BIJLAGE I

DE UITVOERING VAN MONETAIR BELEID IN HET EUROGEBIED

Algemene documentatie betreffende monetaire beleidsinstrumenten en -procedures van het Eurosysteem

Februari 2005

INHOUD

Inleiding

HOOFDSTUK 1

1.	Overzicht van het monetaire-beleidskader

1.1.	Het Europees Stelsel van Centrale Banken

1.2.	Doelstellingen van het Eurosysteem

1.3.	Monetaire-beleidsinstrumenten van het Eurosysteem

1.3.1.

Open-markttransacties

1.3.2.

Permanente faciliteiten

1.3.3.

Reserveverplichtingen

1.4.	Tegenpartijen

1.5.	Beleenbare activa

1.6.	Aanpassing van het monetaire-beleidskader

HOOFDSTUK 2

2.	Tegenpartijen

2.1.	Algemene criteria voor tegenpartijen

2.2.	Keuze van tegenpartijen bij snelle tenders en bilaterale transacties

2.3.	Sancties ingeval een tegenpartij verplichtingen niet nakomt

2.4.	Opschorting of uitsluiting uit overweging van voorzichtigheid

HOOFDSTUK 3

3.	Open-markttransacties

3.1.	Transacties met wederinkoop

3.1.1.

Algemeen

3.1.2.

Basis-herfinancieringstransacties

3.1.3.

Langerlopende herfinancieringstransacties

3.1.4.

„Fine-tuning”-transacties met wederinkoop

3.1.5.

Structurele transacties met wederinkoop

3.2.	Rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier

3.3.	Uitgifte van ECB-schuldbewijzen

3.4.	Deviezenswaps

3.5.	Aantrekken van termijndeposito's

HOOFDSTUK 4

4.	Permanente faciliteiten

4.1.	De marginale beleningsfaciliteit

4.2.	De depositofaciliteit

HOOFDSTUK 5

5.	Procedures

5.1.

Tenders

5.1.1.

Algemeen

5.1.2.

Rooster voor tenders

5.1.3.

Aankondiging van tenders

5.1.4.

Inschrijving en de voorbereiding daarop door tegenpartijen

5.1.5.

Toewijzingsprocedures bij tenders

5.1.6.

Bekendmaking van tenderresultaten

5.2.	Procedures voor bilaterale transacties

5.3.	Procedures voor het afrekenen van transacties

5.3.1.

Algemeen

5.3.2.

Afrekening van openmarkttransacties

5.3.3.

Einde-dagprocedures

HOOFDSTUK 6

6.	Beleenbare activa

6.1.

Algemeen

6.2.	Op lijst 1 opgenomen activa

6.3.	Op lijst 2 opgenomen activa

6.4.	Risicobeheersingsmaatregelen

6.4.1.

Risicobeheersingsmaatregelen voor op lijst 1 opgenomen activa

6.4.2.

Risicobeheersingsmaatregelen voor op lijst 2 opgenomen activa

6.5.	Waarderingsgrondslagen voor beleenbare activa

6.6.	Grensoverschrijdend gebruik van beleenbare activa

6.6.1.

Het Correspondentenmodel voor centrale banken

6.6.2.

Koppelingen tussen effectenafwikkelsystemen

HOOFDSTUK 7

7.	Reserveverplichtingen

7.1.

Algemeen

7.2.	Reserveplichtige instellingen

7.3.	Vaststelling van reserveverplichtingen

7.4.	Aanhouding van verplichte reserves

7.5.	Kennisgeving van, instemming met en controle op de reservebasis

7.6.	Niet-nakoming van reserveverplichtingen

Bijlagen

Bijlage 1

Voorbeelden van monetairebeleidstransacties en -procedures

Bijlage 2

Lijst van termen

Bijlage 3

Keuze van tegenpartijen bij deviezeninterventies en bij deviezenswaps voor monetaire-beleidsdoeleinden

Bijlage 4

Rapportagekader voor de monetaire en bancaire statistieken van de Europese Centrale Bank

Bijlage 5

De websites van het Eurosysteem

Bijlage 6

Procedures en sancties ingeval een tegenpartij niet aan verplichtingen voldoet

Kaders, grafieken en tabellen

Kaders

1.	Uitgifte van ECB-schuldbewijzen

2.	Deviezenswaps

3.	Tenderprocedure

4.	Toewijzing van vaste-rentetenders

5.	Toewijzing van variabele-rentetenders in euro

6.	Toewijzing van variabele deviezenswaptenders

7.	Verdere stappen op weg naar een uniforme onderpandlijst

8.	Maatregelen ter beheersing van risico's

9.	Liquiditeitscategorieën voor op lijst 1 opgenomen activa

10.	Surpluspercentages voor beleenbare activa op lijst 1 uitgesplitst naar coupontype

11.	Surpluspercentages voor op lijst 1 opgenomen instrumenten met invers-variabele rente

12.	Berekening van margestortingen

13.	Surpluspercentages voor op lijst 2 opgenomen activa

14.	Reservebasis en reserveratio's

15.	Berekening van de rentevergoeding over aangehouden reserves

Grafieken

1.	Normaal tijdschema voor het uitvoeren van standaardtenders

2.	Normaal tijdschema voor het uitvoeren van snelle tenders

3.	Het correspondentenmodel voor centrale banken

4.	Koppelingen tussen effectenafwikkelsystemen

Tabellen

1.	De monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem

2.	Normale transactiedagen voor de basis- en langerlopende herfinancieringstransacties

3.	Normale valutadata voor open-markttransacties van het Eurosysteem

4.	Activa die gebruikt kunnen worden voor de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem

Lijst van afkortingen

CCBM	correspondent central banking model
C.E.T.	Central European Time (Midden-Europese Standaardtijd)
Cis	credit institutions
CSD	central securities depository
DVP	delivery versus payment
ECB	Europese Centrale Bank
EEG	Europese Economische Gemeenschap
EER	Europese Economische Ruimte
EG	Europese Gemeenschap
EPM	ECB payment mechanism
ESCB	Europees Stelsel van Centrale Banken
EU	Europese Unie
FOP	free-of-payment
FRN	floating-rate note
ICBE	instelling voor collectieve belegging in effecten
ISIN	International Securities Identification Number (Internationaal effecten-identificatie-nummer)
MFI	monetair-financiële instelling
MMF	money market fund (geldmarktfonds)
NCB	nationale centrale bank
RTBV	real-time bruto vereveningssysteem
SSS	securities settlement system (effecten-vereveningssysteem)
Strip	separate trading of interest and principal
TARGET	Trans-European Automated Real-Time Gross settlement Express Transfer system

Inleiding

In dit document wordt het door het Eurosysteem (1) voor het gemeenschappelijke monetaire beleid in het Eurogebied gekozen operationele kader uiteengezet. Het is de bedoeling dat dit document, dat deel uitmaakt van het juridische kader van het Eurosysteem voor de monetairebeleidsinstrumenten en -procedures, zal dienen als „algemene documentatie” inzake de monetaire-beleidsinstrumenten en -procedures van het Eurosysteem, en meer in het bijzonder als informatiebron met betrekking tot het monetaire-beleidskader van het Eurosysteem ten behoeve van tegenpartijen.

Aan de algemene documentatie zelf kunnen door tegenpartijen geen rechten worden ontleend noch kunnen aan hen op basis daarvan verplichtingen worden opgelegd. De juridische verhouding tussen het Eurosysteem en tegenpartijen is vastgelegd in contracten of reglementen.

Het document bestaat uit zeven hoofdstukken. In Hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van het operationele kader voor het door het Eurosysteem te voeren monetaire beleid. In Hoofdstuk 2 worden de criteria uiteengezet waaraan tegenpartijen moeten voldoen die wensen deel te nemen aan de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem. In Hoofdstuk 3 worden de open-markttransacties beschreven en in Hoofdstuk 4 de aan tegenpartijen ter beschikking staande permanente faciliteiten. Hoofdstuk 5 biedt een overzicht van de procedures voor de uitvoering van monetaire-beleidstransacties. Hoofdstuk 6 gaat in op de criteria voor de beleenbare activa die bij de uitvoering van monetaire-beleidstransacties worden gebruikt. In Hoofdstuk 7 wordt het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem uiteengezet.

De bijlagen bevatten voorbeelden van monetaire-beleidstransacties en -procedures, een lijst van termen, criteria voor de keuze van tegenpartijen bij deviezeninterventies van het Eurosysteem, een uiteenzetting van het rapportagekader voor de monetaire en bancaire statistieken van de Europese Centrale Bank (ECB), een overzicht van de websites van het Eurosysteem en een beschrijving van de procedures en sancties die gelden wanneer een tegenpartij niet aan verplichtingen voldoet.

HOOFDSTUK 1

1.	OVERZICHT VAN HET MONETAIRE-BELEIDSKADER

1.1.	Het Europees Stelsel van Centrale Banken

Het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB) bestaat uit de Europese Centrale Bank (ECB) en de nationale centrale banken van de lidstaten van de Europese Unie (EU) (2). De activiteiten van het ESCB worden uitgevoerd overeenkomstig het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (hierna te noemen het Verdrag) en de Statuten van het Europees Stelsel van Centrale Banken en van de Europese Centrale Bank (hierna te noemen de ESCB/ECB-Statuten). Het ESCB wordt bestuurd door de besluitvormende organen van de ECB. Daarbij is de Raad van Bestuur van de ECB verantwoordelijk voor het bepalen van het monetaire beleid, terwijl de Directie bevoegd is het monetaire beleid uit te voeren volgens de door de Raad van Bestuur vastgestelde besluiten en richtsnoeren. Voorzover mogelijk en passend doet de ECB, met het oog op de operationele doelmatigheid, een beroep op de nationale centrale banken (3) voor het uitvoeren van de transacties die tot de taken van het Eurosysteem behoren. De monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem worden in alle lidstaten (4) op uniforme voorwaarden ten uitvoer gelegd.

1.2.	Doelstellingen van het Eurosysteem

Het hoofddoel van het Eurosysteem is, zoals vastgelegd in artikel 105 van het Verdrag, het handhaven van prijsstabiliteit. Onverminderd het hoofddoel van prijsstabiliteit ondersteunt het Eurosysteem het algemene economische beleid in de Europese Gemeenschap. Bij het nastreven van de doelstellingen moet het Eurosysteem handelen in overeenstemming met het beginsel van een open-markteconomie met vrije mededinging, waarbij een doelmatige allocatie van middelen wordt bevorderd.

1.3.	Monetaire-beleidsinstrumenten van het Eurosysteem

Ter verwezenlijking van de doelstellingen staat aan het Eurosysteem een samenstel van monetaire-beleidsinstrumenten ter beschikking: het Eurosysteem verricht open-markttransacties, biedt permanente faciliteiten en eist dat kredietinstellingen op rekeningen bij het Eurosysteem minimumreserves aanhouden.

1.3.1.

Open-markttransacties

Open-markttransacties spelen een belangrijke rol in het monetaire beleid van het Eurosysteem en dienen voor het sturen van de rente, het beheersen van de liquiditeitsverhoudingen op de markt en het afgeven van signalen omtrent de koers van het monetaire beleid. Het Eurosysteem beschikt over vijf instrumenten voor het uitvoeren van open-markttransacties. Het belangrijkste instrument is dat van de transacties met wederinkoop (op basis van repo-overeenkomsten of leningen tegen onderpand). En voorts kan het Eurosysteem zich bedienen van rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier in de open markt, de uitgifte van schuldbewijzen, deviezenswaps en het aantrekken van termijndeposito's. Openmarkttransacties vinden plaats op initiatief van de ECB, die tevens het te benutten instrument bepaalt alsmede de modaliteiten. De transacties kunnen worden uitgevoerd als standaardtenders, snelle tenders of bilaterale transacties (5). Met betrekking tot doelstellingen, frequentie en procedure kunnen de open-markttransacties van het Eurosysteem in de volgende vier categorieën worden verdeeld (zie ook Tabel 1):

—

Basis-herfinancieringstransacties zijn reguliere liquiditeitsverschaffende transacties met wederinkoop welke wekelijks worden uitgevoerd en doorgaans een looptijd kennen van een week. Deze transacties worden verricht door de nationale centrale banken op basis van standaardtenders. De basisherfinancieringstransacties staan centraal in het stelsel van open-markttransacties van het Eurosysteem en nemen het grootste deel van de herfinanciering van de financiële sector voor hun rekening.

—

Langerlopende herfinancieringstransacties zijn liquiditeitsverschaffende transacties met wederinkoop, welke maandelijks worden uitgevoerd en een looptijd kennen van doorgaans drie maanden. Deze transacties beogen tegenpartijen te voorzien van aanvullende herfinanciering op langere termijn en worden door de nationale centrale banken verricht op basis van standaardtenders. Bij deze transacties beoogt het Eurosysteem doorgaans geen signalen af te geven aan de markt, zodat normaliter de door de markt gewenste rentevoet wordt gehanteerd.

—

„Fine-tuning”-transacties worden uitgevoerd op ad-hocbasis en hebben tot doel de liquiditeitsverhoudingen in de markt te beheersen en de rente te sturen, met name om de rente-effecten van onverwachte fluctuaties in de liquiditeitsverhoudingen op de markt te egaliseren. „Fine-tuning”-transacties worden meestal uitgevoerd als transacties met wederinkoop maar ook wel als rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier, deviezenswaps of het aantrekken van termijndeposito's. De daarbij gebruikte instrumenten en procedures kunnen variëren naar gelang van het type transactie en het specifiek beoogde doel. Normaliter worden deze transacties door de nationale centrale banken uitgevoerd als snelle tenders of bilaterale transacties. De Raad van Bestuur van de ECB kan besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden bilaterale „fine-tuning”-transacties door de ECB zelf kunnen worden uitgevoerd.

—

Daarnaast kan het Eurosysteem ook structurele transacties uitvoeren door middel van uitgifte van schuldbewijzen, transacties met wederinkoop en rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier. Deze transacties vinden (al dan niet regelmatig) plaats wanneer de ECB de structurele positie van het Eurosysteem ten opzichte van de financiële sector wil beïnvloeden. Structurele transacties met wederinkoop en de uitgifte van schuldbewijzen worden door de nationale centrale banken uitgevoerd via standaardtenders. Structurele transacties in de vorm van rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier worden door middel van bilaterale transacties uitgevoerd.

1.3.2.

Permanente faciliteiten

Permanente faciliteiten dienen ertoe zeer kortlopende liquiditeiten te verschaffen en te onttrekken, signalen af te geven omtrent de algemene koers van het monetaire beleid en grenzen te stellen aan de zeer korte marktrente. Aan de daarvoor in aanmerking komende tegenpartijen staan twee permanente faciliteiten ter beschikking, waarvan zij op eigen initiatief gebruik kunnen maken (zie ook Tabel 1):

—

Tegenpartijen kunnen gebruik maken van de marginale beleningsfaciliteit ter verkrijging van daggeld van de nationale centrale banken tegen onderpand van beleenbare activa. Normaliter is de toegang tot de faciliteit niet gebonden aan kredietlimieten of andere beperkingen behoudens het vereiste dat voldoende beleenbare activa beschikbaar moeten zijn. De rente op de marginale beleningsfaciliteit stelt normaliter een bovengrens aan de zeer korte marktrente.

—

Tegenpartijen kunnen gebruik maken van de depositofaciliteit om bij de nationale centrale banken kortlopende deposito's aan te houden. Normaliter is de toegang tot de faciliteit niet onderhevig aan limieten of andere beperkingen. De rente op de depositofaciliteit stelt normaliter een ondergrens aan de zeer korte marktrente.

De permanente faciliteiten worden door de nationale centrale banken decentraal beheerd.

1.3.3.

Reserveverplichtingen

Het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem geldt voor kredietinstellingen in het eurogebied en dient hoofdzakelijk om de geldmarktrente te stabiliseren en een minimaal structureel liquiditeitstekort in stand te houden. Het bedrag aan reserves dat elke instelling moet aanhouden wordt bepaald als percentage van een aantal balansposten. In het kader van het streven de rente te stabiliseren is in het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem een middelingsbepaling opgenomen, waarbij op grond van de gemiddeld per dag aangehouden reserves gedurende een aanhoudingsperiode wordt bepaald of een instelling al dan niet aan de reserveverplichtingen voldoet. Over de door de instellingen aangehouden reserves wordt rente vergoed tegen het tarief voor de basis-herfinancieringstransacties van het Eurosysteem.

1.4.	Tegenpartijen

Het monetaire-beleidskader van het Eurosysteem is zodanig geformuleerd dat een breed scala aan tegenpartijen kan deelnemen. Reserveplichtige instellingen conform artikel 19.1 van de ESCB/ECB-Statuten kunnen gebruikmaken van de permanente faciliteiten en deelnemen aan de open-markttransacties op basis van standaardtenders. Het Eurosysteem kan een beperkt aantal tegenpartijen uitkiezen voor het aangaan van „fine-tuning”-transacties. Met betrekking tot rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier gelden a priori geen beperkingen ten aanzien van het scala aan tegenpartijen. Deviezenswaps, die ten behoeve van het monetaire beleid worden afgesloten, worden aangegaan met actieve marktpartijen. Deelname aan deze transacties is beperkt tot tegenpartijen die door het Eurosysteem zijn geselecteerd voor deviezentransacties en die in het eurogebied zijn gevestigd.

1.5.	Beleenbare activa

Conform artikel 18.1 van de ESCB/ECB-Statuten moeten alle krediettransacties van het Eurosysteem worden gedekt door toereikend onderpand. Het Eurosysteem aanvaardt een breed scala aan activa als onderpand bij transacties. Hoofdzakelijk voor interne doeleinden binnen het Eurosysteem wordt een onderscheid gemaakt tussen twee soorten activa: die op lijst 1 en lijst 2. Dit onderscheid zal in de komende jaren echter in fasen worden opgeheven om voor het onderpandkader van het Eurosysteem te komen tot één lijst beleenbare activa. Lijst 1 bestaat thans uit verhandelbare activa die aan het gehele eurogebied omspannende, door de ECB vastgestelde beleenbaarheidscriteria voldoen. Lijst 2 bestaat uit andere verhandelbare en niet-verhandelbare activa die van bijzonder belang zijn voor de nationale financiële markten en het nationale bankwezen en waarvoor, met toestemming van de ECB, beleenbaarheidscriteria worden vastgesteld door de nationale centrale banken. Tussen de lijsten wordt met betrekking tot de kwaliteit van de activa en hun beleenbaarheid voor de verschillende monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem geen onderscheid gemaakt (behalve dat activa op lijst 2 normaliter niet door het Eurosysteem worden gebruikt bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier). Beleenbare activa kunnen ook grensoverschrijdend worden gebruikt, via het correspondentenmodel voor centrale banken of via goedgekeurde koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen binnen de EU, als onderpand bij alle soorten kredietverlening van het Eurosysteem (6). Alle beleenbare activa voor de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem kunnen ook worden gebruikt als onderpand bij het verstrekken van krediet gedurende de dag.

1.6.	Aanpassing van het monetaire-beleidskader

De Raad van Bestuur van de ECB kan te allen tijde besluiten tot aanpassing van de instrumenten, voorwaarden, criteria en procedures voor de tenuitvoerlegging van de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem.

TABEL 1

De monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem

Monetaire-beleidstransacties	Soort transactie		Looptijd	Frequentie	Procedure
	Liquiditeitsverruimend	Liquiditeitsverkrappend
Open-markttransacties
Basis-herfinancieringstransacties	Transacties met wederinkoop	—	Een week	Wekelijks	Standaardtenders
Langerlopende herfinancieringstransacties	Transacties met wederinkoop	—	Drie maanden	Maandelijks	Standaardtenders
„Fine-tuning-” transacties	— Transacties met wederinkoop — Deviezenswaps	— Transacties met wederinkoop — Antrekken van transacties termijndeposito's — Deviezenswaps	Niet gestandaardiseerd	Niet regelmatig	— Snelle tenders — Bilaterale transacties
	Rechtstreekse aankopen van waardepapier	Rechtstreekse verkopen van waardepapier	—	Niet regelmatig	Bilaterale transacties
Structurele transacties	Transacties met wederinkoop	Uitgifte van schuldbewijzen	Gestandaardiseerd/niet gestandaardiseerd	Regelmatig en niet regelmatig	Standaardtenders
	Rechtstreekse aankopen van waardepapier	Rechtstreekse verkopen van waardepapier	—	Niet regelmatig	Bilaterale transacties
Permanente faciliteiten
Marginale beleningsfaciliteit	Transacties met wederinkoop	—	„Overnight”	Toegang op initiatief van tegenpartijen
Depositofaciliteit	—	Deposito's	„Overnight”	Toegang op initiatief van tegenpartijen

HOOFDSTUK 2

2.	TEGENPARTIJEN

2.1.	Algemene criteria voor tegenpartijen

De tegenpartijen bij de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem moeten aan bepaalde criteria voldoen (7). Deze criteria zijn erop gericht een breed scala aan tegenpartijen toegang te verlenen tot de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem, zodat de gelijkheid van behandeling van instellingen in het gehele eurogebied wordt bevorderd en wordt verzekerd dat de tegenpartijen voldoen aan bepaalde operationele en bedrijfseconomische vereisten.

