Productiviteit, innovatie en technologische vooruitgang

Inzicht in hoe de economie groeit

Het is onze taak de prijzen stabiel te houden. Om dit goed te doen, moeten we weten hoe onze economie werkt en in de loop van de tijd groeit. De economie van vandaag is veel geavanceerder dan die van onze grootouders. Zo hebben de telegraaf en de typemachines van toen plaats gemaakt voor smartphones en websites. Dat komt doordat elke generatie goede ideeën heeft en nieuwe methodes bedenkt. Die verbeteren de manier waarop onze economie werkt.

Het belang van productiviteit

Het begrip dat al die veranderingen samenvat is productiviteit. Dat geeft kort gezegd weer hoeveel inspanning het kost om iets te ontwikkelen of te produceren. Die inspanning kan van alles zijn, bijvoorbeeld wat we vandaag op het werk gedaan krijgen, maar ook hoe snel machines in een fabriek eindproducten kunnen assembleren. Als de productiviteit stijgt, betekent dit dat we beter worden in wat we doen. Innovatieve ideeën en nieuwe technologieën staan daarbij centraal.

Bij onze besluitvorming houden we rekening met de economie

Hoe snel de economie kan groeien hangt vooral van twee dingen af: de bevolkingsgroei en de productiviteitsgroei. Omdat we monetair beleid voeren met de economie in het achterhoofd, heeft de Raad van Bestuur bij de strategische evaluatie ook over productiviteit, innovatie en technologische vooruitgang gesproken.

Grote veranderingen in de economie

Onze bevolking groeit niet meer zo snel als vroeger. Dat betekent dat onze samenleving productiever moet worden om onze economie meer te doen groeien. Dat is belangrijk omdat grote veranderingen in de economie onze taak om de prijzen stabiel te houden, lastiger hebben gemaakt.

Mensen leven bijvoorbeeld langer en sparen meer, zodat ze hun oude dag comfortabel kunnen doorbrengen. Sinds de financiële crisis investeren mensen liever in veilige dan in risicovolle activa. Economieën groeien niet meer zo snel als vroeger, waardoor bedrijven minder optimistisch zijn over de toekomst en minder investeren.

Een daling van de ‘natuurlijke rentevoet’

Deze veranderingen vallen buiten de invloedssfeer van de centrale banken. Maar met andere veranderingen hebben ze geleid tot een daling van de zogenoemde ‘natuurlijke rentevoet’. Dat is de rentevoet waarbij de economie soepel draait en de inflatie (het tempo waarin het algehele prijspeil van goederen en diensten in de loop van de tijd verandert) stabiel blijft. Als een centrale bank de rentetarieven verhoogt tot boven de natuurlijke rentevoet, vertraagt dit de groei van de economie en daalt de inflatie meestal. Als een centrale bank de rentetarieven verlaagt tot onder de natuurlijke rentevoet, bevordert dit de groei van de economie en stijgt de inflatie meestal.

Maar centrale banken kunnen de rente niet onbeperkt verlagen, en een lage natuurlijke rente betekent dat ze minder ruimte hebben om de economie te stimuleren met behulp van het rentebeleid. Dit is een van de redenen waarom we, net als andere centrale banken wereldwijd, nieuwe monetairbeleidsinstrumenten hebben ingevoerd. Die helpen ons de prijzen stabiel te houden.

Maar door meer productiviteitsgroei gaat de natuurlijke rentevoet omhoog. Dat geeft centrale banken dan weer meer ruimte om hun economieën te stimuleren met behulp van het rentebeleid, en tegelijk de inflatie onder controle te houden.

Onze overheden kunnen beïnvloeden hoe productief we zijn door de beslissingen die ze nemen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld geld besteden aan investeringen in nieuwe technologie waarmee gemakkelijker goederen kunnen worden geproduceerd of efficiënter gewerkt kan worden. Ze kunnen het onderwijs en onderzoek en ontwikkeling bevorderen, of nieuwe wetten aannemen waardoor het gemakkelijker wordt zaken te doen of een bedrijf op te zetten. Deze beslissingen kunnen de economie productiever maken en de economische groei versterken.