Etyka zawodowa
EBC konsekwentnie upowszechnia rzetelność zawodową, zasady dobrego zarządzania i najwyższe standardy etyczne.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC i jego pracownicy wykonują swoje obowiązki bezstronnie i rzetelnie, a ich zachowanie przystaje do charakteru instytucji unijnej, jaką jest EBC.
Silnej kulturze merytorycznej musi towarzyszyć silna kultura etyczna.
Mario Draghi
Znaczenie etyki w EBC
Zasady i reguły rządzące naszym postępowaniem są zawarte w zasadach etyki zawodowej dla wszystkich pracowników oraz kodeksie postępowania dla pracowników wysokiego szczebla (dalej nazywanych „osobami pełniącymi wysokie funkcje”).
Konflikty interesów
Za najważniejszy standard etyki zawodowej należy uznać zarządzanie konfliktami interesów. Wiąże się on bezpośrednio z rzetelnością, która jest jedną z naszych wartości organizacyjnych, oraz leży u podstaw wielu zasad etyki. W tych zasadach wskazano reguły i normy postępowania, które mają zapobiec sytuacjom mogącym rodzić konflikt interesów lub choćby jego domniemanie. Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC i jego pracownicy winni bowiem wykonywać swoje obowiązki zawodowe w sposób bezstronny i obiektywny.
Przyjmowanie prezentów i korzystanie z gościnności
Żeby nie powstało nawet domniemanie konfliktu interesów, pracownikom z zasady nie wolno przyjmować żadnych korzyści z tytułu swojego zatrudnienia w EBC. Ta zasada dotyczy przede wszystkim kontaktów z sektorem prywatnym, nadzorowanymi bankami oraz obecnymi lub potencjalnymi kontrahentami EBC. Odnosi się do wszelkich korzyści, bez względu na ich naturę, w tym prezentów i gościnności.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC także muszą przestrzegać zasad niezależności i bezstronności oraz unikać konfliktu interesów wynikającego z przyjmowania korzyści. Jednak z racji swojego statusu i funkcji mogą w określonym zakresie korzystać z gościnności i otrzymywać skromne upominki.
Działalność zewnętrzna
Pracownicy EBC, którzy chcą podjąć dodatkową działalność o charakterze zawodowym lub wykraczającą poza standardowo rozumianą rekreację, muszą uzyskać na to zezwolenie, co ma zagwarantować, że ta działalność nie spowoduje konfliktu interesów.
Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC składają co roku deklarację interesów, w której wykazują wszelkie działania zewnętrzne, jakie wykonywały zawodowo lub prywatnie.
Po opuszczeniu EBC
Po odejściu z EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy muszą niekiedy odczekać pewien czas przed podjęciem nowej pracy. Karencja w zatrudnieniu, która ma zapobiegać bezpośredniemu przechodzeniu pracowników z sektora publicznego do prywatnego, zależy od funkcji, jaką pełnili oni w EBC. To ograniczenie dotyczy zwłaszcza kierownictwa i pracowników nadzoru bankowego – dla nich okres karencji może wynosić nawet dwa lata.
Ponadto po odejściu z EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy w dalszym ciągu pozostają związani tajemnicą służbową. Nie mogą ujawniać żadnych niepublicznych informacji, z którymi zetknęli się w trakcie wykonywania obowiązków służbowych. Przez określony okres po opuszczeniu EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy podlegają także wyrywkowym kontrolom przestrzegania przepisów dotyczących prywatnych transakcji finansowych.
Przetargi
Pracownicy winni prowadzić przetargi obiektywnie, neutralnie, przejrzyście i sprawiedliwie oraz zgodnie z odpowiednimi przepisami. Oczekuje się od nich także unikania i zgłaszania konfliktów interesów. W tym celu pracownicy uczestniczący w postępowaniach przetargowych składają oświadczenie, że rozumieją zasady dotyczące konfliktu interesów i że w relacjach z potencjalnymi oferentami taki konflikt nie występuje.
Rekrutacja
Jednym z elementów procedur rekrutacji jest ocena kandydatów pod kątem potencjalnego konfliktu interesów, który mógłby wynikać z ich poprzedniej pracy lub osobistych powiązań z osobami obecnie zatrudnionymi w EBC.
Kontakty z podmiotami zewnętrznymi
Pracownicy i osoby pełniące wysokie funkcje w EBC muszą w rozważny i przejrzysty sposób podchodzić do tego, z kim i kiedy się spotykają oraz co mówią publicznie. Powinni stosować się do zasad przewodnich i odpowiednich regulaminów dotyczących wystąpień publicznych i udziału w spotkaniach.
W duchu przejrzystości i odpowiedzialności regularnie publikuje się służbowe kalendarze członków Rady Prezesów, Zarządu i Rady ds. Nadzoru.
