ochrona konsumentów i walka z praniem pieniędzy nie wchodzą w zakres kompetencji EBC i pozostają w gestii organów krajowych. Żeby złożyć skargę przeciwko konkretnemu bankowi, należy skontaktować się bezpośrednio z tym bankiem lub z właściwym organem krajowym.

Zachęcamy, żeby o takich podejrzeniach informować nas bezpośrednio przez naszą platformę dla demaskatorów. EBC zapewnia odpowiednią ochronę zarówno osób zgłaszających naruszenia, jak i tych, których dotyczą zarzuty, a także wszelkich podawanych w danej sprawie danych osobowych.

EBC uważa, że dostęp do informacji ma fundamentalne znaczenie. Staramy się zachować jak największą przejrzystość, a jednocześnie zapewnić poufność informacji związanych z wykonywaniem naszych zadań.

Informacje o poszczególnych nadzorowanych bankach są objęte tajemnicą zawodową na podstawie różnych przepisów unijnych (np. dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych).

Zasady dostępu do dokumentów EBC reguluje decyzja EBC/2004/3 z dnia 4 marca 2004 r. z późniejszymi zmianami. W duchu otwartości i przejrzystości, a także dla umożliwienia i wsparcia badań naukowych, stworzyliśmy publiczny rejestr dokumentów.

Banki nadzorowane bezpośrednio przez EBC to tzw. instytucje istotne, natomiast banki, które nadzorujemy pośrednio, to tzw. instytucje mniej istotne.

Nadzorcy oceniają ryzyka zagrażające bankom i sprawdzają, czy banki są w stanie odpowiednio nimi zarządzać. To tzw. proces przeglądu i oceny nadzorczej (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP), który pozwala w spójny sposób oceniać profile ryzyka banków i podejmować decyzje w sprawie wszelkich niezbędnych środków nadzorczych.

Testy warunków skrajnych służą nadzorcom do sprawdzania, w jakim stopniu banki byłyby w stanie poradzić sobie z szokami finansowymi i gospodarczymi. Na podstawie wyników tych testów nadzorcy mogą wskazać źródła podatności banków na zagrożenia i zaradzić tym czynnikom ryzyka na wczesnym etapie w ramach dialogu nadzorczego.

Stworzenie euro było imponującym osiągnięciem, które zjednoczyło społeczeństwa europejskie, bo dzięki niemu podróżowanie, nauka i praca za granicą stały się dużo łatwiejsze i bezpieczniejsze. Jednym z najważniejszych etapów procesu integracji europejskiej był traktat z Maastricht, który m.in. otworzył drogę do stworzenia wspólnej waluty.

EBC analizuje możliwość wprowadzenia cyfrowego euro. Byłoby ono elektroniczną formą pieniądza emitowaną przez Eurosystem i pieniądzem banku centralnego, a zatem wolnym od ryzyka. Obecnie gotówka jest jedynym pieniądzem banku centralnego wykorzystywanym do płatności detalicznych. Cyfrowe euro zapewniłoby dodatkową metodę dokonywania płatności w euro i nie zastąpiłoby gotówki, ale raczej ją uzupełniało. Byłoby wymienialne (jeden do jednego) na wszystkie inne formy euro, np. banknoty.

Euro w postaci cyfrowej łączyłoby w sobie wygodę, jaką dają elektroniczne instrumenty płatnicze, z bezpieczeństwem cechującym pieniądz emitowany przez bank centralny. Pomogłoby utrzymać niezależność UE od cyfrowych środków płatniczych emitowanych poza strefą euro i spoza niej kontrolowanych. Ponadto chroniłoby stabilność finansową i niezależność monetarną strefy euro oraz pozwalało społeczeństwu z ufnością podchodzić do płatności w epoce cyfrowej.

Kryptoaktywa różnią się zasadniczo od pieniądza banku centralnego – ponieważ ich ceny podlegają ogromnym wahaniom, trudno jest stosować je jako środek płatniczy lub jednostkę rozliczeniową. Kryptoaktywa same w sobie nie mają żadnej wartości i nie stoi za nimi żadna instytucja publiczna. Podobne zastrzeżenia dotyczą stablecoinów: ich wiarygodność zależy ostatecznie od podmiotu emitującego i aktywów bazowych. Stablecoiny są również zależne od tego, czy emitent wywiązuje się z obietnicy utrzymania ich stabilnej wartości z upływem czasu.