—

Alleen instellingen die conform artikel 19.1 van de ESCB/ECB-Statuten zijn onderworpen aan het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem komen in aanmerking om als tegenpartij op te treden. Instellingen die zijn uitgezonderd van hun verplichtingen ingevolge het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem (zie paragraaf 7.2) zullen niet kunnen optreden als tegenpartijen bij de permanente faciliteiten en open-markttransacties van het Eurosysteem.

—

Tegenpartijen moeten financieel gezond zijn. Zij dienen onderworpen te zijn aan ten minste één vorm van binnen de EU/EER geharmoniseerd, door nationale autoriteiten uitgeoefend toezicht (8). Financieel gezonde instellingen die onderworpen zijn aan niet-geharmoniseerd nationaal toezicht dat aan vergelijkbare normen voldoet kunnen ook als tegenpartijen worden aanvaard, zoals bijkantoren in het eurogebied van instellingen waarvan het hoofdkantoor zich buiten de Europese Economische Ruimte (EER) bevindt.

—

Tegenpartijen moeten voldoen aan operationele criteria, vastgelegd in de desbetreffende, door de respectieve nationale centrale bank (of de ECB) toegepaste contractuele of andere regelingen, ten einde de doelmatige tenuitvoerlegging van de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem te waarborgen.

Deze algemene criteria zijn gelijk voor het gehele eurogebied. Instellingen die aan de criteria voldoen, zijn gerechtigd:

—	gebruik te maken van de permanente faciliteiten van het Eurosysteem, en

—	deel te nemen aan de open-markttransacties van het Eurosysteem op basis van standaardtenders.

Toegang tot de permanente faciliteiten en openmarkttransacties van het Eurosysteem op basis van standaardtenders kan een instelling alleen verkrijgen via de nationale centrale bank van de lidstaat waar ze is gevestigd. Indien een instelling vestigingen (hoofdkantoor of bijkantoren) heeft in verschillende lidstaten, kan elk van deze vestigingen toegang tot deze faciliteiten verkrijgen via de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging; inschrijvingen op tenders kunnen echter slechts worden ingediend door één van deze vestigingen (hetzij het hoofdkantoor hetzij een daartoe aangewezen bijkantoor) in elke lidstaat.

2.2.	Keuze van tegenpartijen bij snelle tenders en bilaterale transacties

Met betrekking tot rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier worden a priori geen beperkingen gesteld aan het scala aan tegenpartijen.

Met betrekking tot deviezenswaps voor monetaire-beleidsdoeleinden moeten tegenpartijen in staat zijn onder alle marktomstandigheden grootschalige deviezentransacties doelmatig te verrichten. De tegenpartijen bij deviezenswaps komen overeen met de in het eurogebied gevestigde tegenpartijen bij de deviezentransacties van het Eurosysteem. De bij de keuze van tegenpartijen toegepaste criteria en procedures worden beschreven in Bijlage 3.

Bij andere door middel van snelle tenders en bilaterale transacties uitgevoerde operaties („fine-tuning”-transacties met wederinkoop en het aantrekken van termijndeposito's), selecteert elke nationale centrale bank tegenpartijen uit de in de desbetreffende lidstaat gevestigde instellingen die aan de algemene erkenningscriteria voor tegenpartijen voldoen. Hierbij is activiteit op de geldmarkt het belangrijkste criterium. Mogelijke andere criteria zijn bijvoorbeeld het vermogen om grootschalige transacties doelmatig te verrichten en het vermogen voor grote bedragen in te schrijven.

Bij snelle tenders en bilaterale transacties doet elke nationale centrale bank alleen zaken met tegenpartijen die zijn opgenomen op haar eigen lijst van tegenpartijen voor „fine-tuning”-transacties. Als, om operationele redenen, een nationale centrale bank niet elke transactie kan aangaan met al haar tegenpartijen voor „fine-tuning”-doeleinden, zal de keuze van tegenpartijen bij toerbeurt plaatsvinden om toch billijke toegangsverlening te waarborgen.

De Raad van Bestuur van de ECB beslist of, in uitzonderlijke omstandigheden, bilaterale transacties voor „fine-tuning”-doeleinden kunnen worden uitgevoerd door de ECB zelf. Indien de ECB zelf bilaterale transacties uitvoert, zal zij per geval de tegenpartijen bij toerbeurt kiezen uit die tegenpartijen in het eurogebied die in aanmerking komen voor snelle tenders en bilaterale transacties, teneinde billijke toegangsverlening te waarborgen.

2.3.	Sancties ingeval een tegenpartij verplichtingen niet nakomt

Conform Verordening (EG) nr. 2532/98 van de Raad van 23 november 1998 met betrekking tot de bevoegdheid van de Europese Centrale Bank om sancties op te leggen (9), Verordening (EG) nr. 2157/1999 van de Europese Centrale Bank van 23 september 1999 met betrekking tot de bevoegdheid van de Europese Centrale Bank om sancties op te leggen (ECB/1999/4) (10), de gewijzigde Verordening (EG) nr. 2531/98 van de Raad van 23 november 1998 inzake de toepassing van reserveverplichtingen door de Europese Centrale Bank (11) en Verordening (EG) nr. 1745/2003 van de Europese Centrale Bank van 12 september 2003 inzake de toepassing van reserveverplichtingen (ECB/2003/9) (12), legt de Europese Centrale Bank sancties op aan instellingen die niet voldoen aan verplichtingen voortvloeiend uit verordeningen en besluiten van de Europese Centrale Bank met betrekking tot de toepassing van reserveverplichtingen. De desbetreffende sancties en de regels voor de toepassing ervan zijn in bovenvermelde verordeningen vastgelegd. Daarnaast kan het Eurosysteem, bij ernstige overtreding van de reserveverplichtingen, een tegenpartijen schorsen als deelnemer aan open-markttransacties.

Conform de bepalingen van de door de desbetreffende nationale centrale bank (of de ECB) gehanteerde contractuele of andere regelingen, legt het Eurosysteem aan tegenpartijen zoals onderstaand beschreven financiële sancties op aan tegenpartijen of schorst de deelname van tegenpartijen aan open-markttransacties indien deze tegenpartijen niet voldoen aan hun verplichtingen ingevolge de door de nationale centrale bank (of de ECB) gehanteerde contractuele of andere regelingen.

Dit heeft betrekking op overtreding van de regels die gelden voor tenders (als een tegenpartij niet in staat is een voldoende hoeveelheid beleenbare activa over te dragen tegenover het bedrag aan toegewezen liquiditeiten bij een liquiditeitsverruimende transactie of als de tegenpartij niet in staat is een voldoende hoeveelheid liquide middelen te leveren tegenover het toegewezen bedrag bij een liquiditeitsverkrappende transactie), en voor bilaterale transacties (als een tegenpartij niet in staat is een voldoende hoeveelheid beleenbare activa over te dragen of niet in staat is een voldoende hoeveelheid liquide middelen te leveren tegenover het bij een bilaterale transactie overeengekomen bedrag).

Dit geldt ook indien een tegenpartij niet voldoet aan de regels voor het gebruik van activa als onderpand (als een tegenpartij activa gebruikt die niet of niet meer beleenbaar zijn of niet door die tegenpartij mogen worden aangewend, bijvoorbeeld als de emittent/garant en de tegenpartij nauwe banden onderhouden dan wel een en dezelfde partij zijn) of niet voldoet aan de regels met betrekking tot de einde-dagprocedures en toegangsvoorwaarden voor de marginale beleningsfaciliteit (hetgeen gebeurt als een tegenpartij die aan het einde van de dag een negatief saldo heeft op de vereveningsrekening niet voldoet aan de toegangsvoorwaarden voor de marginale beleningsfaciliteit).

Daarnaast kan een opschortende maatregel jegens een tegenpartij die niet aan de regels voldoet ook worden uitgebreid tot bijkantoren van die tegenpartij in andere lidstaten. Waar dit nodig is, als een uitzonderlijke maatregel gegeven de ernst van de overtreding, blijkens bijvoorbeeld de frequentie of de duur ervan, kan de deelname van een tegenpartij aan alle toekomstige monetaire-beleidstransacties gedurende een bepaalde periode worden opgeschort.

Financiële sancties die door een nationale centrale bank worden opgelegd bij niet-nakoming van de regels inzake tendertransacties, bilaterale transacties, beleenbare activa, einde-dagprocedures of de toegangsvoorwaarden voor de marginale beleningsfaciliteit worden berekend op basis van een tevoren vastgestelde boeterente (zoals uiteengezet in Bijlage 6).

2.4.	Opschorting of uitsluiting uit overweging van voorzichtigheid

Conform de bepalingen in de door de desbetreffende nationale centrale bank (of de ECB) gehanteerde contractuele of andere regelingen, kan het Eurosysteem uit overweging van voorzichtigheid tegenpartijen uitsluiten van toegang tot monetaire-beleidsinstrumenten of deze toegang opschorten.

Daarnaast kan uitsluiting of opschorting gerechtvaardigd zijn in enkele gevallen die vallen onder het begrip „in gebreke blijven” zoals vastgelegd in de door de nationale centrale banken gehanteerde contractuele of andere regelingen.

HOOFDSTUK 3

3.	OPEN-MARKTTRANSACTIES

Open-markttransacties spelen een belangrijke rol in het monetaire beleid van het Eurosysteem en zijn gericht op het sturen van de rente, het beheersen van de liquiditeitsverhoudingen in de markt en het afgeven van signalen omtrent de koers van het monetaire beleid. De open-markttransacties van het Eurosysteem zijn naar doel, frequentie en procedure te verdelen in vier categorieën: basis-herfinancieringstransacties, langerlopende herfinancieringstransacties, „fine-tuning”-transacties en structurele transacties. Beschouwt men het type transactie, dan vormen transacties met wederinkoop het belangrijkste open-marktinstrument van het Eurosysteem; deze transacties kunnen voor alle vier soorten operaties worden gebruikt, terwijl schuldbewijzen zich lenen voor het structureel onttrekken van liquiditeiten. Daarnaast beschikt het Eurosysteem over nog drie instrumenten voor het uitvoeren van „fine-tuning”-transacties, te weten rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier, deviezenswaps en het aantrekken van termijndeposito's. In dit hoofdstuk worden de verschillende soorten door het Eurosysteem gebruikte instrumenten nader besproken.

3.1.	Transacties met wederinkoop

3.1.1.

Algemeen

a)   Soort instrument

Transacties met wederinkoop zijn transacties waarbij het Eurosysteem door middel van repo's activa koopt of verkoopt, dan wel tegen onderpand van beleenbare activa krediet verstrekt. Dergelijke transacties worden benut voor basis- en langerlopende herfinancieringstransacties. Bovendien kan het Eurosysteem voor zijn structurele en „fine-tuning”-operaties gebruikmaken van transacties met wederinkoop.

b)   Juridische status

De nationale centrale banken kunnen transacties met wederinkoop uitvoeren hetzij als repo's (waarbij de eigendom van het activum wordt overgedragen aan de crediteur en de partijen overeenkomen de transactie op een tijdstip in de toekomst om te keren door heroverdracht van het activum aan de debiteur) hetzij als leningen tegen onderpand (waarbij een afdwingbaar pandrecht op het activum wordt gevestigd, maar de eigendom van het activum, op grond van de verwachting dat aan de schuldverplichting zal worden voldaan, bij de debiteur blijft berusten). Verdere bepalingen ten aanzien van transacties met wederinkoop in de vorm van repo's zijn vastgelegd in de door de desbetreffende nationale centrale bank (of de ECB) gehanteerde contractuele regelingen. In de regelingen voor transacties met wederinkoop op basis van leningen tegen onderpand wordt rekening gehouden met de verschillende procedures en formaliteiten voor het vestigen en te gelde maken van een onderpandbelang (b.v. pandrecht) zoals die gelden in de verschillende jurisdicties.

c)   Rente

Bij een repo komt het verschil tussen de aankoopprijs en de wederinkoopprijs overeen met de verschuldigde rente op het geleende bedrag over de looptijd van de transactie, met andere woorden: de te betalen rente is begrepen in de wederinkoopprijs. Bij een transactie met wederinkoop in de vorm van een lening tegen onderpand wordt de rente bepaald door de vastgestelde rentevoet toe te passen op het bedrag van het krediet over de looptijd van de transactie. De rentevoet op door het Eurosysteem verrichte open-markttransacties met wederinkoop is enkelvoudig en wordt berekend volgens de conventie: werkelijk aantal dagen/360.

3.1.2.

Basis-herfinancieringstransacties

Basis-herfinancieringstransacties zijn de belangrijkste open-markttransacties van het Eurosysteem en spelen een sleutelrol bij het sturen van de rente, het beheersen van de liquiditeitsverhoudingen in de markt en het afgeven van signalen omtrent de koers van het monetaire beleid. Zij voorzien tevens in het overgrote deel van de herfinancieringsbehoefte van de financiële sector.

De operationele kenmerken van de basis-herfinancieringstransacties kunnen als volgt worden samengevat:

—	zij zijn liquiditeitsverruimend;

—	zij worden uitgevoerd op regelmatige basis, en wel wekelijks (13);

—	zij hebben doorgaans een looptijd van een week (14);

—	zij worden decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken;

—	zij worden uitgevoerd als standaardtenders (zoals beschreven in paragraaf 5.1);

—	alle tegenpartijen die voldoen aan de geldende algemene criteria (zoals beschreven in paragraaf 2.1) kunnen inschrijven op basisherfinancieringstransacties; en

—	zowel op lijst 1 als op lijst 2 opgenomen activa (zoals beschreven in Hoofdstuk 6) kunnen worden gebruikt als onderpand in het kader van de basis-herfinancieringstransacties.

3.1.3.

Langerlopende herfinancieringstransacties

Het Eurosysteem maakt ook gebruik van periodieke herfinancieringstransacties met een looptijd van drie maanden, gericht op het voorzien in de herfinancieringsbehoefte van de financiële sector op de langere termijn. Deze transacties nemen slechts een klein deel van de totale herfinancieringsbehoefte voor hun rekening. Bij deze transacties geeft het Eurosysteem doorgaans geen signalen af aan de markt zodat normaliter de door de markt gewenste rentevoet wordt gehanteerd. Daarom worden de langerlopende herfinancieringstransacties gewoonlijk uitgevoerd als variabele-rentetenders en geeft de ECB van tijd tot tijd het bedrag aan dat bij komende tenders zal worden toegewezen. Onder uitzonderlijke omstandigheden kan het Eurosysteem langerlopende herfinancieringstransacties ook vorm geven als vaste-rentetenders.

De operationele kenmerken van de langerlopende herfinancieringstransacties kunnen als volgt worden samengevat:

—	zij zijn liquiditeitsverruimend;

—	zij worden periodiek, en wel maandelijks, uitgevoerd (15);

—	zij hebben doorgaans een looptijd van drie maanden (16);

—	zij worden decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken;

—	zij worden uitgevoerd als standaardtenders (zoals beschreven in paragraaf 5.1);

—	alle tegenpartijen die aan de geldende algemene criteria (zoals beschreven in paragraaf 2.1) voldoen kunnen inschrijven op langerlopende herfinancieringstransacties; en

—	zowel op lijst 1 als op lijst 2 opgenomen activa (zoals beschreven in Hoofdstuk 6) zijn beleenbaar in het kader van de langerlopende herfinancieringstransacties.

3.1.4.

„Fine-tuning”-transacties met wederinkoop

Het Eurosysteem kan „fine-tuning”-transacties uitvoeren als open-markttransacties met wederinkoop. „Fine-tuning”-transacties strekken ertoe de liquiditeitsverhoudingen in de markt te beheersen en de rente te sturen, en in het bijzonder om de rente-effecten van onverwachte liquiditeitsfluctuaties in de markt te egaliseren. Omdat het bij onverwachte marktontwikkelingen nodig kan zijn snel in te grijpen is een grote keuzevrijheid gewenst met betrekking tot te hanteren procedures en operationele kenmerken bij het uitvoeren van deze transacties.

De operationele kenmerken van de „fine-tuning”-transacties met wederinkoop kunnen als volgt worden samengevat:

—	zij kunnen zowel liquiditeitsverruimend als liquiditeitsverkrappend zijn;

—	zij kennen geen standaardfrequentie;

—	zij kennen geen standaardlooptijd;

—	liquiditeitsverruimende „fine-tuning”-transacties met wederinkoop worden doorgaans uitgevoerd door middel van snelle tenders, hoewel de mogelijkheid van bilaterale transacties niet wordt uitgesloten (zie Hoofdstuk 5);

—	liquiditeitsverkrappende „fine-tuning”-transacties met wederinkoop worden doorgaans uitgevoerd door middel van bilaterale transacties (zoals beschreven in paragraaf 5.2);

—	zij worden doorgaans decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken (de Raad van Bestuur van de ECB kan besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden bilaterale „fine-tuning”-transacties met wederinkoop door de ECB kunnen worden uitgevoerd);

—	het Eurosysteem kan, conform de in paragraaf 2.2 beschreven criteria, een beperkt aantal tegenpartijen selecteren voor deelname aan „fine-tuning”-transacties met wederinkoop;

—	zowel op lijst 1 als lijst 2 opgenomen activa (zoals beschreven in Hoofdstuk 6) zijn beleenbaar in het kader van de „fine-tuning”-transacties met wederinkoop.

3.1.5.

Structurele transacties met wederinkoop

Het Eurosysteem kan structurele transacties uitvoeren als open-markttransacties met wederinkoop, gericht op het beïnvloeden van de structurele positie van het Eurosysteem ten opzichte van de financiële sector.

De operationele kenmerken van deze transacties kunnen als volgt worden samengevat:

—	zij zijn liquiditeitsverruimend;

—	zij worden al dan niet periodiek uitgevoerd;

—	de looptijd ligt niet a priori vast;

—	zij worden uitgevoerd door middel van standaardtenders (zoals beschreven in paragraaf 5.1);

—	zij worden decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken;

—	alle tegenpartijen die voldoen aan de geldende algemene criteria (zoals beschreven in paragraaf 2.1) kunnen inschrijven op tenders voor structurele transacties met wederinkoop;

—	zowel op lijst 1 als op lijst 2 opgenomen activa (zoals beschreven in Hoofdstuk 6) zijn beleenbaar in het kader van de structurele transacties met wederinkoop.

3.2.	Rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier

a)   Soort instrument

Rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier zijn transacties waarbij het Eurosysteem activa rechtstreeks in de markt koopt of verkoopt. Aan- of verkopen worden uitsluitend verricht voor structurele en „fine-tuning”-doeleinden.

b)   Juridische status

Bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier gaat de eigendom over van de verkoper naar de koper zonder een daarmee verbonden heroverdracht van eigendom. De transacties worden uitgevoerd conform de marktusance voor de verhandelde schuldtitel.

c)   Prijs

Bij de berekening van de prijs handelt het Eurosysteem conform de marktusance voor het verhandelde schuldbewijs.

d)   Overige operationele kenmerken

De operationele kenmerken van de rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier door het Eurosysteem zijn als volgt samen te vatten:

—	zij kunnen liquiditeitsverruimend (rechtstreekse aankoop) of liquiditeitsverkrappend (rechtstreekse verkoop) zijn;

—	de frequentie is niet gestandaardiseerd;

—	zij worden uitgevoerd als bilaterale transacties (zoals beschreven in paragraaf 5.2);

—	zij worden doorgaans decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken (de Raad van Bestuur van de ECB kan besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier voor „fine-tuning”-doeleinden door de ECB kunnen worden uitgevoerd);

—	er worden a priori geen beperkingen gesteld aan de tegenpartijen bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier;

—	alleen op lijst 1 opgenomen activa (zoals beschreven in paragraaf 6.1) worden gewoonlijk gebruikt als onderpand bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier.

