Ráiteas Tosaigh

Jean-Claude Trichet, Uachtarán an BCE,
Lucas Papademos, Leasuachtarán an BCE agus
John Hurley, Gobharnóir Bhanc Ceannais agus Údarás Seirbhísí Airgeadais na hÉireann
Baile Átha Cliath, 10 Bealtaine 2007

Cuireadh an t-aistriúchán go Gaeilge den Ráiteas Tosaigh ar fáil le teann cúirtéise Bhanc Ceannais agus Údarás Seirbhísí Airgeadais na hÉireann. Is é an leagan Béarla den Ráiteas Tosaigh an bhunfhoinse agus ba chóir dul i muinín an leagain seo má tá amhras ar bith ann.

A dhaoine uaisle, tá an-áthas ar an Leasuachtarán agus orm féin fáilte a chur romhaibh chuig preasagallamh an lae inniu anseo i mBaile Átha Cliath. Ba mhaith liom buíochas a ghabháil le Gobharnóir Hurley as an bhfáilte fíorchaoin a chuir sé romhainn agus ár mbuíochas speisialta a chur in iúl dá fhoireann as a fheabhas a d’eagraigh siad cruinniú na Comhairle Rialaithe.

Ba mhaith liom anois tuairisc a thabhairt daoibh ar thoradh ár gcruinnithe, ag a raibh Coimisinéir Almunia i láthair freisin.

Ar bhonn ár n-anailísí eacnamaíocha agus airgeadaíochta rialta, chinneamar ag cruinniú an lae inniu eochair-rátaí úis an BCE a fhágáil gan athrú. Chuir an fhaisnéis atá curtha ar fáil ó bhí ár gcruinniú deireanach ar siúl tacaíocht breise faoin réasúnú a bhí taobh thiar d’ár gcinneadh chun rátaí úis a ardú i Mí Márta. Tá gá le forairdeall láidir chun a chinntiú nach dtagann rioscaí do chobhsaíocht praghsanna i gcrích go meántéarmach. Ar a sheal, cuideoidh sé seo chun a chinntiú go bfhanann ionchais bhoilscithe mheántéarmacha nó níos fadtéarmaí i limistéar an euro ancairithe go daingean ag leibhéil atá ag teacht le cobhsaíocht praghsanna. Tá ancaireacht dá leithéid réamhriachtanach chun gur féidir leis an mbeartas airgeadaíochta cuidiú ar bhealach leanúnach chun fás eacnamaíoch inbhuanaithe agus cruthú post i limistéar an euro a thacú. Ag féachaint don timpeallacht fhabhrach gheilleagrach, leanann ár mbeartas airgeadaíochta de bheith cuíosach oiriúnaitheach agus tá eochair-rátaí úis an BCE measartha, tá fás bríomhar ag teacht ar airgead agus ar chreidmheas, agus tá neart leachtachta i limistéar an euro de réir gach tomhais craicnigh. Dá bhrí sin, ag breathnú chun cinn, tá dóthain cúise ann chun bheith ag gníomhaíocht go diongbháilte tráthúil chun cobhsaíocht praghsanna a chinntiú sa mheántéarma.

Ag tosú leis an anailís eacnamaíoch, deimhníonn na táscairí is déanaí agus sonraí an tsuirbhé gur lean an forleathnú eacnamaíoch ar aghaidh sa chéad ráithe de 2007 agus go bhfuil sé tathagach agus go bhfuil bonn leathan faoi i gcónaí. Ag breathnú chun cinn, tá an t-ionchas meántéarmach don ghníomhaíocht eacnamaíoch i limistéar an euro i gcónaí fabhrach. Tá na coinníollacha ann a ligfidh don fhorleathnú leanúnach dul chin cinn ag rátaí marthanacha. Tá an fás eacnamaíoch domhanda tar éis cothromú thar na réigiúin, agus, cé go bhfuil sé ag maolú beagáinín sna ráithí is déanaí, tá sé i gcónaí láidir. Dá bhrí sin, leanann na coinníollacha seachtracha de bheith ag tacú le honnmhairí limistéar an euro. Táthar ag súil go gcoimeádfaidh an t-éileamh intíre i limistéar an euro a mhóiminteam. Ba chóir go bhfanfaidh infheistíocht dinimiciúil, ag baint tairbhe as tréimhse fhadaithe ina bhfuil coinníollacha maoinithe fabhrach, as athstruchtúrú cláir chomhardaithe, tuillimh chorparáideacha láidre agus méaduithe in éifeachtacht gnó. Ba chóir go leanfadh tomhaltas de bheith ag neartú le himeacht aimsire, i ndáil le forbairtí i bhfíor-ioncam inchaite, le tacaíocht mhéadaitheach ó fhás na fostaíochta agus ó choinníollacha mhargadh an tsaothair atá ag feabhsú.