Cyfrowe euro byłoby z kolei pieniądzem banku centralnego. Innymi słowy byłoby emitowane przez bank centralny i zaprojektowane tak, żeby spełniać potrzeby obywateli: zapewniałoby ochronę prywatności i byłoby wolne od ryzyka.

Eksperci z Eurosystemu opracowali zbiór podstawowych wymogów, jakie ma spełniać cyfrowe euro. Należą do nich: łatwość dostępu, solidna konstrukcja, bezpieczeństwo, skuteczność, ochrona prywatności oraz zgodność z prawem. Cyfrowe euro musiałoby działać w ramach istniejących usług płatniczych, żeby umożliwić realizację płatności i innych usług na rzecz konsumentów w skali ogólnoeuropejskiej.

EBC i krajowe banki centralne z Eurosystemu odpowiadają za utrzymanie zaufania społecznego do banknotów euro oraz ochronę ich pewności i wiarygodności. W grudniu 2021 EBC rozpoczął prace nad nowym tematem przewodnim i nowymi wzorami banknotów euro, żeby stały się one bliższe Europejczykom. Nowe banknoty i ich zabezpieczenia mają też być zgodne z najlepszymi dostępnymi rozwiązaniami technicznymi.

Ostateczna decyzja w sprawie produkcji i emisji nowych banknotów zostanie podjęta dopiero po ukończeniu prac projektowych, co ma nastąpić w 2024.

Banknoty o nominale 500 euro nie są już emitowane. Pozostają jednak prawnym środkiem płatniczym, więc wciąż można ich używać do płacenia i oszczędzania (w języku ekonomicznym – jako środka płatniczego i środka tezauryzacji).

Można używać wizerunków banknotów euro do celów niezawodowych bez wcześniejszego występowania do nas o zgodę, pod warunkiem że przestrzega się przy tym wszystkich obowiązujących przepisów (w szczególności art. 2 decyzji EBC/2013/10), tak żeby reprodukcji nie można było pomylić z autentycznym banknotem (gdyż to podważyłoby zaufanie społeczne do euro).

Żeby wykorzystać wizerunki banknotów euro w wysokiej rozdzielczości do celów zawodowych, należy skontaktować się z nami pod adresem Euro-Banknotes-Images@ecb.europa.eu, a my ocenimy zasadność wniosku. Jeżeli wniosek zostanie zatwierdzony, dostarczymy żądane wizerunki w formie elektronicznej.

TARGET2 to system płatności, którego właścicielem i operatorem są EBC i krajowe banki centralne. Jest platformą do obsługi płatności wysokokwotowych najczęściej wykorzystywaną przez banki centralne i komercyjne. EBC i krajowe banki centralne nie mogą przekazywać informacji na temat statusu poszczególnych przelewów bankowych, zarówno w obrębie strefy euro, jak i poza nią.

TIPS to usługa w zakresie infrastruktury rynku finansowego uruchomiona w 2018 przez EBC i krajowe banki centralne, która pozwala dostawcom usług płatniczych przekazywać środki klientom w czasie rzeczywistym przez całą dobę. Dzięki TIPS można teraz szybko i bezpiecznie dokonywać płatności natychmiastowych.

Jaką przyjęliśmy strategię wobec gotówki? Z czego wynika znaczenie gotówki? Jakie są preferowane formy płatności w strefie euro?

Dlaczego systemy płatności są tak ważne?

Wzrost częstotliwości i intensywności klęsk żywiołowych odbija się na gospodarce i systemie finansowym. Może wpływać na wzrost gospodarczy i inflację oraz na sposób, w jaki polityka pieniężna oddziałuje na społeczeństwo i podmioty gospodarcze. To przekłada się na stabilność cen, której utrzymywanie jest głównym zadaniem EBC. Dlatego włączyliśmy problematykę zmiany klimatu do ram naszej polityki pieniężnej.

Odbywa się to czterema drogami:

• Analiza ekonomiczna: dostosowanie i ulepszanie modeli, metod prognostycznych i oceny ryzyka
• Nadzór bankowy: opracowanie lepszych metod analizowania ryzyka obciążającego portfele banków
• Polityka pieniężna: włączenie skutków zmiany klimatu do procesów modelowania i portfeli inwestycyjnych (ocena obligacji pod kątem zrównoważonego rozwoju)
• Stabilność finansowa

Centrum ds. zmiany klimatu gromadzi wiedzę instytucjonalną i kształtuje naszą agendę klimatyczną, w ścisłej współpracy z różnymi jednostkami organizacyjnymi tworzącymi EBC. Zakres działalności centrum obejmuje zarówno pion polityki pieniężnej, jak i pion ostrożnościowy. Ponadto postanowiliśmy zainwestować część portfela funduszy EBC w denominowany w euro fundusz zielonych obligacji prowadzony przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych.

