Wat is het programma van de ECB voor de aankoop van activa?
22 januari 2015 (bijgewerkt op 25 november 2022)
Hoe heeft het programma voor de aankoop van activa ons geholpen bij de vervulling van ons mandaat, het handhaven van prijsstabiliteit?
De ECB heeft een symmetrische inflatiedoelstelling: dit betekent dat zowel negatieve als positieve afwijkingen van de doelstelling van 2% als ongewenst worden beschouwd. Wanneer de inflatie te lang te laag dreigt te blijven en de korte rentevoeten dicht bij hun ondergrens zitten, kan de centrale bank niet volstaan met alleen de rente aan te passen om de inflatie dichter bij 2% te brengen. Om ons mandaat te vervullen, moeten we gebruikmaken van alle instrumenten die we ter beschikking hebben, waaronder aankopen van activa.
Wat zijn de voordelen van het programma voor de aankoop van activa?
De ECB heeft een duidelijk mandaat: het handhaven van prijsstabiliteit. Het programma voor de aankoop van activa heeft ons geholpen de inflatie weer in lijn te brengen met onze doelstelling. Ook verbeterde hierdoor de toegang van Europese bedrijven tot krediet. Het heeft de investeringen bevorderd, banen gecreëerd en steun gegeven aan de algehele economische groei, wat essentieel is om de inflatie op een niveau van 2% te stabiliseren.
Is het programma voor de aankoop van activa wettig?
Ja. De ECB voert het monetair beleid van het eurogebied uit. We vervullen ons mandaat van prijsstabiliteit met behulp van de instrumenten die in de Verdragen zijn vastgelegd. Rechtstreekse aankopen van verhandelbare instrumenten worden uitdrukkelijk vermeld in artikel 18.1 van de statuten van het ESCB. We hebben onder meer de mogelijkheid om instrumenten zoals staatsobligaties aan te kopen, zolang we dat doen op de secundaire markt van beleggers, en niet op de primaire markt, namelijk rechtstreeks van de lidstaten. Ook het Europese Hof van Justitie heeft bevestigd dat de aankopen van activa binnen de bevoegdheid van ons monetair beleid vallen.
Is het programma voor de aankoop van activa monetaire financiering?
Als ECB houden we ons strikt aan het verbod op monetaire financiering en doen we geen aankopen op de primaire markt. We kopen alleen obligaties nadat een marktprijs is vastgesteld, zodat de risicobeprijzing op de markt niet wordt verstoord. Bovendien hebben we een aantal andere waarborgen vastgesteld over de aard, het bedrag en het tijdstip van onze aankopen.
Is de ECB de enige centrale bank die activa heeft aangekocht?
Veel centrale banken hebben rechtstreekse aankopen uitgevoerd als onderdeel van hun monetair beleid. Dit noemen we ‘kwantitatieve verruiming’ (quantitative easing). Onder meer de Amerikaanse Federal Reserve, de Bank of England en de Bank of Japan hebben dit gedaan. Openmarkttransacties zijn een kerninstrument van centrale banken, zelfs in normale tijden. Rechtstreekse aankopen zijn met name nuttig wanneer de beleidsrentes niet verder kunnen worden verlaagd. Ze kunnen centrale banken helpen hun mandaat te vervullen. Ons mandaat is het handhaven van prijsstabiliteit en zo bijdragen aan groei en werkgelegenheid.
Maar leidt het programma niet tot verliezen voor de nationale centrale banken? Hoe is dat te rijmen met een gemeenschappelijk monetair beleid?
Sommige risico’s in het aankoopprogramma worden niet door het gehele Eurosysteem gedeeld, maar blijven bij de nationale centrale banken. Omdat de ECB het beginsel van risicodeling onderschrijft, worden voor 20% van de aankopen de risico's volledig gedeeld. Dit vermindert de bezorgdheid over mogelijke onbedoelde budgettaire gevolgen.
Volgens de statuten van het ESCB beslist de Raad van Bestuur hoe en in welke mate verliezen binnen het Eurosysteem worden gedeeld. Interne verliesdelingsmechanismen ondermijnen op geen enkele wijze de gemeenschappelijkheid van ons monetair beleid. Alle nationale centrale banken en de ECB nemen deel aan de aankopen van activa. Er wordt één totaalbedrag vastgesteld en bij de ECB coördineren we de aankopen centraal. We kalibreren de aankopen om de prijsstabiliteit in het eurogebied als geheel te handhaven. Daarbij houden we rekening met de unieke institutionele structuur van het eurogebied, waarbij een gemeenschappelijke munt en een gemeenschappelijk monetair beleid bestaan naast het begrotings- en economisch beleid op nationaal niveau. Deze regeling is specifiek toegesneden op het APP en zorgt voor de hoogste mate van effectiviteit omdat deze rekening houdt met onze institutionele structuur.
Is het programma voor de aankoop van activa bedoeld om specifieke landen te helpen?
Het programma is opgezet om de inflatie en de inflatieverwachtingen terug te brengen naar een peil dat dichter bij onze doelstelling voor het eurogebied als geheel ligt. Het programma vermindert niet de schuld van een bepaald land.