3.3.	Uitgifte van ECB-schuldbewijzen

a)   Soort instrument

De ECB kan schuldbewijzen uitgeven ter beïnvloeding van de structurele positie van het Eurosysteem ten opzichte van de financiële sector om aldus een liquiditeitstekort in de markt te bewerkstelligen (of te vergroten).

b)   Juridische status

De schuldbewijzen vertegenwoordigen een schuldverplichting van de ECB aan de houder. De schuldbewijzen worden in girale vorm uitgegeven en aangehouden bij effectenbewaarinstellingen in het eurogebied. De ECB stelt geen beperkingen aan de overdraagbaarheid van de schuldbewijzen. Nadere bepalingen omtrent ECB-schuldbewijzen zullen zijn vervat in de Voorwaarden voor deze schuldbewijzen.

c)   Rente

De schuldbewijzen worden uitgegeven op discontobasis. Dit betekent dat de uitgiftekoers lager is dan de nominale waarde en dat tegen nominale waarde wordt afgelost. Het verschil tussen de uitgiftekoers en het bedrag van de aflossing is gelijk aan de rente over de uitgiftekoers tegen de overeengekomen rentevoet over de looptijd van het schuldbewijs. De toegepaste rentevoet bestaat uit een enkelvoudige rente; de rente wordt berekend volgens de conventie: werkelijk aantal dagen/360. De berekening van de uitgiftekoers wordt geïllustreerd in Kader 1.

KADER 1Uitgifte van ECB-schuldbewijzenDe uitgiftekoers is: waarbij geldt:

N	=	Nominale waarde van het schuldbewijs
rI	=	Rente (in %)
D	=	Looptijd van het schuldbewijs (in dagen)
PT	=	Uitgiftekoers van het schuldbewijs

d)   Overige operationele kenmerken

De operationele kenmerken van de uitgifte van ECB-schuldbewijzen kunnen als volgt worden samengevat:

—	de schuldbewijzen worden uitgegeven om liquiditeiten aan de markt te onttrekken;

—	de schuldbewijzen kunnen op regelmatige of niet-regelmatige basis worden uitgegeven;

—	de schuldbewijzen hebben een looptijd van minder dan twaalf maanden;

—	de schuldbewijzen worden uitgegeven door middel van standaardtenders (zoals beschreven in paragraaf 5.1);

—	de tenders voor de uitgifte van ECB-schuldbewijzen, alsmede de afrekening, worden decentraal verzorgd door de nationale centrale banken;

—	alle tegenpartijen die aan de geldende algemene criteria (zoals beschreven in paragraaf 2.1) voldoen kunnen inschrijven op de uitgifte van ECB-schuldbewijzen.

3.4.	Deviezenswaps

a)   Soort instrument

Deviezenswaps voor monetaire-beleidsdoeleinden bestaan uit een gelijktijdige contante transactie en een termijntransacties in euro tegen vreemde valuta. Zij worden gebruikt voor „fine-tuning”-doeleinden, hoofdzakelijk om de liquiditeitsverhoudingen in de markt te beheersen en de rente te sturen.

b)   Juridische status

Deviezenswaps voor monetaire-beleidsdoeleinden zijn transacties waarbij het Eurosysteem contante euro aankoopt (of verkoopt) tegen een vreemde valuta onder gelijktijdige verkoop (of aankoop) op termijn per een overeengekomen datum. Verdere bepalingen ten aanzien van deviezenswaps zijn vastgelegd in de door de desbetreffende nationale centrale banken (of de ECB) gehanteerde contractuele regelingen.

c)   Valuta's en koersen

Normaliter sluit het Eurosysteem slechts transacties af in valuta's die op ruime schaal worden verhandeld, met inachtneming van de marktusance. Bij elke deviezenswap komen het Eurosysteem en de tegenpartijen de voor de transactie geldende swappunten overeen. De swappunten betreffen het verschil tussen de koers voor de termijntransactie en die voor de contante transactie. De swappunten van de euro ten opzichte van de vreemde valuta worden in overeenstemming met de algemene marktpraktijk genoteerd. Zie Kader 2 voor de bij een deviezenswap gehanteerde koersen.

KADER 2Deviezenswaps

S	=	Contante koers (per de transactiedatum van de deviezenswap) tussen de euro (EUR) en een vreemde valuta ABC
FM	=	Termijnkoers tussen de euro en een vreemde valuta ABC per de terugkoopdatum van de swap (M)
ΔM	=	Termijnpunten tussen de euro en ABC voor de terugkoopdatum van de swap (M)
N(.)	=	Contant bedrag aan valuta N(.)M is het termijnbedrag aan valuta: of of

d)   Overige operationele kenmerken

De operationele kenmerken van deviezenswaps kunnen als volgt worden samengevat:

—	zij kunnen liquiditeitsverruimend of -verkrappend zijn;

—	de frequentie is niet gestandaardiseerd;

—	de looptijd is niet gestandaardiseerd;

—	zij worden uitgevoerd door middel van snelle tenders of bilaterale transacties (zie Hoofdstuk 5);

—	zij worden doorgaans decentraal uitgevoerd door de nationale centrale banken (de Raad van Bestuur van de ECB kan besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden bilaterale deviezenswaps door de ECB kunnen worden uitgevoerd);

—	het Eurosysteem kan, volgens de in paragraaf 2.2 en Bijlage 3 beschreven criteria, een beperkt aantal tegenpartijen selecteren voor deelname aan deviezenswaps.

3.5.	Aantrekken van termijndeposito's

a)   Soort instrument

Het Eurosysteem kan tegenpartijen in de gelegenheid stellen rentedragende deposito's met een vaste looptijd aan te houden bij de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging van de tegenpartij. Het is de bedoeling dat dit instrument alleen wordt gebruikt voor „fine-tuning”-doeleinden om liquiditeiten aan de markt te onttrekken.

b)   Juridische status

Van tegenpartijen aanvaarde deposito's hebben een vaste looptijd en een vaste rentevoet. Tegenover deposito's wordt door de nationale centrale banken geen onderpand verstrekt.

c)   Rente

De toegepaste rentevoet bestaat uit een enkelvoudige rente; de rente wordt berekend volgens de conventie: werkelijk aantal dagen/360. De rente wordt betaald op de vervaldag van het deposito.

d)   Overige operationele kenmerken

De operationele kenmerken van het aantrekken van termijndeposito's kunnen als volgt worden samengevat:

—	deposito's worden aangetrokken om liquiditeiten te onttrekken;

—	de frequentie waarmee deposito's worden aangetrokken is niet gestandaardiseerd;

—	de looptijd van de deposito's is niet gestandaardiseerd;

—	het aantrekken van deposito's geschiedt doorgaans door middel van snelle tenders, hoewel de mogelijkheid van bilaterale transacties niet wordt uitgesloten (zie Hoofdstuk 5);

—

het aantrekken van deposito's geschiedt doorgaans decentraal door de nationale centrale banken (de Raad van Bestuur van de ECB kan besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden termijndeposito's bilateraal kunnen worden aangetrokken door de ECB) (17); het Eurosysteem kan, volgens de in paragraaf 2.2 beschreven criteria, een beperkt aantal tegenpartijen selecteren voor het aantrekken van termijndeposito's.

HOOFDSTUK 4

4.	PERMANENTE FACILITEITEN

4.1.	De marginale beleningsfaciliteit

a)   Soort instrument

Tegenpartijen kunnen een beroep doen op de marginale beleningsfaciliteit voor het verkrijgen van zeer kortlopende liquiditeiten van nationale centrale banken tegen een tevoren vastgestelde rentevoet op onderpand van beleenbare activa (zoals beschreven in Hoofdstuk 6). Deze faciliteit beoogt te voorzien in de tijdelijke liquiditeitsbehoefte van tegenpartijen. Normaliter stelt de rentevoet op de faciliteit een bovengrens aan de zeer korte marktrente. De modaliteiten van de faciliteit zijn voor het gehele eurogebied identiek.

b)   Juridische status

De nationale centrale banken kunnen liquiditeiten krachtens de marginale beleningsfaciliteit verstrekken in de vorm van repo's (waarbij de eigendom van het activum wordt overgedragen aan de crediteur en de partijen overeenkomen de transactie op de volgende werkdag om te keren door heroverdracht van het activum aan de debiteur) of in de vorm van leningen tegen onderpand met een looptijd tot de volgende werkdag (waarbij een afdwingbaar pandrecht op het activum wordt gevestigd maar de eigendom van het activum, op grond van de verwachting dat aan de schuldverplichting zal worden voldaan, bij de debiteur blijft berusten). Verdere bepalingen ten aanzien van repo's zijn vastgelegd in de door de desbetreffende nationale centrale bank gehanteerde contractuele regelingen. In de regelingen voor het verstrekken van liquiditeiten in de vorm van leningen tegen onderpand wordt rekening gehouden met de verschillende procedures en formaliteiten in de verschillende jurisdicties voor het vestigen en te gelde maken van een onderpandbelang (of pandrecht).

c)   Toegang

Tegenpartijen die voldoen aan de in paragraaf 2.1 vastgelegde algemene criteria kunnen een beroep doen op de marginale beleningsfaciliteit. Toegang tot de marginale beleningsfaciliteit wordt verleend via de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging van de tegenpartij. Toegang tot de marginale beleningsfaciliteit van een bepaalde nationale centrale bank wordt slechts verleend gedurende die dagen dat het desbetreffende nationale „real-time” bruto-verevenings- of RTBV-systeem en de afwikkelsystemen voor effecten in werking zijn.

Aan het einde van de werkdag wordt een debetpositie op de vereveningsrekeningen van tegenpartijen bij de nationale centrale banken automatisch beschouwd als een verzoek om een beroep te mogen doen op de marginale beleningsfaciliteit. De procedures voor gebruikmaking van de marginale beleningsfaciliteit aan het einde van de werkdag worden beschreven in paragraaf 5.3.3.

Een tegenpartij kan ook een beroep doen op de marginale beleningsfaciliteit door een verzoek daartoe aan de nationale centrale bank van het land van vestiging te zenden. Om de nationale centrale bank in staat te stellen dit verzoek op dezelfde dag te kunnen behandelen, moet het verzoek uiterlijk 30 minuten na sluitingstijd van TARGET in het bezit van de nationale centrale bank zijn (18)  (19). In het algemeen is de sluitingstijd van TARGET 18.00 uur ECB-tijd (Midden-Europese tijd). Op de laatste werkdag van het Eurosysteem in een reserve-aanhoudingsperiode is de sluitingstijd voor verzoeken om toegang tot de marginale beleningsfaciliteit 30 minuten later. In het verzoek moet het gewenste kredietbedrag worden opgegeven en moeten, indien deze niet reeds tevoren bij de nationale centrale bank zijn gedeponeerd, de aan te leveren beleenbare activa worden vermeld.

Afgezien van de eis dat voldoende beleenbare activa worden verstrekt, zijn er geen grenzen gesteld aan het middels de marginale beleningsfaciliteit op te nemen bedrag.

d)   Looptijd en rente

De looptijd van krachtens de faciliteit verstrekte kredieten strekt zich uit tot de volgende ochtend. Ten aanzien van rechtstreeks aan TARGET deelnemende tegenpartijen wordt het krediet de volgende dag afgelost zodra het desbetreffende nationale RTBV-systeem en het desbetreffende afwikkelsysteem voor effecten operationeel zijn.

De rentevoet wordt tevoren door het Eurosysteem aangekondigd en wordt berekend als een enkelvoudige rente volgens de conventie: werkelijk aantal dagen/360. De ECB kan te allen tijde de rentevoet wijzigen; een dergelijke wijziging wordt op zijn vroegst op de volgende werkdag van het Eurosysteem van kracht (20). De rente op de faciliteit moet bij de aflossing van het krediet worden betaald.

e)   Opschorting van de faciliteit

Toegang tot de faciliteit wordt slechts verleend indien dit in overeenstemming is met de doelstellingen en de algemene monetaire-beleidsoverwegingen van de ECB. De ECB kan te allen tijde de modaliteiten van de faciliteit wijzigen of de faciliteit opschorten.

4.2.	De depositofaciliteit

a)   Soort instrument

Tegenpartijen kunnen gebruik maken van de depositofaciliteit om tot de volgende ochtend deposito's bij nationale centrale banken te plaatsen. Op de deposito's wordt rente vergoed tegen een tevoren aangekondigd tarief. Normaliter stelt de rentevoet op de faciliteit een ondergrens aan de zeer korte marktrente. De modaliteiten van de faciliteit zijn voor het gehele eurogebied identiek (21).

b)   Juridische status

Op de van tegenpartijen aanvaarde deposito's wordt tegen een vast tarief rente vergoed. Tegenover deposito's wordt geen onderpand verstrekt.

c)   Toegang (22)

Tegenpartijen die voldoen aan de in paragraaf 2.1 vastgelegde algemene criteria kunnen gebruik maken van de depositofaciliteit. Toegang tot de depositofaciliteit wordt verleend via de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging van de tegenpartij. Toegang tot de depositofaciliteit wordt slechts verleend op dagen dat het desbetreffende nationale RTBV-systeem in werking is.

Om toegang te krijgen tot de depositofaciliteit moet een tegenpartij een verzoek daartoe zenden aan de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging. Om de nationale centrale bank in staat te stellen dit verzoek op dezelfde dag te kunnen behandelen, moet het verzoek uiterlijk 30 minuten na sluitingstijd van TARGET in het bezit van de nationale centrale bank zijn. In het algemeen is de sluitingstijd van TARGET 18.00 uur ECB-tijd (Midden-Europese tijd) (23)  (24). Op de laatste werkdag van het Eurosysteem in een reserve-aanhoudingsperiode is de sluitingstijd voor verzoeken om toegang tot de depositofaciliteit 30 minuten later. In een verzoek moet het te deponeren bedrag worden vermeld.

Het door een tegenpartij krachtens de faciliteit te deponeren bedrag is niet aan beperkingen gebonden.

d)   Looptijd en rente

De looptijd van krachtens de faciliteit aangehouden deposito's strekt zich uit tot de volgende ochtend. Ten aanzien van rechtstreeks aan TARGET deelnemende tegenpartijen, vervallen krachtens de faciliteit aangehouden deposito's op de volgende dag waarop het desbetreffende nationale RTBV-systeem operationeel is, en wel bij de opening daarvan. De rentevoet wordt tevoren door het Eurosysteem bekendgemaakt en wordt berekend als een enkelvoudige rente volgens de conventie: werkelijk aantal dagen/360.

De ECB kan te allen tijde de rentevoet wijzigen; zo'n wijziging wordt op zijn vroegst op de volgende werkdag van het Eurosysteem van kracht. De rente wordt bij het vervallen van het deposito betaald.

e)   Opschorting van de faciliteit

Toegang tot de faciliteit wordt slechts verleend indien dit in overeenstemming is met de doelstellingen en de algemene monetaire-beleidsoverwegingen van de ECB. De ECB kan te allen tijde de modaliteiten van de faciliteit wijzigen of de faciliteit opschorten.

HOOFDSTUK 5

5.	PROCEDURES

5.1.

Tenders

5.1.1.

Algemeen

De open-markttransacties van het Eurosysteem worden normaliter uitgevoerd in de vorm van tenders. De tenders van het Eurosysteem worden uitgevoerd in zes stappen, zoals weergegeven in Kader 3.

Het Eurosysteem maakt een onderscheid tussen twee soorten tenderprocedures: standaardtenders en snelle tenders. De procedures voor beide soorten tenders zijn gelijk, met uitzondering van het tijdschema en de keuze van tegenpartijen.

KADER 3Tenderprocedure1. Aankondiging van de tendera)Aankondiging door de ECB via nieuwsagentschappenb)Nationale aankondiging door de nationale centrale banken via nieuwsagentschappen en rechtstreeks aan afzonderlijke tegenpartijen (indien noodzakelijk geacht)2. Actie van de zijde van tegenpartijen en indiening van inschrijvingen 3. Beoordeling van de inschrijvingen door het Eurosysteem 4. Toewijzing en bekendmaking van tenderresultatena)Besluit omtrent toewijzing door de ECBb)Aankondiging van de toewijzingsresultaten5. Certificering van de afzonderlijke toewijzingsresultaten 6. Afrekening van de transactie (zie paragraaf 5.3)

a)   Standaardtenders

Standaardtenders krijgen hun beslag binnen 24 uur, gerekend vanaf de aankondiging van de tender tot en met certificering van het toewijzingsresultaat (waarbij het tijdsverloop tussen het uiterste tijdstip van inschrijving en de aankondiging van het toewijzingsresultaat ongeveer twee uur bedraagt). Grafiek 1 biedt een overzicht van het normale tijdschema voor standaardtenders. In individuele gevallen kan de ECB zonodig het tijdschema aanpassen.

De basis-herfinancieringstransacties, de langerlopende herfinancieringstransacties en de structurele transacties (met uitzondering van rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier), worden altijd als standaardtenders uitgevoerd. Tegenpartijen die aan de in paragraaf 2.1 vastgelegde algemene criteria voldoen kunnen aan standaardtenders deelnemen.

b)   Snelle tenders

Snelle tenders krijgen normaliter binnen 90 minuten hun beslag, gerekend vanaf de aankondiging van de tender, waarbij certificering plaatsvindt direct na de bekendmaking van het toewijzingsresultaat. Grafiek 2 biedt een overzicht van het normale tijdschema voor snelle tenders. De ECB kan, waar nodig, het tijdschema in individuele gevallen aanpassen. Snelle tenders worden alleen gebruikt voor het uitvoeren van „fine-tuning”-transacties. Het Eurosysteem kan, op grond van de in paragraaf 2.2 vastgelegde criteria en procedures, een beperkt aantal tegenpartijen selecteren voor deelname aan snelle tenders.

c)   Vaste en variabele-rentetenders

Het Eurosysteem kan kiezen tussen vaste-rentetenders (volumetenders) en variabele-rentetenders (rentetenders). Bij een vaste-rentetender maakt de ECB tevoren de rentevoet bekend en geven deelnemende tegenpartijen het bedrag op waarvoor zij tegen die vaste rentevoet een transactie wensen aan te gaan (25). Bij een variabelerentetender doen tegenpartijen opgave van het bedrag waarvoor en de rentevoet waartegen zij een transactie met de nationale centrale banken wensen aan te gaan (26).

5.1.2.

Rooster voor tenders

a)   Basis- en langerlopende herfinancieringstransacties

De basis- en langerlopende herfinancieringstransacties worden uitgevoerd volgens een door het Eurosysteem gepubliceerd indicatiefrooster (27). Het rooster wordt ten minste drie maanden vóór het begin van het desbetreffende jaar gepubliceerd. In Tabel 2 zijn de normale transactiedagen voor de basis- en langerlopende herfinancieringstransacties weergegeven. De ECB streeft ernaar te waarborgen dat tegenpartijen in alle lidstaten kunnen deelnemen aan de basis- en langerlopende herfinancieringstransacties. Derhalve houdt de ECB bij het opstellen van het rooster voor deze transacties rekening met de officiële feestdagen in de afzonderlijke lidstaten.

TABEL 2

Normale transactiedagen voor de basis- en langerlopende herfinancieringstransacties

Soort transactie	Normale transactiedag (T)
Basis-herfinancieringstransacties	Elke dinsdag
Langerlopende herfinancieringstransacties	De laatste woensdag van elke kalendermaand (28)

b)   Structurele transacties

Structurele transacties door middel van standaardtenders vinden niet plaats volgens een tevoren vastgesteld rooster maar worden gewoonlijk slechts uitgevoerd en afgerekend op dagen die in alle lidstaten werkdagen van de nationale centrale bank zijn (29).

c)   „Fine-tuning”-transacties

„Fine-tuning”-transacties worden niet volgens een tevoren vastgesteld rooster uitgevoerd. De ECB kan besluiten „fine-tuning”-transacties uit te voeren op elke werkdag van het Eurosysteem. Nationale centrale banken nemen alleen aan dergelijke transacties deel indien de transactiedag, de ingangsdatum en de einddatum voor deze banken alle als werkdag gelden.

5.1.3.

Aankondiging van tenders

Standaardtenders van het Eurosysteem worden via nieuwsagentschappen openbaar aangekondigd. Daarnaast kunnen de nationale centrale banken de tenders ook rechtstreeks bekendmaken aan tegenpartijen die geen toegang tot nieuwsagentschappen hebben. De openbare tenderaankondiging zal doorgaans de volgende informatie bevatten:

—	het referentienummer van de tendertransactie;

—	de datum van de tendertransactie;

—	het soort transactie (liquiditeitsverruimend of -verkrappend, alsmede het soort monetair-beleidsinstrument);

—	de looptijd van de transactie;

—	het soort tender (vast of variabel);

—	de methode van toewijzing (Nederlands of Amerikaans veilingsysteem, zoals beschreven in paragraaf 5.1.5d);

—	het voorgenomen volume (gewoonlijk alleen bij langerlopende herfinancieringstransacties);

—	rentevoet/koers/swappunt (bij vaste-rentetenders);

—	minimaal/maximaal aanvaardbare rentevoet/koers/swappunt (indien van toepassing);

—	aanvangsdatum en afloopdatum van de transactie (indien van toepassing) of valutadatum en vervaldatum van het instrument (bij uitgifte van schuldbewijzen);

—	de bij de transactie betrokken valuta's en de valuta waarvan het bedrag vast blijft (bij deviezenswaps);

—	de contante wisselkoers die dient als referentie bij het berekenen van inschrijvingen (bij deviezenswaps);

—	het maximum bedrag waarvoor kan worden ingeschreven (indien van toepassing);

—	de minimale toewijzing per tegenpartij (indien van toepassing);

—	het minimale toewijzingspercentage (indien van toepassing);

—	het tijdschema voor het doen van inschrijvingen;

—	de coupure van de schuldbewijzen (bij uitgifte van schuldbewijzen); en

—	de ISIN-code van de uitgifte (bij uitgifte van schuldbewijzen).