W wyniku przeglądu strategii Rada Prezesów EBC wprowadziła ambitny program działań na rzecz włączenia problematyki zmiany klimatu w zakres naszych prac.

Obecnie w posiadaniu EBC jest około jednej piątej wszystkich zielonych obligacji korporacyjnych spełniających jego kryteria kwalifikacji. Emisje zielonych obligacji są zwykle skoncentrowane w takich sektorach jak gospodarka komunalna, infrastruktura, transport i budownictwo. Przedsiębiorstwa z tych sektorów emitują zielone obligacje, żeby sfinansować wprowadzenie wydajniejszych technologii, ograniczyć swój ślad węglowy i przekierować portfele energetyczne na źródła odnawialne.

Banki centralne nie odgrywają wprawdzie pierwszoplanowej roli w walce ze zmianą klimatu, ale niewątpliwie ta kwestia ma znaczenie dla realizacji naszego głównego zadania, jakim jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen, i wpływa na naszą strategię polityki pieniężnej.

Chcesz dowiedzieć się więcej o problematyce zmiany klimatu w działalności EBC?

Zagrożenia związane z klimatem i środowiskiem mają coraz większe znaczenie dla banków. Dowiedz się, jak ekstremalne zjawiska pogodowe mogą wpływać na banki oraz w jaki sposób mogą one utrzymać swoją ważną rolę jako kredytodawcy i przyczynić się do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.

W 2020 i 2021 EBC wprowadził pakiet środków z zakresu polityki pieniężnej i nadzoru bankowego, żeby złagodzić wpływ pandemii na gospodarkę strefy euro i pomóc społeczeństwu Europy.

10 lutego 2022 ogłosiliśmy zakończenie okresu obowiązywania ostatnich tymczasowych środków pomocy dostępnych jeszcze dla banków.

Szczegółowe omówienie środków związanych z pandemią, wdrożonych przez Nadzór Bankowy EBC w 2020 i 2021, znajduje się w najczęściej zadawanych pytaniach.

Ten skrót oznacza nadzwyczajny program zakupów w czasie pandemii (pandemic emergency purchase programme), czyli skup aktywów uruchomiony w marcu 2020, żeby pomóc przeciwdziałać negatywnym skutkom pandemii koronawirusa. Program PEPP miał ułatwić osobom fizycznym, przedsiębiorstwom i rządom dostęp do potrzebnych środków na korzystnych warunkach, by wspomóc gospodarkę w przezwyciężaniu wyzwań, jakie stworzyła pandemia.

Zaoferowaliśmy bankom długoterminowe pożyczki, żeby podtrzymać dopływ kredytów do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw (w tym małych i średnich). Obniżyliśmy oprocentowanie tych pożyczek, co miało zachęcić banki do zwiększenia akcji kredytowej. Ponadto rozszerzyliśmy listę aktywów, które banki mogły przekazywać jako zabezpieczenie pożyczanych od nas kwot. Wszystkie te środki pomogły utrzymać akcję kredytową dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw przez cały okres pandemii.

Liczba cyberincydentów zgłaszanych do EBC wzrosła podczas pandemii: w 2020 zwiększyła się o 54% w porównaniu z 2019. Kluczowe znaczenie ma ochrona krytycznych usług (takich jak dostęp do systemu finansowego) przed atakami i awariami. Żeby wzmacniać sektor finansowy UE i zwiększać jego odporność cyfrową, EBC mierzy stopień narażenia banków na ryzyko informatyczne i ocenia, jak zarządzają one tym ryzykiem. Służą mu do tego ramy zgłaszania incydentów cyberbezpieczeństwa oraz dokonywana przez wspólne zespoły nadzorcze analiza odpowiedzi banków w corocznej ankiecie o ryzyku informatycznym.

27 marca 2020 EBC, w obliczu zwiększonej niepewności systemowej i napięć gospodarczych spowodowanych pandemią, zalecił bankom nadzwyczajny środek w postaci przejściowego zawieszenia wypłaty dywidendy gotówkowej i skupowania akcji własnych. Ochrona kapitału była konieczna do zapewnienia ostrożnego planowania kapitałowego i utrzymania przez banki zdolności wspierania gospodarki. 

23 lipca 2021 EBC postanowił, że zalecenie w sprawie dywidendy nie będzie obowiązywać dłużej niż do września 2021.