Għaliex prezzijiet stabbli huma importanti?

8 ta' Mejju 2017

L-għan ewlieni tal-BĊE huwa li jżomm il-prezzijiet stabbli. Dan ifisser li l-prezzijiet m’għandhomx jogħlew (inflazzjoni) b’mod sinifikanti u li għandu jiġi evitat ukoll kull perjodu twil ta’ roħs fil-prezzijiet (deflazzjoni). Perjodi twal ta’ inflazzjoni jew deflazzjoni eċċessiva jkollhom effetti negattivi fuq l-ekonomija.

Għaliex l-inflazzjoni għolja mhijiex ħaġa tajba?

Jekk il-prezzijiet ta’ ħafna affarijiet li nixtru jogħlew, nitilfu mis-saħħa tal-akkwist. Fi kliem ieħor, bi flusna – b’dak li ndaħħlu u nfaddlu – ma nibqgħux nixtru affarijiet daqskemm konna nixtru qabel. Dan jista’ jwassal għal żieda progressiva fil-prezzijiet. Ir-raġuni hija li jekk kollox jibda jogħla, il-ħaddiema jitolbu żieda fil-pagi biex ilaħħqu mal-ħajja. Min iħaddem jirreaġixxi billi jgħolli l-prezzijiet tal-kumpanija sabiex jiffinanzja ż-żidiet fis-salarji li jitolbu l-ħaddiema. Jekk dan jiġri f’bosta kumpaniji, il-prezzijiet ta’ ħafna affarijiet ikomplu jogħlew, u hekk ikompli l-ispirall. Imbagħad ikun diffiċli għalina u għan-negozji nippjanaw kemm se nfaddlu u ninvestu. In-nies għandhom mnejn jitilfu l-fiduċja fil-munita billi din tibda titlef il-valur tagħha bil-ħeffa. Dawn huma xi ftit eżempji ta’ effetti sekondarji negattivi li ġġib magħha l-inflazzjoni għolja.

Għaliex perjodi twal ta’ deflazzjoni mhumiex tajbin?

Kull konsumatur jieħu gost meta l-prezzijiet jorħsu. Din tkun ħaġa tajba li kieku r-roħs jolqot biss ftit oġġetti. Ngħidu aħna, f’dawn l-aħħar snin il-prezzijiet ta’ bosta bċejjeċ ta’ tagħmir elettroniku, bħal laptops u mobajls, roħsu l-iżjed minħabba l-innovazzjoni, billi din tnaqqas l-ispejjeż tal-produzzjoni.

Madankollu, roħs kontinwu fil-prezzijiet mifrux mal-ekonomija kollha li ma jkunx ġej minn titjib fil-produzzjoni mhuwiex daqstant ta’ fejda. Dan għaliex jista’ jwassal għal spirall ta’ roħs fil-prezzijiet. Hekk, jekk tixtieq tixtri sufan ġdid iżda tkun taf li l-prezz tiegħu se jorħos jekk tistenna ftit qabel ma tixtrih, x’aktarx tagħżel li tistenna. Jekk kulħadd jagħmel bħalek, tal-ħwienet jibdew ibatu għax jonqsilhom il-bejgħ tal-prodotti. Għalhekk ikollhom inaqqsu jew jiffriżaw il-pagi jekk mhux ukoll inaqqsu l-ħaddiema billi d-domanda tonqos, u dan iwassal għal żieda fil-qgħad. L-ekonomija tibda tistaġna għax il-konsumaturi u n-negozji jonfqu u jinvestu inqas. Jekk ikollok xi dejn, ngħidu aħna għax tkun issellift mill-bank biex tibni jew tixtri dar, issibha iebsa tħallas is-self, l-aktar jekk id-dħul tiegħek jonqos.

L-istess jgħodd għall-finanzi pubbliċi. Id-dħul mit-taxxi jonqos billi l-introjtu u l-infiq jonqsu, iżda d-dejn tal-gvern xorta jrid jitħallas. Minħabba f’hekk, in-nefqa pubblika fuq l-infrastruttura u l-kura tas-saħħa, ngħidu aħna, għandha mnejn tonqos. Il-konsegwenzi negattivi tad-deflazzjoni għalhekk jinħassu minn kulħadd.

Iċ-ċifra tal-istabbiltà tal-prezzijiet

Iż-żamma ta’ prezzijiet stabbli hija l-aqwa kontribuzzjoni li jistgħu jagħmlu l-banek ċentrali biex itejbu l-ħajja tal-individwi, u din hija r-raġuni għaliex fit-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea tissemma bħala l-għan ewlieni tal-BĊE. Biex jilħaq dan il-għan, il-BĊE fassal definizzjoni kwantitattiva tal-istabbiltà tal-prezzijiet. Jipprova jżomm ir-rata tal-inflazzjoni annwali “taħt, iżda qrib, 2% għal żmien medju” bil-kejl tal-Indiċi Armonizzat tal-Prezzijiet għall-Konsumatur (HICP).