Teneinde de doorzichtigheid van „fine-tuning”-transacties te bevorderen, kondigt het Eurosysteem snelle tenders doorgaans tevoren publiekelijk aan. Onder uitzonderlijke omstandigheden kan de ECB echter besluiten snelle tenders tevoren niet publiekelijk aan te kondigen. Bij de aankondiging van snelle tenders wordt dezelfde procedure gevolgd als bij standaardtenders. Bij een snelle tender worden, ongeacht of de tender al dan niet publiekelijk wordt aangekondigd, de gekozen tegenpartijen rechtstreeks door de nationale centrale banken benaderd.

5.1.4.

Inschrijving en de voorbereiding daarop door tegenpartijen

Inschrijvingen moeten door tegenpartijen worden ingediend in een vorm volgens het door de nationale centrale banken voor de desbetreffende transactie voorgeschreven pro forma model. Inschrijvingen moeten worden ingediend bij de nationale centrale bank van de lidstaat waar de instelling een vestiging heeft (hoofdkantoor of bijkantoor). Op een tender mag door een instelling slechts worden ingeschreven via één vestiging (hoofdkantoor of bijkantoor) in elke lidstaat.

Bij vaste-rentetenders moeten tegenpartijen in hun inschrijving het bedrag opgeven waarvoor zij de transactie met de nationale centrale banken wensen aan te gaan (30).

Bij variabele-rentetenders mogen tegenpartijen inschrijvingen indienen voor maximaal tien verschillende rentevoeten/koersen/swappunten. In elk daarvan moeten zij het bedrag opgeven waarvoor zij de transactie met de nationale centrale banken wensen aan te gaan, alsmede de rentevoet (31)  (32). De rentevoet moet worden uitgedrukt als een veelvoud van 0,01 procentpunt. Bij een variabele deviezenswap moeten de swappunten conform de marktpraktijk worden uitgedrukt en moeten zij bij de inschrijving worden opgegeven als een veelvoud van 0,01 swappunt.

Voor de basis-herfinancieringstransacties kan worden ingeschreven voor een minimaal bedrag van EUR 1 000 000. Bedragen daarboven worden uitgedrukt als een veelvoud van EUR 100 000. Voor „fine-tuning” en structurele transacties gelden hetzelfde minimale inschrijvingsbedrag en dezelfde regels voor bedragen daarboven. Het minimale inschrijvingsbedrag is van toepassing op elke afzonderlijke rentevoet/ koers/swappunt.

Voor de langerlopende herfinancieringstransacties stelt elke nationale centrale bank een minimaal inschrijvingsbedrag vast tussen EUR 10 000 en EUR 1 000 000. Bedragen daarboven moeten zijn uitgedrukt als een veelvoud van EUR 10 000. Het minimale inschrijvingsbedrag is van toepassing op elke afzonderlijke rentevoet.

De ECB is gerechtigd een plafond vast te stellen teneinde onevenredig grote inschrijvingen te voorkomen. Een dergelijk plafond wordt altijd in de openbare aankondiging van de tender vermeld.

Tegenpartijen worden geacht hun toewijzingen in alle gevallen te kunnen dekken door een toereikend bedrag aan beleenbare activa (33). De door de desbetreffende nationale centrale bank gehanteerde contractuele of andere regelingen voorzien in de mogelijkheid boetes op te leggen als de tegenpartij niet in staat is een toereikend bedrag aan beleenbare activa over te dragen of in liquide middelen te voldoen tegenover de toewijzing bij een tender.

Inschrijvingen kunnen tot het uiterste tijdstip van indiening worden teruggetrokken. Inschrijvingen die na het in de aankondiging van de tender vermelde uiterste tijdstip worden ingediend zijn ongeldig. Of een inschrijving al of niet vóór het uiterste tijdstip is ingediend is ter beoordeling aan de nationale centrale banken. De nationale centrale banken leggen alle inschrijvingen van een tegenpartij terzijde als het totale ingeschreven bedrag een eventueel door de ECB vastgestelde inschrijvingslimiet te boven gaat. De nationale centrale banken leggen ook inschrijvingen terzijde waarvan het bedrag het minimale inschrijvingsbedrag onderschrijdt of waarvan het bedrag respectievelijk lager of hoger is dan een eventueel vastgesteld(e) laagste of hoogste rentevoet/koers/swappunt. De nationale centrale banken kunnen voorts inschrijvingen terzijde leggen die niet volledig zijn of die niet voldoen aan het pro forma model. Als een inschrijving terzijde wordt gelegd, informeert de desbetreffende nationale centrale bank de tegenpartij van haar besluit vóór de toewijzing van de tender.

5.1.5.

Toewijzingsprocedures bij tenders

a)   Vaste-rentetenders

Bij de toewijzing van een vaste-rentetender worden de door tegenpartijen ingediende inschrijvingen opgeteld. Als het totale ingeschreven bedrag het totale bedrag aan te verschaffen liquiditeiten overtreft, worden de inschrijvingen toegewezen in evenredigheid met de verhouding tussen het toe te wijzen bedrag en het totale ingeschreven bedrag (zie Kader 4). Het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag wordt tot op één euro nauwkeurig afgerond. De ECB kan echter bij vaste-rentetenders besluiten aan iedere inschrijver een bepaald minimaal bedrag/percentage toe te wijzen.

KADER 4Toewijzing van vaste-rentetendersHet percentage van de toewijzing is: Het aan de i-de tegenpartij toegewezen bedrag is: waarbij geldt:A= Totaal toegewezen bedragn= Totaal aantal tegenpartijena i = Inschrijvingsbedrag van de i-de tegenpartijall%= Percentage toewijzingall i = Totaal toegewezen bedrag aan de i-de tegenpartij

b)   Variabele-rentetenders in euro

Bij de toewijzing van liquiditeitsverschaffende variabele-rentetenders in euro worden de inschrijvingen gerangschikt in aflopende volgorde van rentevoeten. Inschrijvingen met de hoogste rentevoet worden het eerst toegewezen, gevolgd door die met de naastlagere rentevoet totdat het totale bedrag aan de te verschaffen liquiditeiten is bereikt. Indien bij de laagste rentevoet waarop wordt toegewezen (de marginale rentevoet) de totale inschrijving de resterende toewijzing te boven gaat, wordt het resterende bedrag toegewezen in evenredigheid met de verhouding tussen het toe te wijzen resterende bedrag en het totale tegen de marginale rentevoet ingeschreven bedrag (zie Kader 5). Het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag wordt tot op één euro nauwkeurig afgerond.

KADER 5Toewijzing van variabele-rentetenders in euro(Het voorbeeld gaat uit van inschrijvingen waarbij een rentevoet wordt opgegeven)Het percentage van de toewijzing tegen de marginale rentevoet is:De toewijzing aan de i-de tegenpartij tegen de marginale rentevoet is:De totale toewijzing aan de i-de tegenpartij is:waarbij geldt:A= Totaal toegewezen bedragr s = s-de rentevoet opgegeven door tegenpartijenn= Totaal aantal tegenpartijena(r s ) i = Opgegeven bedrag bij s-de rentevoet (r s ) door de i-de tegenpartija(r s )= Totaal opgegeven bedrag bij de s-de rentevoet (r s ) r m = Marginale rentevoet voor een liquiditeitsverruimende tender voor een liquiditeitsverkrappende tenderr m-1= Rentevoet vóór de marginale rentevoet (laatste rentevoet waarbij inschrijvingen volledig worden toegewezen) voor een liquiditeitsverruimende tender voor een liquiditeitsverkrappende tenderall%(r m )= Percentage toewijzing bij de marginale rentevoetall%(r s ) i = Toewijzing aan de i-de tegenpartij bij de s-de rentevoetall i = Totaal toegewezen bedrag aan de i-de tegenpartij

Bij de toewijzing van liquiditeitsonttrekkende variabele-rentetenders (die kunnen worden gebruikt voor de uitgifte van schuldbewijzen en het aantrekken van termijndeposito's) worden de inschrijvingen gerangschikt in oplopende volgorde van rentevoeten (of aflopende volgorde van koersen). Inschrijvingen met de laagste rentevoet (hoogste koers) worden het eerst toegewezen, gevolgd door die met de naasthogere rentevoet (naastlagere koers) totdat het totale bedrag aan de te onttrekken liquiditeiten is bereikt. Indien bij de hoogste rentevoet (laagste koers) waarop wordt toegewezen (de marginale rentevoet/koers) de totale inschrijving de resterende toewijzing te boven gaat, wordt het resterende bedrag toegewezen in evenredigheid met de verhouding tussen het toe te wijzen resterende bedrag en het totale tegen de marginale rentevoet (koers) ingeschreven bedrag (zie Kader 5). Bij de uitgifte van schuldbewijzen wordt het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag afgerond op een veelvoud van de coupure van de schuldbewijzen. Bij andere liquiditeitsverkrappende transacties wordt het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag tot op één euro afgerond.

De ECB kan besluiten bij variabele-rentetenders aan iedere inschrijver een bepaald minimaal bedrag toe te wijzen.

c)   Variabele deviezenswaptenders

Bij de toewijzing van liquiditeitsverschaffende variabele deviezenswaptenders worden de inschrijvingen gerangschikt in oplopende volgorde van opgegeven swappunten (34). Inschrijvingen met het laagste opgegeven swappunt worden het eerst toegewezen, gevolgd door die met het naasthogere opgegeven swappunt totdat het totale bedrag aan de te verschaffen vaste valuta is bereikt. Indien bij het hoogste opgegeven swappunt waarop wordt toegewezen (het marginale swappunt) de totale inschrijving het resterende toe te wijzen bedrag te boven gaat, wordt het resterende bedrag toegewezen in evenredigheid met de verhouding tussen het resterende bedrag en het totale tegen het marginale swappunt ingeschreven bedrag (zie Kader 6). Het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag wordt tot op één euro nauwkeurig afgerond.

KADER 6Toewijzing van variabele-deviezenswaptendersHet percentage van de toewijzing tegen het marginale swappunt is:De toewijzing aan de i-de tegenpartij tegen het marginale swappunt is:De totale toewijzing aan de i-de tegenpartij is:waarbij geldt:A= totaal toegewezen bedragΔ s = s-de swappunt opgegeven door tegenpartijenn= totaal aantal tegenpartijena(Δ s ) i = opgegeven bedrag bij s-de swappunt (Δ s ) door de i-de tegenpartija(Δ s )= totaal opgegeven bedrag bij s-de swappunt (Δ s ): Δ m = marginaal swappunt: voor een liquiditeitsverruimende deviezenswap voor een liquiditeitsverkrappende deviezenswapΔ m-1= swappunt vóór het marginale swappunt (laatste opgegeven swappunt waarbij inschrijvingen volledig worden toegewezen): bij een liquiditeitsverruimende deviezenswap bij een liquiditeitsverkrappende deviezenswapall%(Δ m )= percentage toewijzing bij het marginale swappuntall(Δ s ) i = toewijzing aan de i-de tegenpartij bij het s-de swappuntall i = totaal toegewezen bedrag aan de i-de tegenpartij

Bij de toewijzing van liquiditeitsonttrekkende variabele-deviezenswaptenders worden de inschrijvingen gerangschikt in aflopende volgorde van opgegeven swappunten. Inschrijvingen met het hoogste opgegeven swappunt worden het eerst toegewezen, gevolgd door die met het naastlagere opgegeven swappunt totdat het totale bedrag aan de te onttrekken vaste valuta is bereikt. Indien bij het laagste opgegeven swappunt waarop wordt toegewezen (het marginale swappunt) de totale inschrijving het resterende toe te wijzen bedrag te boven gaat, wordt het resterende bedrag toegewezen in evenredigheid met de verhouding tussen het resterende bedrag en het totale tegen het marginale swappunt ingeschreven bedrag (zie Kader 6). Het aan elke tegenpartij toegewezen bedrag wordt tot op één euro nauwkeurig afgerond.

d)   Methode van toewijzing

Bij variabele-rentetenders kan het Eurosysteem hetzij een op een enkelvoudige hetzij een op een meervoudige rentevoet gebaseerde toewijzingsprocedure toepassen. Bij een toewijzingsprocedure op basis van een enkelvoudige rentevoet (Nederlands veilingsysteem) is de rentevoet dan wel de koers dan wel het swappunt voor het toegewezen bedrag voor alle toegewezen inschrijvingen gelijk aan de marginale rentevoet dan wel de marginale koers dan wel het marginale swappunt (waarmee het totaal beschikbare bedrag wordt uitgeput). Bij een toewijzingsprocedure op basis van een meervoudige rentevoet (Amerikaans veilingsysteem) is de rentevoet dan wel de koers dan wel het swappunt op het toegewezen bedrag voor elke afzonderlijke inschrijving gelijk aan de rentevoet dan wel de koers dan wel het swappunt dat bij de inschrijving is opgegeven.

5.1.6.

Bekendmaking van de resultaten van de toewijzing

De resultaten van de toewijzing van standaardtenders en snelle tenders worden publiekelijk via nieuwsagentschappen bekendgemaakt. Daarnaast kunnen nationale centrale banken de resultaten van de toewijzing ook rechtstreeks aan tegenpartijen bekendmaken. De bekendmaking bevat doorgaans de volgende informatie:

—	het referentienummer van de tendertransactie;

—	de datum van de tendertransactie;

—	het type transactie;

—	de looptijd van de transactie;

—	het totale door tegenpartijen van het Eurosysteem ingeschreven bedrag;

—	het aantal inschrijvers;

—	de bij de transactie betrokken valuta's (bij deviezenswaps);

—	het totale toegewezen bedrag;

—	het toewijzingspercentage (bij vaste-rentetenders);

—	de contante koers (bij deviezenswaps);

—	aanvaarde marginale rentevoet/koers/swappunt en het toewijzingspercentage daarbij (bij variabele-rentetenders);

—	de minimale opgegeven rentevoet, de maximale opgegeven rentevoet en het gewogen gemiddelde van de toegewezen rentevoeten (bij toewijzing op basis van een meervoudige rentevoet);

—	de aanvangsdatum en de afloopdatum van de transactie (indien van toepassing) of de valutadatum en vervaldag van het instrument (bij uitgifte van schuldbewijzen);

—	de minimale toewijzing per tegenpartij (indien van toepassing);

—	het minimale toewijzingspercentage (indien van toepassing);

—	de coupure van de schuldbewijzen (bij uitgifte van schuldbewijzen);

—	de ISIN-code van de uitgifte (bij uitgifte van schuldbewijzen).

De nationale centrale banken zullen de afzonderlijke toewijzingen rechtstreeks bekendmaken aan inschrijvers die een toewijzing ontvangen.

5.2.	Procedures voor bilaterale transacties

a)   Algemene opmerkingen

De nationale centrale banken kunnen transacties op bilaterale basis uitvoeren (35). Bilaterale procedures kunnen worden benut voor openmarkttransacties, voor „fine-tuning”-doeleinden en voor structurele rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier. Bilaterale transacties worden in algemene zin gedefinieerd als transacties tussen het Eurosysteem en één of enkele tegenpartijen zonder dat gebruik wordt gemaakt van een tender. Daarbij kunnen twee soorten bilaterale transacties worden onderscheiden: transacties waarbij de tegenpartijen rechtstreeks worden benaderd door het Eurosysteem en transacties die worden uitgevoerd via effectenbeurzen en marktagenten.

b)   Rechtstreekse benadering van tegenpartijen

Hierbij benaderen de nationale centrale banken rechtstreeks één of enkele binnenlandse tegenpartijen, die volgens de in paragraaf 2.2 vastgelegde criteria worden gekozen. Overeenkomstig de door de ECB verstrekte gedetailleerde instructies besluiten de nationale centrale banken al of niet met de tegenpartijen een transactie aan te gaan. De transacties worden via de nationale centrale banken afgerekend.

Als door de Raad van Bestuur van de ECB zou worden besloten dat onder uitzonderlijke omstandigheden bilaterale transacties ook kunnen worden uitgevoerd door de ECB zelf (of door één of enkele nationale centrale banken die dan als agent van de ECB optreden), zullen de procedures dienovereenkomstig worden aangepast. In dat geval zal de ECB (of één of enkele nationale centrale banken die dan als agent optreden) één of enkele tegenpartijen in het eurogebied, gekozen volgens de in paragraaf 2.2 vastgelegde criteria, rechtstreeks benaderen. De ECB (of één of enkele nationale centrale banken die dan als agent optreden) zal dan besluiten om al dan niet een transactie met de tegenpartijen aan te gaan. Desondanks zullen de transacties gedecentraliseerd via de nationale centrale banken worden afgerekend.

Bilaterale procedures via een directe benadering van tegenpartijen kunnen worden toegepast voor transacties met wederinkoop, rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier, deviezenswaps en het aantrekken van termijndeposito's.

c)   Transacties via effectenbeurzen en marktagenten

De nationale centrale banken kunnen rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier via effectenbeurzen en marktagenten uitvoeren. Daarbij is het scala aan tegenpartijen niet a priori beperkt; de procedures worden aangepast aan de geldende marktusance. De Raad van Bestuur van de ECB zal besluiten of onder uitzonderlijke omstandigheden de ECB zelf (of één of enkele nationale centrale banken die dan als agent van de ECB optreden) rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier voor „fine-tuning”-doeleinden via effectenbeurzen en marktagenten kan uitvoeren.

d)   Aankondiging van bilaterale transacties

Bilaterale transacties worden gewoonlijk niet tevoren publiekelijk aangekondigd. De ECB kan besluiten de resultaten van bilaterale transacties niet publiekelijk bekend te maken.

e)   Transactiedagen

De ECB kan besluiten bilaterale transacties voor „fine-tuning”-doeleinden uit te voeren op elke werkdag van het Eurosysteem. Nationale centrale banken nemen alleen aan dergelijke transacties deel als de transactiedag, de ingangsdatum en de einddatum voor de banken als werkdag gelden.

Bilaterale rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier voor structurele doeleinden worden doorgaans slechts uitgevoerd en afgerekend op dagen die in alle lidstaten werkdagen van de nationale centrale bank zijn.

5.3.	Procedures voor het afrekenen van transacties

5.3.1.

Algemeen

De geldtransacties die gemoeid zijn met de permanente faciliteiten en de open-markttransacties van het Eurosysteem worden afgerekend via de door de tegenpartijen bij de nationale centrale banken aangehouden rekeningen (of via hun rekeningen bij verevenende banken die aan TARGET deelnemen). De geldtransacties worden slechts afgerekend na (of op het tijdstip van) de uiteindelijke overdracht van de aan de transactie ten grondslag liggende activa. Dit betekent dat beleenbare activa tevoren moeten worden gedeponeerd op een effectenrekening bij, of op basis van levering-tegen-betaling binnen de dag worden verrekend met, de nationale centrale banken. De overdracht van beleenbare activa vindt plaats via de door tegenpartijen aangehouden effectenrekeningen bij een effecten-afwikkelsysteem dat aan de minimumnormen van de ECB voldoet (36). Tegenpartijen die niet beschikken over een effectenrekening bij een nationale centrale bank of een effectenrekening bij een effecten-afwikkelsysteem dat aan de minimumnormen van de ECB voldoet, kunnen hun transacties in beleenbare activa verrekenen via een effectenrekening of de effectenrekening van een correspondent-kredietinstelling.

Verdere bepalingen met betrekking tot de verrekeningsprocedures zijn vastgelegd in de contractuele regelingen die door de nationale centrale banken (of de ECB) worden toegepast voor het desbetreffende monetaire-beleidsinstrument. De verrekeningsprocedures van de diverse nationale banken kunnen enigszins van elkaar verschillen als gevolg van verschillen in nationale wetgeving en usance.

5.3.2.

Afrekening van open-markttransacties

Open-markttransacties op basis van standaardtenders (de basis-herfinancieringstransacties, de langerlopende herfinancieringstransacties en structurele transacties) worden gewoonlijk afgerekend op de eerste dag na de transactiedag waarop alle desbetreffende nationale RTBV-systemen en alle desbetreffende effecten-afwikkelsystemen zijn geopend. Het Eurosysteem streeft er principieel naar de transacties met betrekking tot open-marktoperaties gelijktijdig in alle lidstaten te verrekenen met alle tegenpartijen die voldoende beleenbare activa hebben geleverd. Als gevolg van operationele beperkingen en de technische kenmerken van de afwikkelsystemen voor effecten, kan het precieze tijdstip van verrekening van open-markttransacties in het eurogebied binnen dezelfde dag verschillen. Het tijdstip waarop de basis- en de langerlopende herfinancieringstransacties worden verrekend valt doorgaans samen met het tijdstip waarop een vorige transactie met een overeenkomstige looptijd wordt afgewikkeld.