Tá na rioscaí a bhaineann leis an ionchas fabhrach seo don fhás eacnamaíoch cothromaithe a bheag nó a mhór thar téarma níos giorra. Ag féachaint níos faide ar aghaidh, tá formhór na rioscaí ar an taobh thíos, agus iad ag teacht ón taobh amuigh den chuid is mó. Folaíonn na toscaí seo an fhaitíos atá ann go n-ardóidh brúnna cosantacha, an seans go bhféadfadh praghsanna ola méadú a thuilleadh agus imní maidir le forbairtí mí-ordúla a d’fhéadfadh tarlú mar gheall ar neamhchothromaíochtaí domhanda.

Maidir le le forbairtí praghsanna, de réir thobmheastachán Eurostat, 1.8% a bhí i mboilsciú bliantúil HICP i Mí Aibreán 2007, tar éis 1.9% i Mí Márta. Ag féachaint ar na míonna atá le teacht, ar choinníoll nach dtarlóidh tuilleadh arduithe i bpraghsanna ola, beidh tionchar láidir ag bunéifeachtaí suntasacha a d’eascair ó luaineacht phraghsanna fuinnimh na bliana seo caite ar phróifíl rátaí boilscithe bliantúla. Ar bhonn leibhéal reatha praghsanna ola agus praghsanna todhchaíochtaí, is cosúil go dtitfidh rátaí bliantúla boilscithe sna míonna atá le teacht, sula n-árdaíonn siad arís ag druidim le deireadh na bliana nuair a bheidh siad ag ainliú ag leibhéil de thimpeall 2%.

Sa mheán-téarma chomh fada is a bhaineann le beartas, tá rioscaí taobh thuas ann i gcónaí don ionchas d’fhorbairtí praghsanna. Baineann siad seo go háirithe leis an ardú in úsáid acmhainneachta i ngeilleagar limistéar an euro, an seans go mbeidh méaduithe breise i bpraghsanna ola agus tuilleadh méaduithe i bpraghsanna riaraithe agus cánacha indíreacha thar na cinn a fógraíodh agus cinneadh orthu go dtí seo. Rud níos bunúsaí fós, d’fhéadfadh forbairtí pá níos láidre ná mar atáthar ag súil leo faoi láthair bheith ina riosca suntasach ag cur brú aníos ar chobhsaíocht praghsanna, go háirithe ag féachaint don mhóiminteam fabhrach i margaí saothair a tugadh le deara le roinnt ráithí anuas. Tá an Chomhairle Rialaithe ag déanamh monatóireachta go han-chúramach ar an gcaibidlíocht pá i dtíortha limistéar an euro. Tá sé ríthábhachtach go gcomhlíonfaidh na páirtithe sóisialta a bhfreagrachtaí chun forbairtí pá, as a dtiocfadh brúnna boilscitheacha ar deireadh thiar thall agus a dhéanfadh dochar do chumhacht cheannaigh na saoránach go léir i limistéar an euro, a sheachaint i gcónaí. Sa chomhthéacs seo, tá sé tábhachtach freisin a rá gur chóir go mbeadh comhaontuithe pá difreáilte a dhóthain agus go gcuirfeadh siad seasaimh iomaíochas praghsanna, leibhéal na dífhostaíochta atá fós ard i gcuid mhaith geilleagair, maraon le forbairtí táirgiúlachachta trasna na hearnálacha, san áireamh.