Dan huwa l-qies li bih inkejlu l-prestazzjoni tal-BĊE. Permezz tiegħu l-azzjonijiet tal-BĊE jsiru trasparenti. Hekk inkunu nistgħu nippjanaw aħjar għall-ġejjieni billi jkollna ħjiel ta’ kif se jinbidlu l-prezzijiet fiż-żona tal-euro, bħala medja, matul iż-żmien.

L-għan tal-BĊE fir-rigward tal-istabbiltà tal-prezzijiet jolqot l-inflazzjoni fiż-żona tal-euro kollha kemm hi. Jieħu l-perspettiva għal żmien medju u jqis ir-rata tal-inflazzjoni fuq perjodu ta’ żmien, iktar milli jiffoka fuq perjodi qosra li jpaċu lil xulxin u ma jistgħux jiġu kontrollati mill-politika monetarja meta l-inflazzjoni tkun għolja jew baxxa ħafna.

Għaliex taħt, iżda qrib, 2%?

Jekk il-BĊE jrid li l-prezzijiet jibqgħu stabbli, għaliex jimmira għal inflazzjoni taħt, iżda qrib, 2% għal żmien medju, u mhux 0% jew 1%? Hemm għadd ta’ raġunijiet għal dan.

Bafer tal-kejl
Minħabba l-fatt li ċ-ċifri tal-inflazzjoni jistgħu jkunu kemxejn esaġerati.

Marġni ta’ sigurtà
Biex ikun hemm marġni ta’ sigurtà kontra r-riskji potenzjali tad-deflazzjoni.

Differenzi bejn il-pajjiżi
Biex jagħmel tajjeb għad-differenzi fl-inflazzjoni fost il-pajjiżi taż-żona tal-euro.

  • Bafer tal-kejl

    Il-BĊE jqis il-possibbiltà li ċ-ċifri tal-inflazzjoni (skont l-indiċi HICP) jistgħu jkunu kemxejn esaġerati minħabba l-mod kif titkejjel l-inflazzjoni. Eżempju ta’ dan huwa meta l-prezz ta’ oġġett fil-basket ta’ prodotti li jintuża għall-kalkolu tal-indiċi tal-prezzijiet jogħla minħabba li titjieb il-kwalità tiegħu, e.g. karozza b’teknoloġija avanzata ta’ sigurtà mqabbla ma’ karozza eqdem. Jekk il-kalkolu tal-inflazzjoni ma jqisx sew il-fatt li l-bidla fil-prezz tkun ġiet minħabba li l-prodott ikun tjieb, dan jirriżulta f’ċifra ogħla tal-inflazzjoni milli jkun il-każ.

  • Marġni ta’ sigurtà

    L-inflazzjoni taħt, iżda qrib, 2% tipprovdi marġni ta’ sigurtà kontra r-riskji potenzjali tad-deflazzjoni. Fil-każ ta’ deflazzjoni, l-għodod normali tal-politika monetarja (i.e. tibdil fir-rati tal-imgħax ewlenin) ikunu limitati. Naslu f’punt meta ma jagħmilx sens għal bank ċentrali li jkompli jnaqqas ir-rati tal-imgħax. Barra dan, anki l-inflazzjoni kontrollata għandha t-tendenza li biż-żmien tvarja madwar valur medju. Għalhekk, jekk bank ċentrali jinkorpora bafer fl-għan tiegħu li jkun ogħla minn żero, huwa jkollu jdur inqas ta’ sikwit għal miżuri straordinarji, bħal quantitative easing jew operazzjonijiet ta’ finanzjament għal żmien itwal.

  • Differenzi fost il-pajjiżi taż-żona tal-euro

    Il-BĊE jżomm l-istabbiltà tal-prezzijiet għaż-żona tal-euro kollha kemm hi. L-għan ta’ inflazzjoni taħt, iżda qrib, 2% iħalli wisa’ għad-differenzi fir-rati tal-inflazzjoni bejn il-pajjiżi taż-żona tal-euro, li idealment għandhom jitwittew biż-żmien. Għan ogħla minn żero jgħin biex ma jħallix pajjiżi jew reġjuni jbatu minn rati tal-inflazzjoni baxxi żżejjed jekk mhux ukoll negattivi ħalli jagħmlu tajjeb għal pajjiżi oħra li jista’ jkollhom rati tal-inflazzjoni ogħla.