Het Eurosysteem streeft ernaar open-markttransacties op basis van snelle tenders en bilaterale procedures op de transactiedag te verrekenen. Om operationele redenen kan het Eurosysteem echter incidenteel voor deze transacties andere verrekeningsdata toepassen, in het bijzonder met betrekking tot rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier (voor zowel „fine-tuning” als structurele doeleinden) en deviezenswaps (zie Tabel 3).

TABEL 3

Normale valutadata voor open-markttransacties van het Eurosysteem (37)

Monetair-beleidsinstrument	Valutadatum voor transacties op basis van standaardtenders	Valutadatum voor transacties op basis van snelle tenders of bilaterale procedures
Transacties met wederinkoop	T+1 (38)	T
Rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier	—	Conform de marktpraktijk voor het onderpand
Uitgifte van schuldbewijzen	T+1	—
Deviezenswaps	—	T, T+1 of T+2
Aantrekken van termijndeposito's	—	T

5.3.3.

Einde-dagprocedures

De einde-dagprocedures zijn vastgelegd in documentatie met betrekking tot de nationale RTBV-systemen en het TARGET-systeem. In het algemeen is de sluitingstijd van het TARGET-systeem 18.00 uur ECB-tijd (Midden-Europese tijd). Na sluitingstijd worden geen opdrachten voor de nationale RTBV-systemen meer aanvaard; op dat tijdstip aanwezige opdrachten die vóór sluitingstijd zijn aanvaard worden nog verwerkt. Verzoeken van tegenpartijen om toegang tot de marginale beleningsfaciliteit of de depositofaciliteit moeten uiterlijk 30 minuten na de sluitingstijd van het TARGETsysteem bij de desbetreffende nationale centrale bank zijn ingediend (39).

Een eventueel negatief saldo op de vereveningsrekening (in het nationale RTBV-systeem) van een tegenpartij na voltooiing van de eindedagprocedures wordt automatisch beschouwd als een verzoek om toegang tot de marginale beleningsfaciliteit (zie paragraaf 4.1).

HOOFDSTUK 6

6.	BELEENBARE ACTIVA

6.1.

Algemeen

Conform artikel 18.1 van de ESCB/ECB-Statuten is het de ECB en de nationale centrale banken toegestaan op de financiële markten te opereren door beleenbare activa rechtstreeks of door middel van repo's te kopen en verkopen, en moeten alle krediettransacties van het Eurosysteem door toereikend onderpand worden gedekt. Alle liquiditeitsverschaffende transacties van het Eurosysteem zijn dan ook gebaseerd op door de tegenpartijen verstrekte beleenbare activa, hetzij door overdracht van de eigendom van de activa (bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier of repo's) hetzij door de vestiging van een pandrecht (bij leningen op onderpand) (40).

Teneinde het Eurosysteem te vrijwaren van verliezen als gevolg van de monetaire-beleidstransacties, de gelijke behandeling van tegenpartijen te waarborgen en de operationele doelmatigheid te verhogen, moeten beleenbare activa aan bepaalde criteria voldoen om te mogen worden gebruikt bij de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem.

Bij aanvang van de Economische en Monetaire Unie moest rekening worden gehouden met bestaande verschillen in financiële structuur tussen de lidstaten. Daarom is, hoofdzakelijk ten behoeve van interne doeleinden van het Eurosysteem, een onderscheid aangebracht tussen twee categorieën activa die gebruikt kunnen worden in het kader van de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem. Deze twee categorieën worden aangeduid als op lijst 1 respectievelijk lijst 2 opgenomen activa:

—	lijst 1 bestaat uit verhandelbare schuldbewijzen die voldoen aan voor het gehele eurogebied geldende, door de ECB vastgestelde criteria; en

—

lijst 2 bestaat uit aanvullende verhandelbare en niet-verhandelbare activa die van bijzonder belang zijn voor de nationale financiële markten en het nationale bankwezen en waarvoor door de nationale centrale banken criteria worden vastgesteld met inachtneming van de door de ECB vastgestelde minimumcriteria. De specifieke, door de nationale centrale banken toegepaste criteria behoeven de goedkeuring van de ECB.

Met betrekking tot de kwaliteit van de activa en hun beleenbaarheid in het kader van de verschillende monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem, wordt tussen de op de twee lijsten opgenomen activa geen onderscheid gemaakt (behoudens dat op lijst 2 opgenomen activa doorgaans niet door het Eurosysteem worden gebruikt bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier). De activa die gebruikt kunnen worden voor de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem kunnen ook worden gebruikt als onderpand bij de verstrekking van krediet binnen de werkdag.

De op lijst 1 en lijst 2 opgenomen activa zijn onderworpen aan de in paragraaf 6.4 beschreven risicobeheersingsmaatregelen. Tegenpartijen van het Eurosysteem kunnen beleenbare activa grensoverschrijdend gebruiken, d.w.z. dat zij liquiditeiten kunnen verkrijgen van de centrale bank van de lidstaat waarin zij zijn gevestigd op onderpand van activa die zich in een andere lidstaat bevinden (zie paragraaf 6.6).

Het Eurosysteem werkt thans aan de invoering van één uniforme lijst activa die beleenbaar zijn in het kader van de kredietverlening door het Eurosysteem (de „onderpandlijst”). Deze onderpandlijst wordt geleidelijk ingevoerd en zal uiteindelijk het huidige systeem met twee lijsten geheel vervangen. De meeste categorieën activa die thans zijn opgenomen op lijst 2 zullen beleenbaar blijven na invoering van de nieuwe onderpandlijst. De weinige activa op lijst 2 die niet aan de beleenbaarheidscriteria voor de onderpandlijst voldoen, zullen gefaseerd van de lijst worden afgevoerd.

De eerste stap op weg naar de invoering van de onderpandlijst omvatte de volgende maatregelen:

a)	uitbreiding van lijst 1 met een nieuwe categorie voorheen niet-beleenbare activa, namelijk schuldbewijzen in euro uitgegeven door entiteiten gevestigd in landen behorende tot de Groep van Tien (G-10) die geen deel uitmaken van de Europese Economische Ruimte (EER);

b)	verfijning van de eisen waaraan niet-gereguleerde markten moeten voldoen om te worden erkend door het Eurosysteem en

c)	het schrappen uit lijst 2 van de categorie aandelen in die landen waar aandelen thans beleenbaar zijn.

Bovenstaande wijzigingen zijn met onmiddellijke ingang van kracht geworden en staan omschreven in paragraaf 6.2 respectievelijk 6.3. Aangezien zij naar verwachting tevens tot enkele wijzigingen in de lijst van beleenbare activa zullen leiden, zijn regels opgesteld voor het fasegewijs schrappen van activa uit deze lijst. Schuldbewijzen genoteerd of verhandeld op niet-gereguleerde markten die niet door het Eurosysteem worden erkend, blijven beleenbaar tot en met mei 2007.

KADER 7Verdere stappen op weg naar een uniforme onderpandlijstAls tweede stap op weg naar een uniforme onderpandlijst heeft de Raad van Bestuur van de ECB er in beginsel mee ingestemd deze onderpandlijst uit te breiden met bancaire leningen verstrekt in landen van het eurogebied alsmede met niet-verhandelbare schuldbewijzen van particulieren met hypothecaire zekerheid, waarvan thans alleen Ierse hypothecaire promessen beleenbaar zijn. De precieze modaliteiten alsmede de ingangsdatum van de beleenbaarheid van bancaire leningen worden nog definitief vastgesteld en zullen te zijner tijd worden bekendgemaakt, wanneer de lopende kwesties terzake zijn opgelost.De onderlinge consistentie van reeds genomen en in de toekomst te nemen besluiten van de Raad van Bestuur met betrekking tot het onderpandkader wordt gegarandeerd.

6.2.	Op lijst 1 opgenomen activa

De ECB stelt vast welke activa op lijst 1 worden opgenomen, en houdt deze lijst bij. De lijst is openbaar (41).

Door de ECB uitgegeven schuldbewijzen worden op lijst 1 opgenomen. Schuldbewijzen uitgegeven door een nationale centrale bank vóór de overgang van de respectieve lidstaat op de euro worden ook op lijst 1 opgenomen.

Voor de overige op lijst 1 opgenomen activa gelden de volgende criteria (zie ook Tabel 4):

—

de activa dienen schuldbewijzen te zijn welke a) een vaste, onvoorwaardelijke hoofdsom hebben en waarvan b) de coupon niet kan resulteren in een negatieve kasstroom. Bovendien moet de coupon voldoen aan één van de volgende voorwaarden: i) het is een nulcoupon; ii) het is een coupon met vaste rente; of iii) het is een coupon met een variabele rente die is gekoppeld aan een referentierente. Ook mag de coupon zijn gekoppeld aan de rating van de emittent. Hiernaast zijn ook inflatie-geïndexeerde obligaties beleenbaar. Deze condities moeten gelden totdat de schuld wordt afgelost (42).

—

De activa moeten aan hoge kwaliteitseisen voldoen. Bij de beoordeling van de kwaliteit van schuldbewijzen, houdt de ECB onder meer rekening met beschikbare beoordelingen van de kredietwaardigheid door commerciële bureaus, met garanties van financieel solide garanten (43) en met bepaalde institutionele criteria die een zeer hoge mate van bescherming van de houders waarborgen (44).

—	De activa dienen giraal overdraagbaar te zijn.

—

De activa dienen te zijn gedeponeerd/geregistreerd (uitgegeven) in de Europese Economische Ruimte (EER) bij een centrale bank of bij een centrale effecten-bewaarinstelling (CEBI) die voldoet aan de minimumstandaard van de ECB. Voorts dienen zij te worden aangehouden (verevend) middels een rekening bij het Eurosysteem of bij een effecten-afwikkelsysteem dat voldoet aan de ECB-normen (zodat volledige vestiging en eventueel te gelde maken ervan zijn onderworpen aan de wetgeving van een lidstaat van het eurogebied). Indien de CEBI waar het activum is uitgegeven en het effecten-afwikkelsysteem waar het wordt aangehouden niet identiek zijn, dienen beide instellingen verbonden te zijn via een door de ECB goedgekeurde koppeling (45).

—	De activa moeten luiden in euro (46).

—

De activa moeten zijn geëmitteerd (dan wel gegarandeerd) door in de EER gevestigde entiteiten (47). De schuldbewijzen mogen ook zijn geëmitteerd door entiteiten gevestigd in landen die niet tot de EER maar wel tot de G-10 behoren (48). In het laatste geval zijn de activa slechts als beleenbaar te beschouwen indien het Eurosysteem oordeelt dat zijn rechten naar behoren worden beschermd door de wet van het betrokken G-10-land. Hiertoe dient een naar vorm en inhoud voor het Eurosysteem aanvaardbaar juridisch advies te worden overgelegd voordat de activa als beleenbaar kunnen gelden.

—

De activa moeten genoteerd zijn op een gereguleerde markt zoals omschreven in Richtlijn 2004/39/EG van het Europese Parlement en de Raad d.d. 21 april 2004 inzake markten voor financiële instrumenten (49), dan wel genoteerd zijn of verhandeld worden op bepaalde niet-gereguleerde, door de ECB aangewezen markten (50). De toetsing van nietgereguleerde markten door het Eurosysteem geschiedt aan de hand van drie beginselen, namelijk veiligheid, transparantie en toegankelijkheid (51). Voorts kan door de ECB bij het beleenbaar verklaren van afzonderlijke schuldbewijzen de liquiditeit van de markt in aanmerking worden genomen.

Een tegenpartij mag geen schuldbewijzen aanbieden, ook al zijn deze opgenomen op lijst 1, wanneer deze zijn uitgegeven of gegarandeerd door die tegenpartij zelf of door enige andere entiteit waarmee de tegenpartij nauwe banden onderhoudt (52)  (53)  (54).

Nationale centrale banken kunnen desondanks besluiten de volgende, op lijst 1 opgenomen instrumenten niet als onderpand te aanvaarden:

—	schuldbewijzen die vervallen vóór de vervaldatum van de monetaire-beleidstransactie waarbij zij als onderpand worden aangeboden (55); en

—	schuldbewijzen met een inkomensstroom (b.v. een couponbetaling) in de periode tot de vervaldatum van de monetaire-beleidstransactie waarbij zij als onderpand worden aangeboden.

Alle op lijst 1 opgenomen instrumenten moeten in het gehele eurogebied grensoverschrijdend kunnen worden gebruikt, wat inhoudt dat alle tegenpartijen van het Eurosysteem deze activa moeten kunnen gebruiken, hetzij via een koppeling met het effecten-afwikkelsysteem in hun land van vestiging hetzij langs een andere goedgekeurde weg, om krediet te verkrijgen bij de nationale centrale bank van het land van vestiging (zie paragraaf 6.6).

Op lijst 1 opgenomen activa kunnen worden gebruikt voor alle monetaire-beleidstransacties die zijn gebaseerd op beleenbare activa, d.w.z. transacties met wederinkoop en rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier op de open markt en de marginale beleningsfaciliteit.

6.3.	Op lijst 2 opgenomen activa

Naast schuldbewijzen die voldoen aan de criteria voor opneming op lijst 1 kunnen nationale centrale banken ook andere activa beleenbaar verklaren die van bijzonder belang zijn voor de nationale financiële markten en het nationale bankwezen; deze activa worden dan op lijst 2 opgenomen. Criteria voor opneming van activa op lijst 2 worden overeenkomstig de onderstaand vermelde minimumvereisten door de nationale centrale banken vastgesteld. De specifieke nationale criteria voor op lijst 2 op te nemen activa behoeven de goedkeuring van de ECB. De nationale centrale banken stellen vast welke activa op nationale lijsten 2 worden opgenomen, en houden deze lijsten bij. De lijsten zijn openbaar (56).

Voor de op lijst 2 opgenomen activa gelden de volgende criteria (zie ook Tabel 4):

—

De activa kunnen schuldbewijzen zijn (verhandelbaar dan wel niet-verhandelbaar) welke a) een onvoorwaardelijk vastgestelde hoofdsom vertegenwoordigen en waarvan b) de coupon niet kan resulteren in een negatieve cashflow. Bovendien moet de coupon voldoen aan één van de volgende voorwaarden: i) het is een nulcoupon; ii) het is een coupon met vaste rente; of iii) het is een coupon met een variabele rente gekoppeld aan een referentierente. Ook mag de coupon zijn gekoppeld aan de rating van de emittent. Hiernaast zijn ook inflatie-geïndexeerde obligaties beleenbaar. Deze condities moeten gelden totdat de schuld wordt afgelost. TABEL 4 Activa die gebruikt kunnen worden voor de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem Criteria Lijst 1 Lijst 2 Soort activa — ECB schuldbewijzen — Andere verhandelbare schuldbewijzen (57)  (58) — Verhandelbare schuldbewijzen (57) — Niet-verhandelbare schuldbewijzen (57) Verrekening Activa moeten centraal giraal zijn gedeponeerd bij nationale centrale bank of een effectenafwikkelsysteem dat aan de eisen van de ECB voldoet Activa moeten geredelijk toegankelijk zijn voor nationale centrale bank die activa op lijst heeft opgenomen Emittent — Centrale banken — Publieke sector — Private sector (59) — Internationale en supranationale instellingen — Publieke sector — Private sector (60) Kredietwaardigheid De kwaliteit van het activum dient door de ECB te worden beoordeeld als hoog (bijv. dankzij een garantie van een garantieverlener in de EER die door de ECB als financieel solide wordt beschouwd). De kwaliteit van het activum dient als hoog te worden beoordeeld door de centrale bank die het op lijst 2 heeft opgenomen (bijv. dankzij een garantie van een garantieverlener in de EER die door deze centrale bank als solide wordt beschouwd). Locatie emittent EER en G-10-landen buiten de EER (61) Eurogebied Locatie garantieverlener EER Eurogebied Locatie activa — Plaats van uitgifte: EER — Plaats van verevening: Eurogebied (62) Eurogebied (62) Valutadenominatie Euro (63) Euro (63) PM: Grensoverschrijdend gebruik Ja Ja

—	De activa moeten bestaan uit schuldverplichtingen van (of zijn gegarandeerd door) (64) entiteiten die financieel gezond worden geacht door de nationale centrale bank die deze activa op haar lijst 2 heeft opgenomen.

—	De activa moeten gemakkelijk toegankelijk zijn voor de nationale centrale bank die deze activa op de desbetreffende lijst 2 heeft opgenomen.

—	De activa moeten zich in het eurogebied bevinden (zodat eventuele volledige vestiging en realisatie zijn onderworpen aan de wetgeving van een lidstaat van het eurogebied);

—	De activa moeten luiden in euro (65);

—	De activa moeten zijn geëmitteerd (dan wel gegarandeerd) door in het eurogebied gevestigde entiteiten.

Een tegenpartij mag geen schuldbewijzen aanbieden, ook al zijn deze opgenomen op lijst 2, wanneer deze zijn uitgegeven of gegarandeerd door die tegenpartij zelf of door enige andere entiteit waarmee de tegenpartij nauwe banden onderhoudt (66)  (67)  (68).

Nationale centrale banken kunnen besluiten de volgende, op lijst 2 opgenomen instrumenten desondanks niet als onderpand te aanvaarden:

—	schuldbewijzen die vervallen vóór de vervaldatum van de monetaire-beleidstransactie waarbij zij als onderpand worden aangeboden (69); en

—	schuldbewijzen met een inkomensstroom (b.v. een couponbetaling) in de periode tot de vervaldatum van de monetaire-beleidstransactie waarbij de bewijzen worden aangeboden als onderpand.

Alle op lijst 2 opgenomen instrumenten moeten in het gehele eurogebied grensoverschrijdend kunnen worden gebruikt, wat inhoudt dat alle tegenpartijen van het Eurosysteem deze activa moeten kunnen gebruiken, hetzij via een koppeling met het effecten-afwikkelsysteem in hun land van vestiging hetzij langs een andere goedgekeurde weg, om krediet te verkrijgen bij de nationale centrale bank van het land van vestiging (zie paragraaf 6.6).

Op lijst 2 opgenomen activa kunnen worden gebruikt als onderpand bij open-markttransacties met wederinkoop en de marginale beleningsfaciliteit. Deze activa worden doorgaans niet gebruikt bij rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier door het Eurosysteem.

6.4.	Risicobeheersingsmaatregelen

Op de aan de monetaire-beleidstransacties van het Eurosysteem ten grondslag liggende activa worden risicobeheersingsmaatregelen toegepast om het Eurosysteem te beschermen tegen financiële verliezen als deze activa te gelde moeten worden gemaakt bij wanprestatie van de kant van een tegenpartij. De aan het Eurosysteem ter beschikking staande maatregelen ter beheersing van risico's worden beschreven in Kader 8.

KADER 8Maatregelen ter beheersing van risico'sHet Eurosysteem past thans de volgende risicomaatregelen toe:

—	Surpluspercentages Het Eurosysteem hanteert bij de waardering van beleenbare activa surpluspercentages. Dit betekent dat de waarde van het beleenbare activum wordt berekend als de marktwaarde minus een bepaald percentage (surpluspercentage of „haircut”).

—

Variatiemarge (marktwaardemethode) Het Eurosysteem vereist dat op de beleenbare activa die bij liquiditeitsverruimende transacties worden gebruikt in de loop van de tijd een bepaalde marge wordt aangehouden. Dit houdt in dat, als de regelmatig vastgestelde waarde van de beleenbare activa onder een bepaald niveau daalt, de nationale centrale bank van de tegenpartij aanvullende activa of liquiditeiten eist (d.w.z. een margestorting). Omgekeerd is het zo dat, als de waarde van de beleenbare activa na herwaardering een bepaald niveau overschrijdt, de centrale bank het surplus aan activa of liquiditeiten aan de tegenpartij retourneert. (De berekeningen ten aanzien van de uitvoering van margestortingen zijn weergegeven in Kader 12.)

De volgende risicomaatregelen worden op dit moment niet door het Eurosysteem toegepast:

—

Initiële marges Het Eurosysteem kan bij liquiditeitsverruimende transacties met wederinkoop initiële marges toepassen. Dit betekent dat tegenpartijen dan beleenbare activa moeten verstrekken met een waarde die ten minste gelijk is aan het door het Eurosysteem verstrekte bedrag aan liquiditeiten plus het bedrag van de initiële marge.

