Etyka zawodowa
EBC konsekwentnie upowszechnia rzetelność zawodową, zasady dobrego zarządzania i najwyższe standardy etyczne.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC i jego pracownicy wykonują swoje obowiązki bezstronnie i rzetelnie, a ich zachowanie przystaje do charakteru instytucji unijnej, jaką jest EBC.
„Silnej kulturze merytorycznej musi towarzyszyć silna kultura etyczna”.
Mario Draghi
Znaczenie etyki w EBC
Zasady i reguły rządzące naszym postępowaniem są zawarte w zasadach etyki zawodowej dla wszystkich pracowników oraz kodeksie postępowania dla pracowników wysokiego szczebla (dalej nazywanych „osobami pełniącymi wysokie funkcje”).
Aby nie powstało nawet domniemanie konfliktu interesów, pracownikom z zasady nie wolno przyjmować żadnych korzyści z tytułu swojego zatrudnienia w EBC. Zasada ta dotyczy przede wszystkim kontaktów z sektorem prywatnym, nadzorowanymi bankami i obecnymi lub potencjalnymi kontrahentami EBC. Odnosi się do wszelkich korzyści, bez względu na ich naturę, w tym prezentów i gościnności.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC także muszą przestrzegać zasad niezależności i bezstronności oraz unikać konfliktu interesów wynikającego z przyjmowania korzyści. Jednak z racji swojego statusu i funkcji mogą w określonym zakresie korzystać z gościnności i otrzymywać skromne upominki.
Pracownicy EBC, którzy chcą podjąć dodatkową działalność o charakterze zawodowym lub wykraczającą poza standardowo rozumianą rekreację, muszą uzyskać na to zezwolenie, co ma zagwarantować, że działalność ta nie spowoduje konfliktu interesów.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC składają co roku deklarację interesów, w której wykazują wszelkie działania zewnętrzne, jakie wykonywały zawodowo lub prywatnie.
Po odejściu z EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy muszą niekiedy odczekać pewien czas przed podjęciem nowej pracy. Karencja w zatrudnieniu, która ma zapobiegać bezpośredniemu przechodzeniu pracowników z sektora publicznego do prywatnego, zależy od funkcji, jaką pełnili w EBC. Ograniczenie to dotyczy zwłaszcza kierownictwa i pracowników nadzoru bankowego – dla nich okres karencji może wynosić nawet dwa lata.
Ponadto po odejściu z EBC pracownicy w dalszym ciągu pozostają związani tajemnicą służbową. Nie mogą ujawniać żadnych niepublicznych informacji, z którymi zetknęli się w trakcie wykonywania obowiązków służbowych. Przez określony okres po opuszczeniu EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy podlegają także wyrywkowym kontrolom przestrzegania przepisów dotyczących prywatnych transakcji finansowych.
Pracownicy winni prowadzić przetargi obiektywnie, neutralnie, przejrzyście i sprawiedliwie oraz zgodnie z odpowiednimi przepisami. Oczekuje się od nich także unikania i zgłaszania konfliktów interesów. W tym celu pracownicy uczestniczący w postępowaniach przetargowych składają oświadczenie, że rozumieją zasady dotyczące konfliktu interesów i że w relacjach z potencjalnymi oferentami konflikt taki nie występuje.
Jednym z elementów procedur rekrutacji jest ocena kandydatów pod kątem potencjalnego konfliktu interesów, który mógłby wynikać z ich poprzedniej pracy lub osobistych powiązań z osobami zatrudnionymi obecnie w EBC.
Pracownicy i osoby pełniące wysokie funkcje w EBC muszą w rozważny i przejrzysty sposób podchodzić do tego, z kim i kiedy się spotykają oraz co mówią publicznie. Powinni stosować się do zasad przewodnich i odpowiednich regulaminów dotyczących wystąpień publicznych i udziału w spotkaniach.
W duchu przejrzystości i odpowiedzialności regularnie publikuje się służbowe kalendarze członków Rady Prezesów, Zarządu i Rady ds. Nadzoru.