Deimhníonn an anailís airgeadaíochta rioscaí taobh thuas na huaire do chobsaíocht praghsanna sa mheántéarma agus sa téarma níos faide. Tá bunráta an fhorleathnaithe airgeadaíochta i gcónaí láidir, i gcomhthéacs ina bhfuil leachtacht dóthanach cheana féin. Tá láidreacht leanúnach an fhorleathnaithe airgeadaíochta le feiceáil i bfás M3 atá i gcónaí ag éirí níos tapúla agus a shroich ráta bliantúil de 10.9% i Mí Márta, agus i leibhéil fháis chreidmheasa chomh maith atá fós ard. Leibhéal measartha na rátaí úis agus fás tathagach eacnamaíoch is cúis ar bhealach le forleathnú airgeadaíochta agus creidmheasa.

Is féidir le cruth an chuair thoraidh agus tosca seachtracha, inter alia, dul i gcion ar fhorbairtí gearrthéarmacha airgeadaíochta agus creidmheasa agus tarlaíonn sé uaireanta go mbaineann roinnt áirithe luaineachta leo siúd. Má bhreathnaítear thar ghnéithe neamhbhuana dá leithéid, áfach, feictear go bhfuil comharthaí éagsúla ann go bhfuil rátaí úis gearrthéarmacha atá níos airde ag dul i gcion ar dhinimic airgeadaíochta, cé nár mhaolaigh siad neart foriomlán na dinimíce seo go suntasach go fóill. Mar shampla, d’éirigh le méaduithe i rátaí gearrthéarmacha forleathnú an chomhiomláin chaoil M1 a mhaolú, ach tá a fhás bliantúil i gcónaí tréan. Mar an gcéanna, thaispeán ráta fáis bliantúil na n-iasachtaí don earnáil príobháideach comharthaí éigin go bhfuil sé ag cobhsú ó lár 2006, cé gur ag leibhéil dhédhigiteacha atá sé seo ag tarlú.

Tríd is tríd, ag cur tosca gearrthéarmacha agus bunthreocht fhorleathnú láidir leanúnach airgid agus creidmheasa san áireamh, tá comharthí soiléire ann go bhfuil rioscaí taobh thuas ann do chobhsaíocht praghsanna sa mheán téarma agus i dtéarma níos faide. Déanta na fírinne, tar éis roinnt mhaith blianta ina raibh fás airgeadaíochta láidir ann, tá staid na leachtachta i limistéar an euro dóthanach de réir gach tomhais craicnigh. Sa timpeallacht seo, caithfear monatóireacht an-chúramach a dhéanamh i gcónaí ar fhorbairtí airgeadaíochta, go háirithe in aghaidh cúlra ina bhfuil an ghníomhaíocht eacnamaíoch ag forleathnú go tathagach agus ina bhfuil forbairtí láidre i margadh na tithíochta i gcónaí.

I mbeagán focal, nuair atá measúnú á dhéanamh ar threochtaí praghsanna, tá sé tábhachtach féachaint níos faide ná aon luaineacht ghearrthéarmach i rátaí boilscithe. Is é an meán téarma an léaslíne ama ábharthach do bheartas airgeadaíochta. Rioscaí taobh thuas atá fós sna rioscaí a bhaineann leis an ionchas meántéarmach do chobhsaíocht praghsanna agus baineann siad go háirithe le forbairtí pá níos láidre ná mar atáthar ag súil leo faoi láthair i gcomhthéacs ina bhfuil fás láidir leanúnach ag teacht ar fhostaíocht agus ar ghníomhaíocht eacnamaíoch. Os rud é go bhfuil fás tréan airgeadaíochta agus creidmheasa ann i dtimpeallacht ina bhfuil leachtacht dhóthanach ann cheana féin, tugann cros-seiceáil ar thoradh na hanailíse eacnamaíche in éineacht leis an anailís airgeadaíochta tacaíocht don mheasúnú go bhfuil rioscaí taobh thuas do chobhsaíocht praghsanna i réim ón meán téarma go dtí téarma níos faide. Dá bhrí sin, leanfaidh an Chomhairle Rialaithe de bheith rí-airdeallach chun a chinntiú nach dtagann rioscaí do chobhsaíocht praghsanna i gcrích go meántéarmach. Tabharfaidh sé seo tacaíocht do aincaireacht thathagach ionchais bhoilscithe ón meántéarma go dtí téarma níos faide i limistéar an euro ag leibhéil atá ag teacht le cobhsaíocht praghsanna. Dá bhrí sin, ag breathnú chun cinn, tá dóthain cúise ann i gcónaí chun leanúint de bheith ag gníomhaíocht go diongbháilte tráthúil chun cobhsaíocht praghsanna a chinntiú sa mheántéarma.