—	Limieten ten aanzien van emittenten/debiteuren of garantieverleners Het Eurosysteem kan limieten toepassen op risicoposities ten opzichte van emittenten/debiteuren of garantieverleners.

—	Aanvullende garanties Het Eurosysteem kan aanvullende garanties van financieel gezonde entiteiten verlangen bij het aanvaarden van bepaalde activa.

—	Uitsluiting Het Eurosysteem kan bepaalde activa uitsluiten van gebruik bij monetaire-beleidstransacties.

6.4.1.

Risicobeheersingsmaatregelen voor op lijst 1 opgenomen activa

Het Eurosysteem hanteert specifieke risicobeheersingsmaatregelen afhankelijk van het soort door de tegenpartij aangeboden beleenbare activa. De maatregelen ter beheersing van de risico's verbonden aan de op lijst 1 opgenomen activa worden vastgesteld door de ECB. Deze maatregelen zijn voor het eurogebied globaal geharmoniseerd (70). Het kader voor de beheersing van de risico's verbonden aan de op lijst 1 opgenomen activa omvat de volgende hoofdelementen:

—

Beleenbare activa op lijst 1 zijn verdeeld over vier categorieën van afnemende liquiditeit, al naar gelang de classificatie van de emittent en het soort activum. De indeling van beleenbare activa in de vier liquiditeitscategorieën wordt beschreven in Kader 9. KADER 9 Liquiditeitscategorieën voor op lijst 1 opgenomen activa (71) Categorie I Categorie II Categorie III Categorie IV Schuldbewijzen van de centrale overheid Schuldbewijzen van lagere overheden Traditionele schuldbewijzen van het type Pfandbrief Effecten op onderpand van activa (72) Schuldbewijzen uitgegeven door centrale banken (73) Schuldbewijzen type Jumbo-Pfandbrief (74) Schuldbewijzen van kredietinstellingen     Schuldbewijzen van Agency's (75) Schuldbewijzen uitgegeven door ondernemingen en andere emittenten (75)     Supranationale schuldbewijzen

—

Op afzonderlijke schuldbewijzen worden specifieke surpluspercentages toegepast. De surpluspercentages worden toegepast door een bepaald percentage af te trekken van de marktwaarde van het beleenbare activum. De percentages verschillen al naar gelang de resterende looptijd en de couponstructuur van de schuldbewijzen, zoals aangegeven in Kaders 10 en 11. KADER 10Surpluspercentages voor beleenbare activa op lijst 1 uitgesplitst naar coupontype Liquiditeitscategorieën   Categorie I Categorie II Categorie III Categorie IV Resterende looptijd (in jaren) vastrentend nulcoupon vastrentend nulcoupon vastrentend nulcoupon vastrentend nulcoupon 0–1 0,5 0,5 1 1 1,5 1,5 2 2 1–3 1,5 1,5 2,5 2,5 3 3 3,5 3,5 3–5 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 5–7 3 3,5 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7–10 4 4,5 5,5 6,5 6,5 8 8 10 > 10 5,5 8,5 7,5 12 9 15 12 18

—	De surpluspercentages toegepast op alle vastrentende en nulcoupon-instrumenten opgenomen op lijst 1 zijn vermeld in Kader 10 (76).

—

De surpluspercentages toegepast op instrumenten op lijst 1 met invers-variabele rente zijn voor alle liquiditeitsklassen gelijk en zijn vermeld in kader 11. KADER 11Surpluspercentages voor instrumenten met invers-variabele rente opgenomen op lijst 1 Resterende looptijd (jaren) Surpluspercentage 0–1 2 1–3 7 3–5 10 5–7 12 7–10 17 > 10 25

—	Op schuldbewijzen met variabele couponrente (77) wordt hetzelfde surpluspercentage toegepast als op instrumenten met een vaste couponrente in het looptijdsegment van nul tot en met één jaar binnen de liquiditeitscategorie waarin het instrument is ingedeeld.

—

De risicobeheersingsmaatregelen toegepast op een schuldbewijs met meer dan één type couponbetaling worden uitsluitend bepaald op grond van de couponbetalingen gedurende de resterende looptijd van het instrument. Voor dergelijke instrumenten geldt het hoogste surpluspercentage dat wordt toegepast op schuldbewijzen in hetzelfde looptijdsegment, waarbij elk van de couponbetalingen die gedurende de resterende looptijd van het instrument nog zullen plaatsvinden in beschouwing worden genomen.

—	Bij liquiditeitsverkrappende transacties worden geen surpluspercentages toegepast.

—

Afhankelijk van jurisdictie en van het nationale operationele stelsel hanteren de nationale centrale banken een onderpanddepot en/of eisen zij dat voor elke afzonderlijke transactie activa worden aangewezen. Bij gebruikmaking van een onderpanddepot stelt de tegenpartij aan de centrale bank een voldoende groot depot van beleenbare activa ter beschikking ter dekking van alle van de centrale bank ontvangen kredieten, zodat er geen direct verband bestaat tussen specifieke krediettransacties en afzonderlijke activa. Bij een stelsel waarbij voor elke krediettransactie afzonderlijke activa worden aangewezen, bestaat een dergelijk direct verband wel.

—	De activa worden dagelijks gewaardeerd. Dagelijks berekenen de nationale centrale banken de vereiste waarde van de beleenbare activa, waarbij rekening wordt gehouden met wijzigingen in uitstaande kredietbedragen, de in paragraaf 6.5 geschetste waarderingsgrondslagen en de surpluspercentages.

—

Als na waardering de waarde van de beleenbare activa niet overeenstemt met de op die dag berekende vereiste waarde, vinden symmetrische margestortingen plaats. Om de frequentie daarvan te beperken, kunnen de nationale centrale banken een margestortingspunt toepassen, dat dan 0,5 van het verstrekte bedrag aan liquiditeiten bedraagt. Afhankelijk van jurisdictie kunnen de nationale centrale banken bepalen dat de storting plaatsvindt in de vorm van hetzij de levering van aanvullende activa hetzij de overdracht van liquiditeiten. Dit houdt in dat, als de marktwaarde van de beleenbare activa beneden het onderste margestortingspunt daalt, tegenpartijen aanvullende activa moeten leveren (of liquiditeiten overdragen). Omgekeerd is het zo dat, als de marktwaarde van de beleenbare activa na herwaardering het bovenste margestortingspunt overschrijdt, de nationale centrale bank het surplus aan activa aan de tegenpartij retourneert (of liquiditeiten overdraagt) (zie Kader 12). KADER 12Berekening van margestortingenHet totale bedrag aan beleenbare activa J (waarbij j = 1 tot J; waarde Cj,t op tijdstip t) dat een tegenpartij moet verschaffen voor een aantal liquiditeitsverruimende transacties I (waarbij i = 1 tot I; bedrag Li,t op tijdstip t) wordt bepaald door middel van de volgende formule:waarbijhj het op beleenbaar activum j toegepaste surpluspercentage is.Stel dat τ de periode tussen herwaarderingen is, dan is de basis voor de margestorting op tijdstip t + τ gelijk aan:Afhankelijk van de operationele kenmerken van het beheersysteem voor onderpand dat de nationale centrale bank hanteert, kunnen nationale centrale banken bij de berekening van de margestorting ook rekening houden met de opgelopen rente op de bij uitstaande transacties verstrekte liquiditeiten.Een margestorting wordt slechts gevraagd als de basis voor de storting een bepaald niveau overschrijdt.Bij een margestortingspunt k = 0,5 % zal in een stelsel waarin voor elke transactie afzonderlijke activa worden aangewezen (I = 1) een margestorting plaatsvinden als: (de tegenpartij betaalt de margestorting aan de nationale centrale bank); of (de nationale centrale bank betaalt de margestorting aan de tegenpartij).Bij een onderpandsdepot moet de tegenpartij meer activa in het depot inbrengen als:Omgekeerd kan bij toepassing van een onderpanddepot het bedrag aan liquiditeiten dat binnen de werkdag voor de tegenpartij beschikbaar is (intraday credit, of IDC) als volgt worden uitgedrukt: (indien positief)In beide systemen dient de margestorting om de in formule (1) weergegeven relatie te herstellen.

—	Gebruik van een onderpanddepot houdt per definitie in dat tegenpartijen beleenbare activa dagelijks kunnen substitueren.

—	Bij een stelsel waarbij voor elke krediettransactie afzonderlijke activa worden aangewezen, kan substitutie van beleenbare activa door de nationale centrale bank worden toegestaan.

—	De ECB kan te allen tijde besluiten bepaalde schuldbewijzen van lijst 1 uit te sluiten (78).

6.4.2.

Risicobeheersingsmaatregelen voor op lijst 2 opgenomen activa

De maatregelen ter beheersing van de risico's verbonden aan de op lijst 2 opgenomen activa worden vastgesteld door de nationale centrale bank die de desbetreffende activa op de lijst heeft opgenomen. De maatregelen behoeven de goedkeuring van de ECB. Bij de vaststelling van de risicobeheersingsmaatregelen voor op lijst 2 opgenomen activa zorgt het Eurosysteem zoveel mogelijk voor niet-discriminatoire condities binnen het gehele eurogebied. In dit kader krijgen de surpluspercentages voor activa op lijst 2 een niveau dat de specifiek met deze activa samenhangende risico's weerspiegelt en ten minste gelijk is aan dat voor activa op lijst 1. Op de tweede lijst opgenomen activa worden, voor wat de surpluspercentages betreft, in vier categorieën ingedeeld, al naar gelang hun intrinsieke financiële kenmerken en liquiditeit. De liquiditeitsgroepen en surpluspercentages voor activa opgenomen op lijst 2 worden beschreven in Kader 13.

KADER 13Surpluspercentages voor op lijst 2 opgenomen activaSurpluspercentages voor verhandelbare schuldbewijzen met beperkte liquiditeit (79):

Resterende looptijd (in jaren)	Vaste coupon	Nulcoupon
0–1	2	2
1–3	3,5	3,5
3–5	5,5	6
5–7	6,5	7
7–10	8	10
>10	12	18

Surpluspercentage voor instrumenten met inverse variabele rente:Voor de op lijst 2 opgenomen instrumenten met invers variabele rente gelden dezelfde surpluspercentages als voor de op lijst 1 opgenomen instrumenten met invers variabele rente.2.   Surpluspercentages voor schuldbewijzen met beperkte liquiditeit en bijzondere kenmerken:

Resterende looptijd (in jaren)	Vaste coupon	Nulcoupon
0–1	4	4
1–3	8	8
3–5	15	16
5–7	17	18
7–10	22	23
>10	24	25

3.   Surpluspercentages voor niet-verhandelbare schuldbewijzen:

Handelswissels:	4 voor instrumenten met een resterende looptijd tot en met zes maanden.
Bancaire leningen:	12 bij een resterende looptijd tot en met zes maanden, en 22 bij een resterende looptijd van meer dan zes maanden tot en met twee jaar.

Leningen met hypothecaire zekerheid: 22.

Opname van op lijst 2 voorkomende activa in een van onderstaande categorieën geschiedt op voorstel van de nationale centrale banken, behoudens toestemming van de ECB.

1.   Verhandelbare schuldbewijzen met beperkte liquiditeit

Hieronder valt het merendeel van de op lijst 2 opgenomen activa. Ofschoon de mate van liquiditeit enigszins kan verschillen zijn de activa vergelijkbaar in die zin dat zij op een kleine secundaire markt worden verhandeld, dat er mogelijk geen dagelijkse notering plaatsvindt en dat transacties van normale omvang de koers kunnen beïnvloeden.

2.   Schuldbewijzen met beperkte liquiditeit en bijzondere kenmerken

Dit zijn activa die tot op zekere hoogte verhandelbaar zijn maar waarvoor in geval van liquidatie extra tijd nodig is. Dit geldt voor activa die in het algemeen niet verhandelbaar zijn, maar bijzondere kenmerken hebben waardoor een zekere mate van verhandelbaarheid wordt gecreëerd, zoals veilingprocedures (als er behoefte aan liquidatie bestaat), en een dagelijkse waardering.

3.   Niet-verhandelbare schuldbewijzen

Deze instrumenten zijn in de praktijk niet verhandelbaar en bezitten derhalve geen of een geringe mate van liquiditeit.

Voor op lijst 2 opgenomen activa met variabele couponrente en meer dan één soort couponbetaling gelden dezelfde regels als voor de activa op lijst 1, tenzij de ECB anders bepaalt (80).

De nationale centrale banken hanteren hetzelfde margestortingspunt (indien van toepassing) voor activa op lijst 1 en lijst 2. Bovendien kunnen de nationale centrale banken limieten toepassen bij het aanvaarden van op lijst 2 opgenomen activa, kunnen zij aanvullende garanties eisen en kunnen zij afzonderlijke activa te allen tijde van lijst 2 uitsluiten.

6.5.	Waarderingsgrondslagen voor beleenbare activa

Bij de waardebepaling van beleenbare activa bij transacties met wederinkoop hanteert het Eurosysteem de volgende waarderingsgrondslagen:

—

Voor elk van de activa op lijst 1 of lijst 2 wijst het Eurosysteem één referentiemarkt aan waaraan koersinformatie wordt ontleend. Dit houdt in dat voor activa die op meer dan één markt worden genoteerd of verhandeld, slechts een van deze markten voor het desbetreffende activum wordt gebruikt voor het ontlenen van koersinformatie.

—	Voor elke referentiemarkt stelt het Eurosysteem vast welke meest representatieve koers moet worden gebruikt voor het berekenen van marktwaarden. Als meer dan één koers wordt genoteerd, wordt de laagste daarvan (doorgaans de biedkoers) gebruikt.

—	De waarde van verhandelbare activa wordt berekend op basis van de meest representatieve koers op de werkdag voorafgaand aan de dag van waardering.

—

Als voor een bepaald activum op de werkdag voorafgaand aan de dag van waardering geen representatieve koers beschikbaar is, wordt de laatst gedane koers gebruikt. Als deze niet beschikbaar is, stelt de nationale centrale bank een koers vast, rekening houdend met de meeste recente, op de referentiemarkt vastgestelde koers voor het desbetreffende activum.

—	De marktwaarde van een schuldbewijs wordt berekend met inbegrip van lopende rente.

—

Afhankelijk van verschillen in nationale rechtsstelsels en operationele kenmerken, kan de behandeling van inkomensstromen (b.v. couponbetalingen) die met betrekking tot een activum gedurende de looptijd van een transactie met wederinkoop worden ontvangen, tussen de nationale centrale banken verschillen. Als de inkomensstroom aan de tegenpartij wordt overgedragen zullen de nationale centrale banken verzekeren dat de desbetreffende transacties volledig gedekt blijven door een toereikende hoeveelheid beleenbare activa alvorens het inkomen wordt overgedragen. De nationale centrale banken streven ernaar te waarborgen dat het economische effect van de behandeling van inkomensstromen gelijk is aan de situatie waarin het inkomen op de betaaldag aan de tegenpartij wordt overgedragen (81).

—	Voor niet-verhandelbare op lijst 2 opgenomen activa legt de nationale centrale bank die de desbetreffende activa op de lijst heeft opgenomen afzonderlijke waarderingsgrondslagen vast.

6.6.	Grensoverschrijdend gebruik van beleenbare activa

Tegenpartijen van het Eurosysteem moeten beleenbare activa grensoverschrijdend kunnen gebruiken, met andere woorden, zij moeten liquiditeiten kunnen verkrijgen van de nationale centrale bank van de lidstaat waarin zij zijn gevestigd op onderpand van activa die zich in een andere lidstaat bevinden. Beleenbare activa moeten grensoverschrijdend kunnen worden gebruikt bij alle transacties waarbij het Eurosysteem liquiditeiten verschaft tegen beleenbare activa.

Door de nationale centrale banken (en de ECB) een mechanisme ontwikkeld om te waarborgen dat alle in het eurogebied uitgegeven/gedeponeerde beleenbare activa grensoverschrijdend kunnen worden gebruikt. Dit staat bekend als het Correspondentenmodel voor centrale banken (veelal, als afkorting van de Engelse benaming, aangeduid als CCBM), waarbij nationale centrale banken voor elkaar (en voor de ECB) optreden als bewaarnemers („correspondenten”) van activa in hun lokale depot of afwikkelsysteem. Voor niet-verhandelbare activa of op lijst 2 opgenomen activa met beperkte liquiditeit en bijzondere kenmerken die niet via een effecten-afwikkelsysteem kunnen worden overgedragen kunnen specifieke oplossingen worden toegepast (82). Het CCBM kan worden benut voor het verstrekken van onderpand voor alle soorten krediettransacties van het Eurosysteem. Naast het CCBM kunnen ook goedgekeurde koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen worden gebruikt voor de grensoverschrijdende overdracht van effecten (83).

6.6.1.

Het Correspondentenmodel voor centrale banken

Grafiek 3 illustreert de werking van het CCBM.

Ten behoeve van het grensoverschrijdende gebruik van beleenbare activa houden alle nationale centrale banken bij elkaar effectenrekeningen aan. De werking van het CCBM hangt af van de vraag of de beleenbare activa door de centrale bank van het thuisland aan een specifieke transactie worden gekoppeld („earmarking”) dan wel bij de centrale bank van het thuisland in een onderpanddepot worden aangehouden („pooling”) (84).

—

In het geval van „earmarking” geeft de tegenpartij, zodra een kredietinschrijving door de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging (d.w.z. de „eigen” centrale bank) is aanvaard, opdracht (eventueel via de eigen bewaarnemer) aan het effecten-afwikkelsysteem in het land waar de effecten worden aangehouden om deze over te boeken naar de centrale bank van dat land op de rekening van de „eigen” centrale bank. Zodra die bericht krijgt van de correspondent-centrale bank dat het onderpand is ontvangen, maakt zij de gelden aan de tegenpartij over. Centrale banken verstrekken geen gelden voordat zeker is dat de effecten van de tegenpartij door de correspondent-centrale bank zijn ontvangen. Waar nodig met het oog op het uiterste tijdstip van afwikkeling, kunnen tegenpartijen volgens de procedures van het model activa vooraf bij correspondent-centrale banken op de rekening van de „eigen” centrale bank deponeren.

—

Bij gebruikmaking van een onderpanddepot kan de tegenpartij te allen tijde effecten aan de correspondent-centrale bank overmaken op de rekening van de „eigen” centrale bank. Zodra de „eigen” centrale bank bericht krijgt van de correspondent-centrale bank dat de effecten zijn ontvangen, zal zij de desbetreffende effecten opnemen in het onderpanddepot van de tegenpartij.

Het CCBM is op elke werkdag van het Eurosysteem voor tegenpartijen beschikbaar van 9.00 uur tot 16.00 uur ECB-tijd (Midden-Europese tijd). Een tegenpartij die gebruik wenst te maken van het CCBM moet de nationale centrale bank waarvan zij krediet wenst te ontvangen — de „eigen” centrale bank — daarvan vóór 16.00 uur ECB-tijd in kennis stellen. Voorts moet de tegenpartij ervoor zorgen dat het desbetreffende onderpand uiterlijk om 16.45 uur ECB-tijd op de rekening van de correspondentcentrale bank wordt bijgeschreven. Krediet ingevolge later gegeven opdrachten of later uitgevoerde bijschrijvingen kan pas de volgende werkdag worden verleend. Als tegenpartijen verwachten dat zij op een laat tijdstip gebruik moeten maken van het CCBM, moeten zij de activa zoveel mogelijk vooraf deponeren. In uitzonderlijke omstandigheden of als zulks voor monetaire-beleidsdoeleinden is vereist, kan de ECB besluiten de sluiting van het CCBM uit te stellen tot de sluitingstijd van TARGET.

6.6.2.

Koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen

Naast het CCBM kunnen goedgekeurde koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen in de EU ook worden gebruikt voor de grensoverschrijdende overdracht van effecten.

Een koppeling tussen twee effecten-afwikkelsystemen stelt een deelnemer aan het ene systeem in staat in een ander systeem uitgegeven effecten aan te houden zonder aan dat andere systeem deel te nemen. Voordat deze koppelingen kunnen worden benut voor het overdragen van onderpand voor krediettransacties van het Eurosysteem moeten zij zijn getoetst aan de normen voor het gebruik van effecten-afwikkelsystemen binnen de EU (85)  (86).