- Publiczny rejestr dokumentów: kalendarze członków Zarządu
- Kalendarze przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady ds. Nadzoru oraz członków Rady ds. Nadzoru z ramienia EBC
Kalendarze pozostałych członków Rady Prezesów i Rady ds. Nadzoru można znaleźć na stronach odpowiednich krajowych banków centralnych lub organów nadzoru.
Pracownikom i osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC nie wolno wykorzystywać informacji poufnych do zawierania prywatnych transakcji finansowych ani udzielania porad dotyczących takich transakcji. EBC wprowadził rygorystyczne i szczegółowe zasady dotyczące prywatnych transakcji finansowych. Należą do nich wytyczne dotyczące zgłaszania numerów kont bankowych oraz występowania o zezwolenie na zawarcie transakcji. Ściśle pilnuje się, czy te zasady są przestrzegane.
Kwestie etyczne na wszystkich szczeblach
Przestrzeganie zasad etyki jest indywidualnym obowiązkiem osób pełniących wysokie funkcje i wszystkich pracowników EBC. Prawidłowe oraz spójne stosowanie tych zasad wymaga dobrze działających mechanizmów i procedur monitorowania i informowania.
Osoby pełniące wysokie funkcje są zobowiązane do składania deklaracji zgodności, czyli oświadczenia, że przestrzegają kodeksu postępowania, oraz deklaracji interesów, w której podają informacje o wcześniejszej działalności zawodowej, działalności prywatnej oraz interesach finansowych.
Ważną rolę w zapewnianiu przestrzegania zasad etycznych odgrywają dwa organy:
Komitet ds. Etyki
Komitet ds. Etyki doradza osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC oraz pilnuje odpowiedniego i spójnego stosowania zasad etyki.
W skład komitetu wchodzą trzy osoby spoza EBC, które cieszą się znakomitą reputacją, których niezależność nie budzi wątpliwości i które doskonale rozumieją zadania, cele i system zarządzania EBC, Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego. Są to: Jean-Claude Trichet (przewodniczący), Patrick Honohan i Erkki Liikanen.
Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego
Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego doradza pracownikom EBC, zwiększa świadomość kwestii etycznych oraz pilnuje przestrzegania zasad etyki zawodowej.
Regularnie prowadzi szkolenia dla pracowników, aby tłumaczyć, dlaczego potrzebne są zasady etyki, i budować w EBC odpowiednią kulturę etyczną. Pomaga to pracownikom zrozumieć i przyswoić sobie swoje obowiązki w tym zakresie oraz myśleć, reagować i podejmować decyzje w sposób etyczny.
Znaczenie etyki dla Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego
W ostatnich latach, zwłaszcza odkąd działa europejski nadzór bankowy, rośnie w społeczeństwie świadomość znaczenia etyki zawodowej i właściwego zarządzania organizacją (tzw. ładu korporacyjnego). W świetle tej zwiększonej świadomości i uwagi publicznej Rada Prezesów stwierdziła, że aby ograniczać ryzyko dla reputacji i chronić wiarygodność EBC, ESBC, Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego, należy stworzyć odpowiednią i wspólną kulturę etyczną.
Wyznaczyła zatem określone standardy etyczne dla wszystkich banków centralnych z Eurosystemu oraz dla europejskiego nadzoru bankowego. Dotyczą one w szczególności zapobiegania nieuprawnionemu wykorzystywaniu informacji poufnych, zarządzania konfliktami interesów oraz przyjmowania prezentów i korzystania z gościnności.
- Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/855 z dnia 12 marca 2015 r. określające podstawy zasad etyki Eurosystemu (EBC/2015/11)
- Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/856 z dnia 12 marca 2015 r. określające podstawy zasad etyki dla jednolitego mechanizmu nadzorczego (EBC/2015/12)
- Ethics Framework for the SSM – Implementation practices (tylko po angielsku)
W dalszym rozwijaniu i ujednolicaniu standardów etyki i zgodności (tzw. compliance) na podstawie zdobytego doświadczenia pomaga grupa zadaniowa złożona z najwyższych rangą osób odpowiedzialnych za te zagadnienia w Eurosystemie i europejskim nadzorze bankowym.