Maidir le beartais fhioscacha, fáiltíonn an Chomhairle Rialaithe roimh thiomantas airí airgeadais limistéar an euro – ag cruinniú Ghrúpa an euro i mBeirlín ar 20 Aibreáin –

leas iomlán a bhaint as an bhfás eacnamaíoch reatha agus as na hioncaim chánach a bhí níos fearr ná mar a bhíothas ag súil leis chun beartais fhioscacha fhónta a shaothrú agus chun beartais a bheadh fabhrach don timthriall a sheachaint ag teacht le forálacha an Chomaontú Cobhsaíochta agus Fáis. I dtuairim na Comhairle Rialaithe, chun é seo a dhéanamh caithfear na buiséid don bhliain 2007 a chur i bhfeidhm go dian, ró-chaiteachas a sheachaint, agus ioncaim bhreise a fhaightear gan choinne a leithroinnt go hiomlán chun easnaimh agus fiachas a laghdú. Don bhliain 2008, táthar ag súil go saothróidh tíortha a bhfuil míchothromaíochtaí fioscacha iarmharacha acu, spriocanna buiséadacha níos uaillmhianaí ná mar a bhí beartaithe. Dá bharr sin, ba chóir go mbainfeadh na tíortha go léir i limistéar an euro a n-aidhm meántéarmach de sheasaimh bhuiséadacha fhónta amach a luaithe is féidir agus tráth nach déanaí ná 2010. Thairis sin, ba chóir go seachnódh na tíortha go léir beartais fhioscacha a chuireann le míchothromaíochtaí maicreacnamaíocha. Ligfeadh sé seo do thíortha limistéar an euro iad féin a ullmhú do choinníollacha eacnamaíocha nach mbeadh chomh fabhrach.

Mar a cuireadh i bhfios go láidir arís agus arís eile, tacaíonn an Chomhairle Rialaithe go hiomlán le hathchóirithe struchtúrtha a chuireann le hiomaíocht, a mhéadaíonn táirgiúlacht agus a chothaíonn solúbthacht eacnamaíoch, sa chaoi sin ag cur poitéinseal fhíorfhás OTI agus na fostaíochta chun cinn. Má mhéadaíonn táirgiúlacht is féidir fíorphá a árdú gan drochthionchar a imirt ar fhostaíocht, agus tríd sin tugtar tacaíocht d’fhás ioncaim an lucht saothair i limistéar an euro. Le blianta beaga anuas, bhí na meán méaduithe pá i limistéar an euro ina iomláine cuíosach measartha, rud a chuidigh ar bhealach ríthábhachtach chun poist a chruthú agus chun dífhostaíocht a ísliú. Tá se tábhachtach go leanfaidh an treocht fhabhrach sna margaí saothair ar aghaidh, agus go gcuidíonn sí mar sin chun luascadh suas láidir fadtréimseach a chur i gcrích. Ina leith sin, tá gá le difreáil pá leordhóthanach chun deiseanna fostaíochta do na hoibrithe is lú scileanna agus in earnálacha agus i réigiúin ina bhfuil an dífhostaíocht ard a fheabhsú. Thairis sin dá gcuirfí deireadh leis na baic ar shoghluaiseacht an lucht saothair, chuideodh sé seo chun aghaidh a thabhairt ar na míchothromaíochtaí áitiúla i margaí saothair agus chun solúbthacht na ngeilleagar i limistéar an euro chun oiriúnú do thurraingí eacnamaíocha a fheabhsú. D’fhéadfadh limistéar an euro leas mór a bhaint as na beartais seo chomh fada is a bhaineann le dinimiceas eacnamaíoch, cruthú post breise, dífhostaíocht níos ísle agus ioncam per capita méadaithe.

Táimid ar fáil anois chun glacadh le bhúr gceisteanna.