- Publiczny rejestr dokumentów: kalendarze członków Zarządu
- Kalendarze przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady ds. Nadzoru oraz członków Rady ds. Nadzoru z ramienia EBC
Kalendarze pozostałych członków Rady Prezesów i Rady ds. Nadzoru można znaleźć na stronach odpowiednich krajowych banków centralnych lub organów nadzoru.
Prywatne operacje finansowe
Pracownikom i osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC nie wolno wykorzystywać informacji poufnych do zawierania prywatnych transakcji finansowych ani do udzielania porad dotyczących takich transakcji. EBC wprowadził rygorystyczne i szczegółowe zasady dotyczące prywatnych transakcji finansowych. Należą do nich wytyczne dotyczące zgłaszania numerów kont bankowych oraz występowania o zezwolenie na zawarcie transakcji. Ściśle pilnuje się, czy te zasady są przestrzegane.
Kwestie etyczne na wszystkich szczeblach
Przestrzeganie zasad etyki jest indywidualnym obowiązkiem osób pełniących wysokie funkcje w EBC i wszystkich jego pracowników. Właściwe i spójne stosowanie tych zasad wymaga dobrze działających mechanizmów i procedur w zakresie monitorowania zachowań oraz składania informacji.
Osoby pełniące wysokie funkcje są zobowiązane do składania deklaracji zgodności, czyli oświadczenia, że przestrzegają kodeksu postępowania, oraz deklaracji interesów, w której podają informacje o wcześniejszej działalności zawodowej, działalności prywatnej oraz interesach finansowych.
- Publiczny rejestr dokumentów: deklaracje członków Rady Prezesów EBC
- Deklaracje członków Rady ds. Nadzoru
Żeby jeszcze bardziej scementować zasady etyki zawodowej, wprowadzono wzmocniony mechanizm zgłaszania naruszeń, który pozwala pracownikom anonimowo informować o nieprawidłowościach.
Ważną rolę w zapewnianiu przestrzegania zasad etycznych odgrywają dwa organy:
Komitet ds. Etyki
Komitet ds. Etyki doradza osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC oraz pilnuje odpowiedniego i spójnego stosowania zasad etyki zawodowej.
W skład komitetu wchodzą trzy osoby spoza EBC, które cieszą się znakomitą reputacją, których niezależność nie budzi wątpliwości i które doskonale rozumieją zadania, cele i system zarządzania EBC, Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego. Są to: Patrick Honohan (przewodniczący), Virginia Canter i Erkki Liikanen.
Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego
Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego doradza pracownikom EBC, zwiększa ich świadomość w kwestiach etycznych oraz pilnuje przestrzegania zasad etyki zawodowej.
Regularnie prowadzi szkolenia dla pracowników, żeby tłumaczyć, dlaczego potrzebne są zasady etyki, i budować w EBC odpowiednią kulturę etyczną. Pomaga to pracownikom poznać i przyswoić sobie swoje powinności w tym zakresie oraz rozumować, reagować i podejmować decyzje zgodnie z zasadami etyki.
Znaczenie etyki dla Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego
W ostatnich latach, zwłaszcza odkąd działa europejski nadzór bankowy, rośnie w społeczeństwie świadomość znaczenia etyki zawodowej i właściwego zarządzania organizacją (tzw. ładu korporacyjnego). W świetle tej zwiększonej świadomości i uwagi publicznej Rada Prezesów stwierdziła, że aby ograniczać ryzyko dla reputacji i chronić wiarygodność EBC, ESBC, Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego, należy stworzyć odpowiednią i wspólną kulturę etyczną.
Wyznaczyła zatem standardy etyczne dla wszystkich banków centralnych z Eurosystemu oraz dla europejskiego nadzoru bankowego. Dotyczą one w szczególności zapobiegania nieuprawnionemu wykorzystywaniu informacji poufnych, zarządzania konfliktami interesów oraz przyjmowania prezentów i korzystania z gościnności.
- Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/855 z dnia 12 marca 2015 r. określające podstawy zasad etyki Eurosystemu (EBC/2015/11)
- Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/856 z dnia 12 marca 2015 r. określające podstawy zasad etyki dla jednolitego mechanizmu nadzorczego (EBC/2015/12)
- Zasady etyki dla jednolitego mechanizmu nadzorczego – zalecenia dotyczące stosowania (po angielsku)
W dalszym rozwijaniu i ujednolicaniu standardów etyki i zgodności (tzw. compliance) na podstawie zdobytego doświadczenia pomaga grupa zadaniowa złożona z najwyższych rangą osób odpowiedzialnych za te zagadnienia w Eurosystemie i europejskim nadzorze bankowym.