Odpowiedzialność demokratyczna

Europejski Bank Centralny jako niezależna, autonomiczna instytucja sam decyduje, jakie środki stosować w ramach wypełniania swoich zadań i mandatu. Potrzebną przeciwwagę dla tej niezależności stanowi odpowiedzialność demokratyczna rozumiana jako obowiązek rozliczania się z podejmowanych działań.

EBC uzasadnia i wyjaśnia swoje decyzje obywatelom UE i ich wybranym przedstawicielom. Na tej podstawie mogą oni ocenić, jak EBC wywiązuje się z zadań określonych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Zadania

Realizacja zasady odpowiedzialności demokratycznej

Zgodnie z Traktatem EBC rozlicza się z odpowiedzialności w pierwszym rzędzie przed Parlamentem Europejskim jako przedstawicielem ogółu obywateli UE, a także ma obowiązek składać regularne sprawozdania Radzie UE, która reprezentuje rządy państw członkowskich. Zasada ta jest także zapisana w Statucie ESBC.

EBC wypracował przez lata spójne i kompleksowe zasady dotyczące rozliczania się z odpowiedzialności, idące nawet dalej niż zapisy Traktatu.

Główne formy rozliczania się z odpowiedzialności

Wysłuchania i wymiana poglądów Prezes EBC uczestniczy w kwartalnych wysłuchaniach przed Komisją ds. Gospodarczych i Walutowych Parlamentu Europejskiego. Także pozostali członkowie Zarządu występują przed Komisją, by wyjaśniać rozumowanie EBC i konkretne decyzje.
Interpelacje parlamentarne Posłowie do Parlamentu Europejskiego mogą kierować do EBC pytania pisemne.
Raport Roczny EBC składa przed Parlamentem Europejskim, Radą UE, Komisją Europejską i Radą Europejską roczny raport z wykonania swoich zadań, działalności ESBC i realizacji polityki pieniężnej Eurosystemu. Co roku raport ten jest przedstawiany Parlamentowi przez wiceprezesa EBC na specjalnym posiedzeniu Komisji ds. Gospodarczych i Walutowych oraz przez prezesa podczas debaty plenarnej.

Te formy rozliczania się z odpowiedzialności nie są jednak jedynym źródłem informacji, na podstawie których opinia publiczna może zrozumieć decyzje EBC i ocenić jego działania.

Nadzór bankowy sprawowany przez EBC a odpowiedzialność demokratyczna

Odpowiedzialność demokratyczna EBC w zakresie nadzoru bankowego podlega szczególnym zasadom, określonym w rozporządzeniu w sprawie Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego.

Konkretne formy rozliczania się z odpowiedzialności w tym zakresie są podane w dwóch dokumentach:

  • porozumieniu międzyinstytucjonalnym między Parlamentem Europejskim a EBC
  • protokole ustaleń między Radą Unii Europejskiej a EBC.

Odpowiedzialność demokratyczna EBC w zakresie nadzoru bankowego

Inne kanały komunikacji ze społeczeństwem

Aby zwiększyć przejrzystość swoich decyzji, EBC przez lata wypracował różne formy komunikacji, stanowiące rozwinięcie wymogów traktatowych.

Inne sposoby informowania społeczeństwa

Biuletyn Ekonomiczny Biuletyn Ekonomiczny (dawniej Biuletyn Miesięczny) prezentuje informacje na temat sytuacji gospodarczej i monetarnej, które Rada Prezesów bierze pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki. Ukazuje się osiem razy w roku, dwa tygodnie po każdym posiedzeniu poświęconym polityce pieniężnej.
Tygodniowe sprawozdanie finansowe Tygodniowe skonsolidowane sprawozdania finansowe Eurosystemu zawierają informacje na temat operacji polityki pieniężnej, operacji walutowych i działalności inwestycyjnej.
Konferencje prasowe Po każdym posiedzeniu monetarnym Rady Prezesów, na którym są wyznaczane podstawowe stopy procentowe dla strefy euro – czyli co sześć tygodni – EBC organizuje konferencję prasową.
Relacje z posiedzeń dotyczących polityki pieniężnej Cztery tygodnie po każdym posiedzeniu Rady Prezesów poświęconym polityce pieniężnej publikowany jest opis dyskusji, jaka się na nim odbyła.
Artykuły, wywiady i wystąpienia publiczne Członkowie Zarządu prowadzą regularne działania informacyjne: publikują artykuły, udzielają wywiadów i występują publicznie. Wszystkie teksty ukazują się w serwisie internetowym EBC.