Zoekopties
Home Media Explainers Onderzoek & publicaties Statistieken Monetair beleid De euro Betalingsverkeer & markten Werken bij de ECB
Suggesties
Sorteren op

We hebben de rente verhoogd. Wat betekent dat voor u?

21 juli 2022 (bijgewerkt op 23 september 2022)

Een hogere rente helpt de inflatie te drukken

In juli 2022 heeft onze Raad van Bestuur voor het eerst in elf jaar de rente verhoogd. De renteverhoging in september was de grootste in de geschiedenis van de ECB. De komende maanden zullen er waarschijnlijk nog meer verhogingen volgen.

Waarom hebben we de rente verhoogd?

De ECB is de centrale bank voor de euro, en het is onze opdracht om de prijzen stabiel te houden. Als de prijzen in onze economie te hard stijgen, dat wil zeggen, als de inflatie te hoog is, helpen renteverhogingen om de inflatie terug te krijgen naar ons doel van 2% op middellange termijn.

Mensen maken zich zorgen over de inflatie. Veel mensen zijn bang dat die blijvend is. We houden deze zogenoemde inflatieverwachtingen in de gaten. Daarom hebben we de rente verhoogd: om het signaal af te geven dat we niet toestaan dat de inflatie hoger dan 2% blijft. Dat helpt om de inflatieverwachtingen onder controle te houden.

Wat is rente?

Rente wordt wel ‘de prijs van geld’ genoemd: de kosten die je betaalt om geld te lenen. Wie een lening wil afsluiten bij de bank komt een bepaald rentetarief overeen, meestal een tarief op jaarbasis. Stel dat u € 10.000 euro wilt lenen tegen een jaarlijkse rente van 3%. Dat betekent dat u de bank elk jaar € 300 rente moet betalen, bovenop de aflossing van de lening. Rente is dus in wezen wat de bank in rekening brengt om u geld te lenen.

Andersom werkt het ook. Rente is ook wat de bank u betaalt op uw spaargeld: dat is geld dat de bank van u ‘leent’. Als u bijvoorbeeld € 1.000 op uw spaarrekening zet tegen een jaarlijkse rente van 2%, krijgt u aan het einde van het jaar € 20 rente.

Waarom verandert de rente?

De rentetarieven die banken aan bedrijven en consumenten in rekening brengen bewegen doorgaans mee met de door de ECB vastgestelde rente. Maar ook andere factoren zijn van invloed. In een vrijemarkteconomie als het eurogebied wordt de hoogte van de rentetarieven ook bepaald door de vraag naar en het aanbod van krediet. Met andere woorden: hoeveel consumenten en bedrijven willen besteden, investeren en beleggen en hoeveel krediet er beschikbaar is.

Explainer: Wat is geld?

Eigenlijk werkt het bij geld net als bij andere producten en diensten. Als er bijvoorbeeld veel vraag naar brood is maar weinig aanbod, gaat de prijs omhoog.

Met de rente gaat het net zo: als consumenten en bedrijven geld willen besteden, beleggen en investeren maar niet gemakkelijk aan een lening kunnen komen, stijgt de rente meestal, omdat er weinig krediet beschikbaar is. Lenen wordt dan dus duurder. Andersom, als consumenten en bedrijven veel geld op de bank hebben staan en er dus veel geld in de economie beschikbaar is (ook wel liquiditeit genoemd), is de rente doorgaans laag.

Wat is de rol van de ECB?

De ECB is de centrale bank voor de euro. Hoeveel rente u betaalt voor een lening of ontvangt op uw spaargeld wordt niet door ons bepaald. Maar we hebben er wel invloed op.

De ECB stelt de zogenoemde basisrentetarieven of ‘beleidsrente’ vast. Dat zijn de rentetarieven die banken moeten betalen als ze geld van ons willen lenen en voor het elektronische geld dat ze één dag (‘overnight’) bij ons aanhouden.

Als de ECB de basisrentetarieven wijzigt, werkt dat in meerdere of mindere mate in de hele economie door, bijvoorbeeld in bank- en geldmarktleningen, hypotheken, bancaire depositotarieven en andere beleggingen.

De Raad van Bestuur van de ECB neemt ongeveer elke zes weken een besluit over deze basisrentetarieven.

Wat is de invloed van de basisrente op de inflatie?

Wanneer de inflatie te hoog is doordat de vraag naar goederen en diensten groter is dan het aanbod, kunnen we in normale omstandigheden de rente verhogen en zo de kredietverlening duurder maken. De economie koelt dan af, de inflatieverwachtingen worden getemperd en de inflatie daalt.

Als de inflatie te laag is, wat lange tijd het geval was, kunnen we de rente verlagen. Daardoor wordt lenen goedkoper, en krijgen de vraag en de investeringen een impuls.

Explainer: waarom zijn stabiele prijzen belangrijk?

Sinds de Russische inval in Oekraïne zitten we in een situatie waarin de inflatie te hoog is maar de economie afkoelt. De prijzen, vooral die van energie en voedingsmiddelen, zijn door de oorlog sterk gestegen. Ook hebben veel bedrijven moeite om aan de benodigde grondstoffen, onderdelen en werknemers te komen. Dat verergert de problemen die door de pandemie waren ontstaan.

Renteverhogingen alleen zijn niet genoeg om al deze problemen op te lossen. Een hogere rente maakt de invoer van energie niet goedkoper, voorkomt geen lege schappen in de supermarkt en levert geen halfgeleiders aan autofabrikanten.

Een hogere rente drukt de inflatieverwachtingen

Wel drukt een hogere rente de inflatieverwachtingen. Als burgers en bedrijven denken dat de hoge inflatie blijvend is, gaan werknemers waarschijnlijk hogere lonen vragen en verhogen werkgevers op hun beurt de prijzen. Dat wordt ook wel een loon-prijsspiraal genoemd. Om een loon-prijsspiraal te voorkomen blijft de ECB de rente verhogen, zodat lenen duurder wordt en sparen meer loont. We zorgen ervoor dat bedrijven, werknemers en beleggers erop vertrouwen dat de inflatie op middellange termijn naar 2% daalt. We laten niet toe dat de verwachting van hogere inflatie verankerd raakt.