Vanuit het oogpunt van het Eurosysteem vervullen het Correspondentenmodel voor centrale banken en de koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen in de EU eenzelfde rol; zij stellen tegenpartijen namelijk in staat onderpand grensoverschrijdend te gebruiken. Beide systemen stellen tegenpartijen in staat onderpand te gebruiken om krediet te verkrijgen van de centrale bank van het land van vestiging, ook al is dat onderpand uitgegeven in een effecten-afwikkelsysteem van een ander land. Het Correspondentenmodel en de koppelingen vervullen deze functie elk op hun eigen wijze. Binnen het Correspondentenmodel is de grensoverschrijdende relatie er een tussen de nationale centrale banken, die voor elkaar als bewaarnemer optreden. Bij de koppelingen is de grensoverschrijdende relatie er een tussen de effecten-afwikkelsystemen, die bij elkaar omnibusrekeningen openen. Bij een correspondent-centrale bank gedeponeerde activa kunnen alleen worden gebruikt als onderpand voor krediettransacties van het Eurosysteem. Via een koppeling aangehouden activa kunnen daarnaast ook voor andere doeleinden worden gebruikt. Bij gebruikmaking van koppelingen tussen effecten-afwikkelsystemen houden de tegenpartijen de buitenlandse activa aan op hun eigen rekening bij het effecten-afwikkelsysteem van het eigen land en vervalt de behoefte aan een bewaarnemer.

HOOFDSTUK 7

7.	RESERVEVERPLICHTINGEN (87)

7.1.	Algemene opmerkingen

De ECB eist dat kredietinstellingen op rekeningen bij de nationale centrale banken minimumreserves aanhouden in het kader van het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem. Het juridische kader voor dit stelsel is vastgelegd in artikel 19 van de ESCB/ECB-Statuten, Verordening (EG) nr. 2531/98 van de Raad van 23 november 1998 met betrekking tot de toepassing van reserveverplichtingen door de Europese Centrale Bank (88) en Verordening (EG) nr. 1745/2003 van de Europese Centrale Bank inzake de toepassing van reserveverplichtingen (ECB/2003/9) (89). De toepassing van Verordening ECB/2003/9 waarborgt dat de modaliteiten van het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem voor het gehele eurogebied gelijk zijn.

Het door elke instelling aan te houden bedrag aan minimumreserves wordt bepaald in relatie tot de reservebasis van de instelling. Het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem kent een middelingsbepaling waarbij de vaststelling of een instelling al dan niet aan de reserveverplichtingen voldoet, geschiedt op grond van het gemiddelde van de aan het einde van elke kalenderdag op de reserverekeningen van tegenpartijen aangehouden bedragen gedurende een aanhoudingsperiode. Over de door de instellingen aangehouden reserves wordt rente vergoed tegen de rentevoet die geldt voor de basis-herfinancieringstransacties van het Eurosysteem.

Het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem wordt primair gebruikt voor de volgende monetaire-beleidsfuncties:

—

Het stabiliseren van de geldmarktrente De middelingsbepaling in het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem is erop gericht bij te dragen tot het stabiliseren van de geldmarktrente door instellingen aan te sporen de effecten van tijdelijke fluctuaties in liquiditeitsverhoudingen te egaliseren.

—

Het bewerkstelligen of vergroten van een structureel liquiditeitstekort Het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem draagt bij tot het bewerkstelligen of vergroten van een structureel liquiditeitstekort. Dit kan het Eurosysteem beter in staat stellen op doelmatige wijze op te treden als verschaffer van liquiditeiten.

Bij het toepassen van reserveverplichtingen is de ECB gehouden overeenkomstig de doelstellingen van het Eurosysteem te handelen, zoals vastgelegd in artikel 105, lid 1, van het Verdrag en artikel 2 van de ESCB/ECB-Statuten, hetgeen onder meer inhoudt dat significante ongewenste delocatie of desintermediatie niet mag worden bevorderd.

7.2.	Reserveplichtige instellingen

Conform artikel 19.1 van de ESCB/ECB-Statuten verlangt de ECB dat de in de lidstaten gevestigde kredietinstellingen minimumreserves aanhouden. Dit houdt in dat ook bijkantoren in het eurogebied van entiteiten waarvan het hoofdkantoor zich niet in het eurogebied bevindt aan deze verplichting moeten voldoen. Bijkantoren buiten het eurogebied van in het eurogebied gevestigde kredietinstellingen zijn echter niet aan het stelsel onderworpen.

Aan het begin van een aanhoudingsperiode waarin de vergunning van een instelling zal worden ingetrokken of waarin door een rechtbank of andere bevoegde autoriteit van een land in het eurogebied zal worden beslist inzake de liquidatie van een instelling, wordt deze instelling automatisch vrijgesteld van reserveverplichtingen. Krachtens Verordening (EG) nr. 2531/98 en Verordening ECB2003/9 kan de ECB op niet-discriminatoire basis ook andere instellingen vrijstellen van reserveverplichtingen als de daarmee nagestreefde doeleinden niet worden gediend door het opleggen van de verplichtingen aan de desbetreffende instellingen. Bij een besluit omtrent een dergelijke vrijstelling neemt de ECB één of meer van de volgende criteria in acht:

—	de instelling houdt zich bezig met gespecialiseerde functies;

—	de instelling oefent geen actieve bancaire functies uit in concurrentie met andere kredietinstellingen; en/of

—	de instelling heeft alle deposito's aangemerkt voor gebruik ten behoeve van regionale en/of internationale ontwikkelingshulp.

De ECB stelt een lijst van instellingen samen die onderworpen zijn aan reserveverplichtingen en houdt deze lijst bij. De ECB houdt tevens een openbare lijst bij van instellingen die om andere redenen dan uit hoofde van intrekking van de vergunning of liquidatie zijn vrijgesteld van reserveverplichtingen (90). Tegenpartijen kunnen op grond van deze lijsten uitmaken of hun passiva een andere instelling betreffen die zelf aan reserveverplichtingen is onderworpen. De lijsten die na het einde van de laatste werkdag van het Eurosysteem van elke kalendermaand openbaar worden gemaakt dienen als basis voor de berekening van de reservebasis voor de aanhoudingsperiode welke twee kalendermaanden later aanvangt. Zo zal de lijst die eind februari wordt gepubliceerd gelden als grondslag voor de berekening van de reservebasis voor de reserve-aanhoudingsperiode die begint in april.

7.3.	Vaststelling van reserveverplichtingen

a)   Reservebasis en reserveratio's

De reservebasis van een instelling wordt vastgesteld aan de hand van de balansposten van die instelling. De balansgegevens worden aan de nationale centrale banken gerapporteerd in het bredere kader van de bancaire en monetaire statistieken van de ECB (zie paragraaf 7.5) (91). Voor instellingen die aan de volledige rapportageverplichtingen zijn onderworpen, worden de balansgegevens per de ultimo van een gegeven kalendermaand gebruikt voor de vaststelling van de reservebasis voor de aanhoudingsperiode die de twee kalendermaanden later begint. Zo wordt bijvoorbeeld de reservebasis berekend aan de hand van de balans per ultimo februari gebruikt als grondslag voor de berekening van de reserveverplichting van een tegenpartij gedurende de reserve-aanhoudingsperiode die begint in april.

Het rapportagekader voor de monetaire en bancaire statistieken van de ECB voorziet in de mogelijkheid de rapportagelast van kleine instellingen te verlichten. Instellingen waarvoor dit geldt, behoeven slechts een beperkt aantal balansgegevens op kwartaalbasis (als kwartaalultimo-gegevens) te rapporteren, met een uiterste inleverdatum na de overeenkomstige datum voor grotere instellingen. Voor deze instellingen worden de voor een bepaald kwartaal gerapporteerde gegevens gebruikt om, met een vertraging van twee maanden, de reservebasis voor de drie daaropvolgende reserve-aanhoudingsperioden vast te stellen. Zo geldt bijvoorbeeld de balans per ultimo van het eerste kwartaal (eind maart) als grondslag voor de berekening van de reservebasis voor de reserve-aanhoudingsperioden die beginnen in juni, juli en augustus.

Volgens Verordening (EG) nr. 2531/98 van de Raad is de ECB gerechtigd uit toevertrouwde gelden resulterende passiva alsmede uit buitenbalansposten voortvloeiende passiva in de reservebasis van instellingen op te nemen. In het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem worden slechts de passiva onder „deposito's” en „uitgegeven schuldbewijzen” daadwerkelijk in de reservebasis opgenomen (zie Kader 14).

Passiva ten opzichte van andere instellingen die aan reserveverplichtingen zijn onderworpen en passiva ten opzichte van de ECB en de nationale centrale banken worden niet in de reservebasis opgenomen. In dit verband moet de emittent met betrekking tot de categorie „uitgegeven schuldbewijzen” aantonen voor welk bedrag deze instrumenten worden aangehouden door andere reserveplichtige instellingen alvorens dit bedrag van de reservebasis te mogen aftrekken. Als dit niet kan worden aangetoond, mogen emittenten forfaitaire aftrek toepassen in de vorm van een vast percentage (92) op elk van deze balansposten.

De reserveratio's worden door de ECB vastgesteld met inachtneming van het in de Verordening (EG) nr. 2531/98. De ECB past een uniforme, positieve reserveratio toe op de meeste in de reservebasis opgenomen posten. Deze reserveratio wordt vermeld in de Verordening van de ECB omtrent minimumreserves. De ECB past een reserveratio van nul toe op de volgende categorieën passiva: „deposito's met een vaste looptijd van meer dan twee jaar”, „deposito's met een opzegtermijn van meer dan twee jaar”, „repo's” en „schuldbewijzen met een vaste looptijd van meer dan twee jaar” (zie Kader 14). De ECB kan te allen tijde de reserveratio's wijzigen. Wijzigingen in de reserveratio's worden door de ECB aangekondigd vóór de eerste reserve-aanhoudingsperiode waarvoor de wijziging zal gelden.

KADER 14Reservebasis en reserveratio'sA.   In de reservebasis opgenomen passiva waarop de positieve reserveratio van toepassing isDeposito's

—	Girale deposito's

—	Deposito's met een vaste looptijd tot en met twee jaar

—	Deposito's met een opzegtermijn tot en met twee jaar

Uitgegeven schuldbewijzen

—	Schuldbewijzen met een vaste looptijd tot en met twee jaar

B.   In de reservebasis opgenomen passiva waarop een reserveratio van nul van toepassing isDeposito's

—	Deposito's met een vaste looptijd van meer dan twee jaar

—	Deposito's met een opzegtermijn van meer dan twee jaar

—

Repo's

Uitgegeven schuldbewijzen

—	Schuldbewijzen met een vaste looptijd van meer dan twee jaar

C.   Niet in de reservebasis opgenomen passiva

—	Passiva ten opzichte van andere instellingen onderworpen aan het stelsel van reserveverplichtingen

—	Passiva ten opzichte van de ECB en de nationale centrale banken

b)   Berekening van reserveverplichtingen

De reserveverplichting van elke afzonderlijke instelling wordt berekend door op het bedrag van de reserveplichtige passiva de reserveratio's voor de overeenkomstige categorieën passiva toe te passen.

Elke instelling past een uniforme aftrek ter hoogte van EUR 100 000 toe op de reserveverplichting in elke lidstaat waar de instelling een vestiging heeft. Het toestaan van een dergelijke aftrek laat de wettige verplichtingen van de aan het stelsel van reserveverplichtingen van het Eurosysteem onderworpen instellingen onverlet (93).

De reserveverplichting voor elke aanhoudingsperiode wordt tot op één euro nauwkeurig afgerond.

7.4.	Aanhouding van verplichte reserves

a)   Aanhoudingsperiode

De ECB publiceert ten minste drie maanden voor het begin van elk jaar een rooster van reserve-aanhoudingsperioden (94). De aanhoudingsperiode begint telkens op de dag van de eerste basis-herfinancieringstransactie na de vergadering van de Raad van Bestuur waarop de datum voor maandelijkse heroverweging van de monetaire-beleidspositie wordt vastgesteld. In uitzonderlijke gevallen kan het gepubliceerde rooster worden gewijzigd, bij voorbeeld in samenhang met een wijziging in de vergaderdata van de Raad van Bestuur.

b)   Plaats van aanhouding

Elke instelling moet de minimumreserves aanhouden op één of meer reserverekeningen bij de nationale centrale bank van de lidstaat van vestiging. Bij instellingen met meer dan één vestiging in een lidstaat is het hoofdkantoor ervoor verantwoordelijk dat aan de totale reserveverplichtingen van alle binnenlandse vestigingen van de instelling wordt voldaan (95). Een instelling met vestigingen in meer dan één lidstaat moet reserves aanhouden bij de nationale centrale bank van elke lidstaat waar zij een vestiging heeft, conform de reservebasis in de desbetreffende lidstaat.

Door instellingen bij de nationale centrale banken aangehouden vereveningsrekeningen kunnen als reserverekeningen worden gebruikt. Op vereveningsrekeningen aangehouden reserves kunnen worden gebruikt voor vereveningen gedurende de dag. De dagelijks aangehouden reserves worden berekend als het saldo op de reserverekening aan het einde van de dag.

Een instelling kan aan de nationale centrale bank van de lidstaat waar de instelling ingezetene is toestemming vragen alle minimumreserves indirect te mogen aanhouden via een intermediair. Deze mogelijkheid via een intermediair reserves aan te houden is normaliter beperkt tot instellingen die zo zijn georganiseerd dat een deel van het beheer (b.v. het liquiditeitenbeheer) doorgaans bij de intermediair is ondergebracht (een netwerk van spaarbanken of coöperatieve banken kan bijvoorbeeld het aanhouden van minimumreserves centraliseren). De aanhouding van minimumreserves via een intermediair is onderworpen aan de bepalingen van Verordening ECB/2003/9.

c)   Rentevergoeding op aangehouden reserves

Over de aangehouden reserves wordt rente vergoed tegen het gemiddelde over de aanhoudingsperiode van het rentetarief van de ECB (gewogen naar het aantal kalenderdagen) voor de basis-herfinancieringstransacties volgens de in Kader 15 weergegeven formule. Over reserves die de reserveverplichting te boven gaan wordt geen rente vergoed. De rente wordt betaald op de tweede werkdag van de nationale centrale bank na het einde van de desbetreffende aanhoudingsperiode.

KADER 15Berekening van de rentevergoeding over verplicht aangehouden reservesOver de aangehouden minimumreserves wordt rente vergoed volgens de formule: waarbij geldt:

Rt	=	Vergoeding betaald over verplichte reserves tijdens reserve-aanhoudingsperiode t.
Ht	=	Gemiddelde dagelijkse reserve-aanhouding tijdens reserve-aanhoudingsperiode t.
nt	=	Het aantal kalenderdagen in reserve-aanhoudingsperiode t.
rt	=	De rente vergoed op verplichte reserves aangehouden gedurende aanhoudingsperiode t. (De rentevoet wordt standaard afgerond op twee decimalen.)
i	=	Het rangnummer van de kalenderdag gerekend vanaf het begin van de reserve-aanhoudingsperiode.
MR i	=	De marginale rentevoet voor de laatste basis-herfinancieringstransactie uitgevoerd op of vóór kalenderdag i.

7.5.	Kennisgeving van, instemming met en controle op de reservebasis

De in de reservebasis opgenomen posten voor de toepassing van reserveverplichtingen worden door de reserveplichtige instellingen zelf berekend en worden aan de nationale centrale banken gerapporteerd in het algemene kader van de monetaire en bancaire statistieken van de ECB (zie Bijlage 4). In artikel 5 van Verordening ECB/2003/9 zijn de procedures vastgelegd voor de melding en ontvangstbevestiging van de reservebasis en de reserveverplichting.

De procedure voor kennisgeving en instemming met betrekking tot de hoogte van de minimumreserves is als volgt. De betrokken Nationale Centrale Bank of de instelling zelf neemt het initiatief tot de berekening van de door de instelling aan te houden minimumreserves tijdens de bewuste reserve-aanhoudingsperiode. De partij die de berekening uitvoert, stelt de andere partij uiterlijk drie NCB-werkdagen vóór het begin van de reserveperiode in kennis van de berekende minimumreserves. De desbetreffende deelnemende Nationale Centrale Bank kan als termijn voor de kennisgeving van minimumreserves een vroegere datum vaststellen. Ook kan zij bijkomende termijnen vaststellen voor de kennisgeving door de instelling van eventuele herzieningen van de reservebasis, alsook ten aanzien van eventuele herzieningen van de gerapporteerde minimumreserves. De in kennis gestelde partij stemt uiterlijk op de NCB-werkdag voorafgaande aan het begin van de reserveperiode in met de berekende minimumreserves. Het ontbreken van een reactie van de in kennis gestelde partij op de kennisgeving aan het einde van de NCB-werkdag voorafgaande aan het begin van de reserve-aanhoudingsperiode wordt beschouwd als een instemming met het bedrag aan minimumreserves van de instelling voor de betreffende reserve-aanhoudingsperiode.

Voor instellingen die toestemming hebben verkregen als intermediair op te treden voor de indirecte aanhouding van reserves ten behoeve van andere instellingen zijn speciale rapportage-eisen vastgelegd in Verordening ECB/2003/9. De statistische rapportageverplichtingen blijven van kracht ongeacht of instellingen hun reserves al dan niet via een intermediair aanhouden.

De ECB en de nationale centrale banken zijn, in het kader van de Verordening (EG) nr. 2531/98 van de Raad, gerechtigd de juistheid en de kwaliteit van de verzamelde gegevens te controleren.

7.6.	Niet-nakoming van reserveverplichtingen

Aan de reserveverplichtingen wordt niet voldaan als het gemiddelde van de eindedagstanden op de reserverekening(en) gedurende de aanhoudingsperiode lager is dan de reserveverplichting voor de desbetreffende aanhoudingsperiode.

Indien een instelling geheel of gedeeltelijk in gebreke blijft bij de vervulling van de reserveverplichting, is de ECB, krachtens Verordening (EG) nr. 2531/98 van de Raad, gerechtigd een van de volgende sancties op te leggen:

—	betaling van maximaal 5 procentpunten boven de marginale beleningsrente van het ESCB of tweemaal de marginale beleningsrente van het ESCB, in beide gevallen toegepast op het bedrag van de door de betrokken instelling niet aangehouden minimumreserves;

—

verplichte storting door de betrokken instelling, van een niet-rentedragend deposito bij de ECB of de nationale centrale banken tot ten hoogste driemaal het bedrag van de niet door de betrokken instelling aangehouden minimumreserves. De termijn van het deposito is niet langer dan de periode gedurende welke de instelling de minimumreserves niet aanhoudt.

Indien een instelling niet voldoet aan andere verplichtingen opgelegd ingevolge verordeningen of beschikkingen van de ECB met betrekking tot de reserveverplichtingen van het Eurosysteem (als bijvoorbeeld gegevens niet tijdig worden gerapporteerd of als de gerapporteerde gegevens onjuist zijn) is de ECB gerechtigd sancties op te leggen conform de Raadsverordening (EG) nr. 2532/98 van 23 november 1998 met betrekking tot de bevoegdheid van de Europese Centrale Bank om sancties op te leggen en de Verordening van de Europese Centrale Bank nr. 2157/1999 van 23 september 1999 met betrekking tot de bevoegdheid van de ECB om sancties op te leggen (ECB/1999/4) (96). De Directie van de ECB kan de criteria vaststellen en bekendmaken op grond waarvan de in artikel 7, lid 1, van Raadsverordening (EG) nr. 2531/98 (97).

Bovendien kan het Eurosysteem, bij ernstige overtreding van de reserveverplichtingen, de toegang van tegenpartijen tot open-markttransacties opschorten.

BIJLAGE 1

Voorbeelden van monetairebeleidstransacties en -procedures

Inhoud

Voorbeeld 1

Liquiditeitverruimende transactie met wederinkoop door middel van een vaste-rentetender

Voorbeeld 2

Liquiditeitverruimende transactie met wederinkoop door middel van een variabele-rentetender

Voorbeeld 3

Uitgifte van ECB schuldbewijzen door middel van een variabele-rentetender

Voorbeeld 4

Liquiditeitverkrappende deviezenswap door middel van een variabele-rentetender

Voorbeeld 5

Liquiditeitverruimende deviezenswap door middel van een variabele-rentetender

Voorbeeld 6

Maatregelen ter beheersing van risico's

VOORBEELD 1Liquiditeitsverruimende transactie met wederinkoop door middel van een vaste-rentetenderDe ECB besluit liquiditeiten aan de markt te verstrekken door middel van een transactie met wederinkoop in de vorm van een vaste-rentetender.Door drie tegenpartijen worden de volgende inschrijvingen ingediend:

Tegenpartij	Inschrijving (EUR miljoen)
Bank 1	30
Bank 2	40
Bank 3	70
Totaal	140

De ECB besluit een totaal van EUR 105 miljoen toe te wijzen.Het toewijzingspercentage is:De toewijzing aan de tegenpartijen is:

Tegenpartij	Inschrijving (EUR miljoen)	Toewijzing (EUR miljoen)
Bank 1	30	22,5
Bank 2	40	30,0
Bank 3	70	52,5
Totaal	140	105,0

VOORBEELD 2Liquiditeitsverruimende transactie met wederinkoop door middel van een variabele-rentetenderDe ECB besluit liquiditeiten aan de markt te verstrekken door middel van een transactie met wederinkoop in de vorm van een variabele-rentetender.Door drie tegenpartijen worden de volgende inschrijvingen ingediend:

Rentevoet (%)	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totale inschrijvingen	Cumulatieve inschrijvingen
3,15				0	0
3,10		5	5	10	10
3,09		5	5	10	20
3,08		5	5	10	30
3,07	5	5	10	20	50
3,06	5	10	15	30	80
3,05	10	10	15	35	115
3,04	5	5	5	15	130
3,03	5		10	15	145
Totaal	30	45	70	145

De ECB besluit EUR 94 miljoen toe te wijzen, wat een marginale rentevoet van 3,05 % inhoudt.Alle inschrijvingen boven 3,05 % (bij een cumulatief bedrag van EUR 80 miljoen) worden volledig toegewezen. Bij 3,05 % is het toewijzingspercentage:De toewijzing aan Bank 1 bij de marginale rentevoet is bijvoorbeeld:De totale toewijzing aan Bank 1 is:Het toewijzingsresultaat kan als volgt worden samengevat:

Tegenpartijen	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal
Totale inschrijvingen	30,0	45,0	70,0	145
Totale toewijzing	14,0	34,0	46,0	94

Als de toewijzing geschiedt op basis van een enkelvoudige rentevoet (Nederlands veilingsysteem), dan bedraagt de rentevoet voor de aan tegenpartijen toegewezen bedragen 3,05 %.Als de toewijzing geschiedt op basis van een meervoudige rentevoet (Amerikaans veilingsysteem), wordt op de aan tegenpartijen toegewezen bedragen geen uniforme rentevoet toegepast; Bank 1 ontvangt dan bijvoorbeeld EUR 5 miljoen tegen 3,07 %, EUR 5 miljoen tegen 3,06 % en EUR 4 miljoen tegen 3,05 %.

VOORBEELD 3Uitgifte van ECB-schuldbewijzen door middel van een variabele-rentetenderDe ECB besluit liquiditeiten aan de markt te onttrekken door de uitgifte van depositocertificaten met behulp van een variabele-rentetender.Door drie tegenpartijen worden de volgende inschrijvingen ingediend:

Rentevoet (%)	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal	Cumulatieve inschrijvingen
3,00				0	0
3,01	5		5	10	10
3,02	5	5	5	15	25
3,03	5	5	5	15	40
3,04	10	5	10	25	65
3,05	20	40	10	70	135
3,06	5	10	10	25	160
3,08	5		10	15	175
3,10		5		5	180
Totaal	55	70	55	180

De ECB besluit een nominaal bedrag van EUR 124,5 miljoen toe te wijzen, wat een marginale rentevoet van 3,05 % inhoudt.Alle inschrijvingen onder 3,05 % (bij een cumulatief bedrag van EUR 65 miljoen) worden volledig toegewezen. Bij 3,05 % is het toewijzingspercentage:De toewijzing aan Bank 1 bij de marginale rentevoet is bijvoorbeeld:De totale toewijzing aan Bank 1 is:Het toewijzingsresultaat kan als volgt worden samengevat:

Tegenpartijen	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal
Totale inschrijvingen	55,0	70,0	55,0	180,0
Totale toewijzing	42,0	49,0	33,5	124,5

VOORBEELD 4Liquiditeitsverkrappende deviezenswap door middel van een variabele-rentetenderDe ECB besluit liquiditeiten aan de markt te onttrekken door een EUR/USD deviezenswap uit te voeren met behulp van een variabele-rentetender. (NB: in dit voorbeeld doet de euro agio.)Door drie tegenpartijen worden de volgende inschrijvingen ingediend:

Swappunten (× 10 000)	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal	Cumulatieve inschrijvingen
6,84				0	0
6,80	5		5	10	10
6,76	5	5	5	15	25
6,71	5	5	5	15	40
6,67	10	10	5	25	65
6,63	25	35	40	100	165
6,58	10	20	10	40	205
6,54	5	10	10	25	230
6,49		5		5	235
Totaal	65	90	80	235

De ECB besluit EUR 158 miljoen toe te wijzen, wat 6,63 marginale swappunten betekent. Alle inschrijvingen boven 6,63 (bij een cumulatief bedrag van EUR 65 miljoen) worden volledig toegewezen. Bij 6,63 is het toewijzingspercentage:De toewijzing aan Bank 1 bij de marginale swappunten is bijvoorbeeld:De totale toewijzing aan Bank 1 is:Het toewijzingsresultaat kan als volgt worden samengevat:

Tegenpartijen	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal
Totale inschrijvingen	65,0	90,0	80,0	235,0
Totale toewijzing	48,25	52,55	57,20	158,0

De ECB stelt de EUR/USD koers voor de transactie vast op 1,1300.Als de toewijzing geschiedt op basis van een enkelvoudige rentevoet (Nederlands veilingsysteem), dan koopt het Eurosysteem bij de aanvang van de transactie EUR 158 000 000 en verkoopt het USD 178 540 000. Bij afloop van de transactie verkoopt het Eurosysteem EUR 158 000 000 en koopt het USD 178 644 754 (de termijnkoers is 1,130663 = 1,1300 + 0,000663).Als de toewijzing geschiedt op basis van een meervoudige rentevoet (Amerikaans veilingsysteem), zijn de door het Eurosysteem gekochte en verkochte bedragen aan euro en dollars als volgt:

Contante transactie			Termijntransactie
Koers	Aankoop EUR	Verkoop USD	Koers	Verkoop EUR	Aankoop USD
1,1300			1,130684
1,1300	10 000 000	11 300 000	1,130680	10 000 000	11 306 800
1,1300	15 000 000	16 950 000	1,130676	15 000 000	16 960 140
1,1300	15 000 000	16 950 000	1,130671	15 000 000	16 960 065
1,1300	25 000 000	28 250 000	1,130667	25 000 000	28 266 675
1,1300	93 000 000	105 090 000	1,130663	93 000 000	105 151 659
1,1300			1,130658
1,1300			1,130654
1,1300			1,130649
Totaal	158 000 000	178 540 000		158 000 000	178 645 339

VOORBEELD 5Liquiditeitsverruimende deviezenswap door middel van een variabele-rentetenderDe ECB besluit liquiditeiten aan de markt te verstrekken door een EUR/USD deviezenswap uit te voeren met behulp van een variabele-rentetender. (NB: in dit voorbeeld doet de euro agio.)Door drie tegenpartijen worden de volgende inschrijvingen ingediend:

Swappunten (× 10 000)	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal	Cumulatieve inschrijvingen
6,23
6,27	5		5	10	10
6,32	5		5	10	20
6,36	10	5	5	20	40
6,41	10	10	20	40	80
6,45	20	40	20	80	160
6,49	5	20	10	35	195
6,54	5	5	10	20	215
6,58		5		5	220
Totaal	60	85	75	220

De ECB besluit EUR 197 miljoen toe te wijzen, wat 6,54 marginale swappunten betekent. Alle inschrijvingen beneden 6,54 (bij een cumulatief bedrag van EUR 195 miljoen) worden volledig toegewezen. Bij 6,54 is het toewijzingspercentage:De toewijzing aan Bank 1 bij de marginale swappunten is bijvoorbeeld:De totale toewijzing aan Bank 1 is:Het toewijzingsresultaat kan als volgt worden samengevat:

Tegenpartijen	Bedrag (EUR miljoen)
	Bank 1	Bank 2	Bank 3	Totaal
Totale inschrijvingen	60,0	85,0	75,0	220
Totale toewijzing	55,5	75,5	66,0	197

De ECB stelt de EUR/USD koers voor de transactie vast op 1,1300.Als de toewijzing geschiedt op basis van een enkelvoudige rentevoet (Nederlands veilingsysteem), dan verkoopt het Eurosysteem bij de aanvang van de transactie EUR 197 000 000 en koopt het USD 222 610 000. Bij afloop van de transactie koopt het Eurosysteem EUR 197 000 000 en verkoopt het USD 222 738 838 (de termijnkoers is 1,130654 = 1,1300 + 0,000654).Als de toewijzing geschiedt op basis van een meervoudige rentevoet (Amerikaans veilingsysteem), zijn de door het Eurosysteem verkochte en gekochte bedragen aan euro en dollars als volgt:

Contante transactie			Termijntransactie
Koers	Verkoop EUR	Aankoop USD	Koers	Aankoop EUR	Verkoop USD
1,1300			1,130623
1,1300	10 000 000	11 300 000	1,130627	10 000 000	11 306 270
1,1300	10 000 000	11 300 000	1,130632	10 000 000	11 306 320
1,1300	20 000 000	22 600 000	1,130636	20 000 000	22 612 720
1,1300	40 000 000	45 200 000	1,130641	40 000 000	45 225 640
1,1300	80 000 000	90 400 000	1,130645	80 000 000	90 451 600
1,1300	35 000 000	39 550 000	1,130649	35 000 000	39 572 715
1,1300	2 000 000	2 260 000	1,130654	2 000 000	2 261 308
1,1300			1,130658
Totaal	197 000 000	222 610 000		197 000 000	222 736 573

VOORBEELD 6Maatregelen ter beheersing van risico'sDit voorbeeld illustreert het risicobeheersingskader dat wordt toegepast op de activa die ten grondslag liggen aan de liquiditeitsverruimende transacties van het Eurosysteem (98). In het voorbeeld wordt ervan uitgegaan dat een tegenpartij aan de volgende monetairebeleidstransacties van het Eurosysteem deelneemt:

—	een basis-herfinancieringstransactie die op 28 juli 2004 aanvangt en op 4 augustus 2004 eindigt, waarbij aan de tegenpartij EUR 50 miljoen wordt toegewezen tegen 4,24 %;

—	een langerlopende herfinancieringstransactie die op 29 juli 2004 aanvangt en op 21 oktober 2004 eindigt, waarbij aan de tegenpartij EUR 45 miljoen wordt toegewezen tegen 4,56 %; en

—	een basis-herfinancieringstransactie die op 4 augustus 2004 aanvangt en op 11 augustus 2004 eindigt, waarbij aan de tegenpartij EUR 35 miljoen wordt toegewezen tegen 4,26 %.

De kenmerken van de door de tegenpartij als onderpand voor de transacties gebruikte beleenbare activa uit lijst 1 zijn in Tabel 1 weergegeven.Tabel 1 — Bij de transacties gebruikte beleenbare activa uit lijst 1Kenmerken

Naam	Activumklasse	Vervaldatum	Couponkenmerken	Couponfrequentie	Resterende looptijd	Surpluspercentage
Activum A	Effect op onderpand van activa	29.8.2006	Vast	6 maanden	2 jaar	3,50 %
Obligatie B	Obligatie van centrale overheid	19.11.2008	Variabel	12 maanden	4 jaar	0,50 %
Activum C	Obligatie	12.5.2015	Nulcoupon		> 10 jaar	15,00 %

Koersen (%, inclusief lopende rente) (99)

28.7.2004	29.7.2004	30.7.2004	2.8.2004	3.8.2004	4.8.2004	5.8.2004
102,63	101,98	100,55	101,03	100,76	101,02	101,24
	98,35	97,95	98,15	98,56	98,73	98,57
					55,01	54,87

Systeem waarbij activa aan afzonderlijke krediettransacties worden toegewezenTen eerste wordt aangenomen dat de transacties met een nationale centrale bank worden uitgevoerd met gebruikmaking van een systeem waarbij aan elke krediettransactie afzonderlijke activa worden toegewezen. Bij een dergelijk systeem worden de beleenbare activa dagelijks gewaardeerd. Het risicobeheersingskader kan dan als volgt worden beschreven (zie ook Tabel 2):

1.

Op 28 juli 2004 sluit de tegenpartij een repo met de nationale centrale bank, die voor EUR 50,6 miljoen aan Activa A koopt. Activum A is een instrument op onderpand van activa dat op 29 augustus 2006 vervalt. Activum A heeft derhalve een resterende looptijd van 2 jaar, waardoor een surpluspercentage van 3,5 % wordt toegepast. De marktkoers van activum A op de referentiemarkt op die dag is 102,63 %, waarbij de lopende couponrente is inbegrepen. De tegenpartij moet een hoeveelheid activa A inbrengen die na aftrek van het surpluspercentage van 3,5 % meer bedraagt dan EUR 50 miljoen. De tegenpartij levert derhalve activa A tot een nominaal bedrag van EUR 50,6 miljoen, waarvan de gecorrigeerde marktwaarde op die dag EUR 50 113 203 beloopt.

2.

Op 29 juli 2004 sluit de tegenpartij een repo met de nationale centrale bank, die voor EUR 21 miljoen aan activa A koopt (marktkoers 101,98 %, surpluspercentage 3,5 %) en voor EUR 25 miljoen aan obligatie B (marktkoers 98,35 %). Obligatie B is een staatsobligatie met variabele couponbetalingen, waarop een surpluspercentage van 0,5 % wordt toegepast. De gecorrigeerde marktwaarde van de activa A en obligaties B op die dag is EUR 45 130 810 zodat het vereiste bedrag van EUR 45 000 000 wordt overschreden. Op 29 juli 2004 vindt herwaardering plaats van de beleenbare activa die als onderpand zijn gebruikt voor de basis-herfinancieringstransactie uitgevoerd op 28 juli 2004: bij een marktkoers van 101,98 % blijft de met het surpluspercentage gecorrigeerde marktwaarde van activum A tussen het onderste en het bovenste margestortingspunt. Het aanvankelijk geleverde onderpand wordt dus als voldoende beschouwd ter dekking van zowel het bedrag aan verstrekte liquiditeit als de lopende rente, EUR 5 889.

3.

Op 30 juli 2004 vindt opnieuw herwaardering van de onderliggende activa plaats: de marktkoers van activum A is nu 100,55 % en die van obligatie B 97,95 %. De lopende rente op de basisherfinancieringstransactie van 28 juli 2004 bedraagt 11 778 en die op de langerlopende herfinancieringstransactie van 29 juli 2004 EUR 5 700. Als gevolg daarvan daalt de gecorrigeerde marktwaarde van activum A in de eerste transactie tot EUR 914 218 onder het toetsingsbedrag (verstrekte liquiditeiten plus lopende rente), en tevens onder het onderste margestortingspunt (EUR 49 761 719). De tegenpartij levert nominaal EUR 950 000 aan activa A, waardoor, na aftrek van een surpluspercentage van 3,5 % van de marktwaarde op basis van een koers van 100,57 %, het vereiste bedrag aan onderpand weer wordt gehaald (100). Ook ten aanzien van de tweede transactie is een margestorting vereist aangezien de gecorrigeerde marktwaarde van de bij deze transactie gebruikte beleenbare activa (EUR 44 741 520), onder het margestortingspunt van EUR 44 780 672 is gedaald. De tegenpartij levert dus EUR 270 000 aan obligatie B, met een gecorrigeerde marktwaarde van EUR 263 143.

4.	Op 3 en 4 juli 2000 worden de beleenbare activa opnieuw gewaardeerd; dit leidt niet tot een margestorting voor de op 28 en 29 juli 2004 afgesloten transacties.

5.

Op 4 augustus 2004 betaalt de tegenpartij de liquiditeiten die waren verkregen bij de op 28 juli 2004 verrichte basis-herfinancieringstransactie terug, inclusief de lopende rente groot EUR 41 222. De nationale centrale bank retourneert nominaal EUR 51 550 000 aan activum A. Die zelfde dag sluit de tegenpartij een nieuwe repo met de nationale centrale bank, waarbij deze EUR 75 miljoen aan activum C koopt. Activum C is een nulcouponobligatie met een resterende looptijd van meer dan tien jaar, waarop derhalve een surpluspercentage van 15 wordt toegepast. De aldus gecorrigeerde marktwaarde van de activa C bedraagt op die dag EUR 35 068 875. Bij de waardebepaling van de beleenbare activa gebruikt in de langerlopende herfinancieringstransactie uitgevoerd op 29 juli 2004 blijkt dat de gecorrigeerde marktwaarde van het onderpand ongeveer EUR 262 000 boven het bovenste margestortingspunt uitkomt, en de nationale centrale bank retourneert daarom voor nominaal EUR 262 000 aan activum B aan de tegenpartij (101).

Systeem met onderpanddepotTen tweede wordt aangenomen dat de transacties worden afgesloten met een nationale centrale bank met gebruikmaking van een onderpanddepot. De activa die in het onderpanddepot van de tegenpartij worden aangehouden, worden niet aan specifieke transacties toegewezen.In dit voorbeeld wordt uitgegaan van dezelfde volgorde van transacties als bij het eerste voorbeeld. Het belangrijkste verschil is dat op de data van herwaardering de gecorrigeerde marktwaarde van alle in het depot opgenomen activa voldoende moet zijn ter dekking van het toetsingsbedrag van alle uitstaande transacties van de tegenpartij met de nationale centrale bank. De op 30 juli 2004 vereiste margestorting (EUR 1 178 398) is daarbij precies gelijk aan die in het bovenstaande voorbeeld van het stelsel waarbij aan afzonderlijke transacties afzonderlijke activa worden toegewezen. De tegenpartij levert voor nominaal EUR 1 300 000 aan activum A, zodat na aftrek van een surpluspercentage van 3,5 van de marktwaarde bij een koers van 100,55 % weer voldoende onderpand aanwezig is.Bovendien kan de tegenpartij op 4 augustus 2004, wanneer de op 28 juli 2004 verrichte basisherfinancieringstransactie afloopt, de activa op de onderpandsrekening aanhouden. Ook kan het ene activum worden verruild voor het andere, zoals in het voorbeeld, waar een bedrag van nominaal EUR 52,1 miljoen aan activum A wordt vervangen door nominaal EUR 75,5 miljoen aan activum C ter dekking van de bij alle lopende herfinancieringstransacties verschafte liquiditeit en de lopende rente daarop.Het risicobeheersingskader bij gebruikmaking van een onderpanddepot is weergegeven in Tabel 3.

Tabel 2 — Systeem waarbij activa aan afzonderlijke transacties worden toegewezen

Datum	Uitstaande transacties	Begindatum	Einddatum	Rentevoet	Bedrag
28.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
29.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
30.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
2.8.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
3.8.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
4.8.2004	Basis-herfinanciering	4.8.2004	11.8.2004	4,26	35 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
5.8.2004	Basis-herfinanciering	4.8.2004	11.8.2004	4,26	35 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000

Lopende rente	Toetsingsbedrag	Onderste margestortingspunt	Bovenste margestortingspunt	Gecorrigeerde marktwaarde	Margestorting
—	50 000 000	49 750 000	50 250 000	50 113 203	—
5 889	50 005 889	49 755 859	50 255 918	49 795 814	—
—	45 000 000	44 775 000	45 225 000	45 130 810	—
11 778	50 011 778	49 761 719	50 261 837	49 097 560	– 914 218
5 700	45 005 700	44 780 672	45 230 729	44 741 520	– 264 180
29 444	50 029 444	49 779 297	50 279 592	50 258 131	—
22 800	45 022 800	44 797 686	45 247 914	45 152 222	—
35 333	50 035 333	49 785 157	50 285 510	50 123 818	—
28 500	45 028 500	44 803 358	45 253 643	45 200 595	—
—	35 000 000	34 825 000	35 175 000	35 068 875	—
34 200	45 034 200	44 809 029	45 259 371	45 296 029	261 829
4 142	35 004 142	34 829 121	35 179 162	34 979 625	—
39 900	45 039 900	44 814 701	45 265 100	45 043 420	—

Tabel 3 — Systeem met onderpanddepot

Datum	Uitstaande transacties	Begindatum	Einddatum	Rentevoet	Bedrag
28.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
29.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
30.7.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
2.8.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
3.8.2004	Basis-herfinanciering	28.7.2004	4.8.2004	4,24	50 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
4.8.2004	Basis-herfinanciering	4.8.2004	11.8.2004	4,26	35 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000
5.8.2004	Basis-herfinanciering	4.8.2004	11.8.2004	4,26	35 000 000
	Langerlopende herfinanciering	29.7.2004	27.10.2004	4,56	45 000 000

Lopende rente	Toetsingsbedrag	Onderste margestortingspunt  (102)	Bovenste margestortingspunt  (103)	Gecorrigeerde marktwaarde	Margestorting
—	50 000 000	49 750 000	n.v.t.	50 113 203	—
5 889	95 005 889	94 530 859	n.v.t.	94 926 624	—
—
11 778	95 017 478	94 542 390	n.v.t.	93 839 080	– 1 178 398
5 700
29 444	95 052 244	94 576 983	n.v.t.	95 487 902	—
22 800
35 333	95 063 833	94 588 514	n.v.t.	95 399 949	—
28 500
—	80 034 200	79 634 029	n.v.t.	80 333 458	—
34 200
4 142	80 044 042	79 643 821	n.v.t.	80 248 396	—
39 900